Saltar ao contido

Galiña de Mos

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Galiña de Mos

Galiña de Mos
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Aves
Orde: Galliformes
Familia: Phasianidae
Subfamilia: Phasianinae
Xénero: Gallus
Especie: 'Gallus gallus'
Subespecie: G. g. domesticus
Nome trinomial
Gallus gallus domesticus
Sinonimia

Galiña : Galo

A galiña de Mos (ou raza de Mos) é unha das razas de pita máis antigas da Península Ibérica. Orixinaria de Galicia debe o seu nome á parroquia de San Xiao de Mos (no concello de Castro de Rei, Lugo), xa que foi nesta zona onde se comezou o proceso de selección para a recuperación da raza orixinal.

O trazo máis salientable é a súa crista en chícharo, que se caracteriza por ser pequena e ter tres filas de papilas ou puntos. Esta raza adáptase con facilidade a condicións climatolóxicas adversas.

A comezos do século XX existía unha clara diferenza entre as galiñas da costa e do interior de Galicia (de máis volume e peso) e as galiñas da montaña (de menor tamaño). En 1935, a raíz da creación da Estación Pecuaria Rexional de Lugo, o veterinario Blas Martínez Inda iniciou o traballo de recuperación da Raza de Mos mediante a adquisición de ovos na Terra Chá, publicando ese mesmo ano o primeiro patrón da raza.

Nos anos posteriores fóronse ampliando o censo da raza e a súa venda a criadores interesados. En 1942, o veterinario Juan Rof Codina involucrouse na divulgación da raza realizando unha serie de estudos. Como consecuencia conseguiuse aumentar a capacidade de posta das galiñas de 128 ovos anuais de media (en 1939) a 154. No ano 1945 creouse a Cátedra de Divulgación Pecuaria de Galicia que, coa impartición de clases polas catro provincias galegas, permitiu dar a coñecer a Raza de Mos (seleccionada xa por aquel entón coas mesmas características que presenta na actualidade). Pola súa banda, a Estación Pecuaria Rexional de Galicia repartiu lotes da raza ata 1971, ano no que desapareceu a súa sección avícola.

Na década dos anos 60 realizáronse mudanzas orientadas cara a unha avicultura industrializada, o que propiciou os cruces entre razas para obter maior produtividade, producíndose deste xeito unha mingua na cría da Raza de Mos que a levou ao bordo da súa extinción.

Galiña de Mos no Centro de Recursos Zooxenéticos de Galicia.

A mediados de 2000, a Xunta de Galicia incluíu a Galiña de Mos nos programas de recuperación de razas gandeiras e iniciouse o “Programa de Recuperación e Conservación da raza Galiña de Mos”. Trala observación dos exemplares existentes e a consulta de datos históricos, redactouse un novo patrón da raza e creouse o Rexistro de Exemplares (publicado no Diario Oficial de Galicia o 11 de maio de 2001). Asemade, a finais de 2001 creouse a Unidade de Recuperación da Raza Galiña de Mos no Centro de Recursos Zooxenéticos de Galicia, con lotes de aves en galiñeiros situados en zonas exteriores, e onde calquera interesado pode adquirir algún destes animais para a cría.

Características xerais

[editar | editar a fonte]
Prato de galo de Mos.

A Galiña de Mos posúe unha testa máis ben pequena, unha cara vermella e lisa, unha crista en chícharo con tres filas de papilas ou puntos ben definidos de cor vermella, e un bico forte e ben curvado. O pescozo é esvelto e robusto, máis ben longo. O peito é ancho, profundo e prominente, de gran capacidade. As ás son máis ben pequenas, ben pregadas e cinguidas ao corpo, e a cola é de pequeno tamaño.

Existen diferenzas evidentes entre o macho e a femia. Así, o peso dos galos oscila entre 3,5 e 4 quilos mentres que o das galiñas está en torno a 2,5 e 3 quilos. A crista, as barbiñas e as orelliñas son máis pequenas nas galiñas, e o peito é menos prominente; asemade, as femias son de formas máis redondeadas. A plumaxe en ambos sexos é brillante, abundante e compacta, de cor roxa escura para o corpo, sendo a esclavina de cor máis clara no caso dos machos e de cor máis intensa nas femias.

Os ovos teñen un peso mínimo de 50 gramos, cunha casca de cor marrón clara.

O 16 de xaneiro de 2010 tivo lugar o I Certame de Exposición e Degustación do Galo de Mos na parroquia de San Xiao de Mos, en Castro de Rei, organizada polo concello e a asociación de veciños da parroquia.

Evolución da poboación

[editar | editar a fonte]
Ano Femias Machos Total Ganderías
2009 12 463 4 587 17 050 444
2010 22 000 7 855 29 855 510
2011 21 398 6 871 28 269 518
2012 16 932 6 902 23 834 455
2013 17 615 8 801 26 416 271
2014 17 435 8 302 25 737 237
2015 17 419 8 155 25 574 210
2016 17 232 8 819 26 051 194
2017 17 251 8 485 25 736 176
2018 18 728 9 965 28 693 173
2019 17 426 10 150 27 576 173
2020 14 543 6 821 21 364 176
2021 17 153 9 370 26 523 167
2022 14 404 7 062 21 466 166
Gráfica de evolución demográfica da galiña de Mos entre 2009 e 2022
Datos segundo a aplicación ARCA do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación.[1]
  1. "Aplicación ARCA". servicio.mapa.gob.es/arca. Consultado o 30 de agosto de 2023. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]