Lingua yavitero
| Yavitero | ||
|---|---|---|
| Outros nomes: | Paraene | |
| Falado en: | Venezuela | |
| Rexións: | río Orinoco | |
| Extinción: | 1984 | |
| Familia: | Americana Arauaco Setentrional Arauaco do alto Amazonas Orinoco Yavitero Yavitero | |
| Escrita: | Alfabeto latino | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | yvt
| |
| Mapa | ||
| Status | ||
 | ||
A lingua yavitero ou paraene é unha lingua morta que pertence á familia das linguas arauacas que foi falada outrora en Venezuela, na rexión do río Orinoco.[2][3] O derradeiro falante coñecido morreu en 1984.[4][5]
Clasificación[editar | editar a fonte]
O parentesco co resto de linguas arauacas coñécese dende que Alexander von Humboldt reuniu unha lista de palabras e as comparou coa lingua maipure.
| Yavitero/Paraene | Maipure | Galego |
|---|---|---|
| camosi | kié (kiepurig) | 'sol' |
| keri | kejapi (cagijapi) | 'lúa' |
| ouipo | urrupu | 'estrela' |
| oueni (ut) | oueni | 'auga' |
| casi | catti | 'lume' |
| nosivi | nokirri | 'nariz' |
Humboldt escribiu que o misioneiro e lingüista Gilii consideraba o yavitero un dialecto das linguas maipure. O científico alemán pregúntase se non foi máis ben unha mestura de dúas linguas.[6]
Humboldt sinala que unha das rochas de Maipures é coñecida como Keri e os nativos da zona cren ver nela a imaxe dunha lúa chea. Os indíxenas sinalan no medio das fervenzas de Maipures outra rocha que chaman Casomi, ou sol.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ Ramirez, Henri (2020). Enciclopédia das línguas Arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados 3 (1 ed.). Curitiba: Editora CRV. p. 290. ISBN 978-65-251-0234-4. doi:10.24824/978652510234.4.
- ↑ Ramirez, Henri, & França, Maria Cristina Victorino de. (2019). Línguas Arawak da Bolívia. LIAMES: Línguas Indígenas Americanas, 19, e019012. https://doi.org/10.20396/liames.v19i0.8655045
- ↑ Yavitero a proel.org
- ↑ Boletín Americanista, p. 155 Universidade de Barcelona. Cátedra de Historia de América
- ↑ von Humboldt, Alexander (1999): Reise in die Äquinoktial-Gegenden des Neuen Kontinents Insel Verlag. Bd2. páxs. 968-969
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Outros artigos[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Aikhenvald, Alexandra Y. (1999). "The Arawak language family". En Aikhenvald, Alexandra Y.; Dixon, R.M.W. The Amazonian languages. Cambridge: Cambridge University Press.
- Mary Ritchie Key. 2015. Yavitero dictionary. In: Key, Mary Ritchie & Comrie, Bernard (eds.) The Intercontinental Dictionary Series. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. http://ids.clld.org/contributions/268
Linguas arauacas (maipureanas) | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Setentrionais |
|  | ||||||||||||||||
| Meridionais |
| |||||||||||||||||
| Macroarauacas | ||||||||||||||||||
(†) Cursiva indica lingua morta | ||||||||||||||||||
