Lizarra: Diferenzas entre revisións
Sen resumo de edición |
|||
Liña 1: | Liña 1: | ||
[[Ficheiro:Puente Estella.jpg|300px|miniatura|dereita|''Puente de la Cárcel'' ou ''Puente Picudo'', no centro de Estella/Lizarra.]] |
[[Ficheiro:Puente Estella.jpg|300px|miniatura|dereita|''Puente de la Cárcel'' ou ''Puente Picudo'', no centro de Estella/Lizarra.]] |
||
'''Lizarra''' (en [[lingua castelá|castelán]]: ''Estella'', en [[lingua éuscara|éuscaro]]: ''Lizarra'') é unha [[cidade]], municipio da zona media da [[Comunidade Foral de Navarra]] ([[España]]), cabeceira do [[meiriñado de Estella]] e da chamada comarca de "Terra Estella" ou ''Lizarrerria'', situada a metade de camiño entre as cidades capitais de [[Pamplona]] e de [[Logroño]], na [[A Rioxa|Rioxa]], nunha zona de unión entre a Montaña e a Ribera Alta de Navarra. |
'''Lizarra''' (en [[lingua castelá|castelán]]: ''Estella'', en [[lingua éuscara|éuscaro]]: ''Lizarra'', oficialmente '''Estella-Lizarra''') é unha [[cidade]], municipio da zona media da [[Comunidade Foral de Navarra]] ([[España]]), cabeceira do [[meiriñado de Estella]] e da chamada comarca de "Terra Estella" ou ''Lizarrerria'', situada a metade de camiño entre as cidades capitais de [[Pamplona]] e de [[Logroño]], na [[A Rioxa|Rioxa]], nunha zona de unión entre a Montaña e a Ribera Alta de Navarra. |
||
== Etimoloxía == |
== Etimoloxía == |
Revisión como estaba o 6 de xullo de 2014 ás 22:38
Lizarra (en castelán: Estella, en éuscaro: Lizarra, oficialmente Estella-Lizarra) é unha cidade, municipio da zona media da Comunidade Foral de Navarra (España), cabeceira do meiriñado de Estella e da chamada comarca de "Terra Estella" ou Lizarrerria, situada a metade de camiño entre as cidades capitais de Pamplona e de Logroño, na Rioxa, nunha zona de unión entre a Montaña e a Ribera Alta de Navarra.
Etimoloxía
O seu nome oficial é Estella-Lizarra. Antigamente o poboado recibía o nome de Lizarra, ata a creación da cidade en 1076. Na colección diplomática de Irache son frecuentes en documentos do século XI as referencias a este poboado denominado, segundo os casos, Leizarrara, Lizarrara, Liçarrara, Lizarara, Liçarra e Lizarra. O topónimo, inequivocamente en lingua vasca, nalgunhas ocasións interpretouse como ilizar, "cidade antiga", e tamén como elizar, "igrexa antiga"; con todo parece ter maior solvencia a etimoloxía lizar, "freixo" en éuscaro, relacionada coa posible abundancia desta árbore na paraxe.
Outra das posibles orixes do nome, relacionado tamén coa propia fundación da cidade polo Rei de Navarra Sancho Ramírez, como punto de atención ao peregrino ao seu paso polo camiño de Santiago navarro, é o latín stella (estrela). Hai varias referencias á denominación L'izarra, traída por habitantes de orixe franca, e que poden dar orixe a este nome. De feito, a presenza dunha estrela de oito puntas nos monumentos da cidade remóntase ao seu estadio fundacional, punto que parece testemuñar esta etimoloxía. A estrela permaneceu ata a actualidade como símbolo distintivo da cidade
Xeografía
Situada a 421 metros de altitude, rodeada por montañas: Montejurra, Peñaguda, Cruz de los Castillos, Monte de Santa Bárbara e Belástegui e tan oculta entre elas para quen se achega que, segundo o devandito, "non se ve Estella ata chegar a ela". Este cerco de montañas que a rodea suaviza o seu clima, abrigándoa do vento.
Cruzada polo río Ega, afluente do río Ebro, aséntase nun gran meandro do mesmo, que proporciona auga para as leiras e zonas axardinadas, entre as que destaca o chamado paseo de "Os Chairos".
Dispón de boas comunicacións por estrada con:
- Pamplona e Logroño pola A-12 (Autovía do Camiño)
- Zaragoza (incorporación á A-15 en Tafalla)
- Vitoria-Gasteiz (NA-132-A)
- Donostia (A-15 desde Pamplona)
Localidades limítrofes
Estella limita cos seguintes termos municipais: ao oeste con Ayegui e Allín; ao norte con Allín, a facería 21 de Navarra e o Val de Yerri; ao leste co Val de Yerri e Villatuerta; e ao sur con Aberin.
Demografía
1897 | 1900 | 1930 | 1940 | 1950 | 1960 | 1970 | 1975 | 1981 | 1991 | 1998 | 2000 | 2002 | 2004 | 2006 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
5.114 | 5.766 | 6.355 | 6.568 | 7.296 | 8.209 | 10.200 | 11.267 | 12.230 | 12.741 | 12.535 | 12.683 | 13.150 | 13.439 | 13.892 |
Monumentos
- Igrexa de San Pedro da Rúa.
- Igrexa de San Miguel.
- Igrexa do Santo Sepulcro.
- Basílica de Nosa Señora do Puy.
- Convento de Santa Clara.
- Igrexa parroquial de San Xoán.
- Castelo de Zalatambor.
- Pazo dos Reis de Navarra.
- Pazo de Xustiza.
Véxase tamén
Ligazóns externas
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Estella |