Bruxo, bruxa

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Esta pintura de Thompkins H. Matteson chámase Exame dunha bruxa.

Un bruxo ou unha bruxa é unha persoa que practica bruxería ou maxia. Tradicionalmente, a palabra "bruxa", especialmente referida ás mulleres, utilizábase como acusación. As bruxas eran acusadas de enfeitizar á xente ou de facer feitizos para controlalas.

Terminoloxía[editar | editar a fonte]

Petrófligos da Cova da bruxa en Muros.
Artigo principal: Meiga.

En galego emprégase o termo meiga ás veces como sinónimo perfecto de bruxa, e outras con matices distintos e diversos,[1] ás veces sendo o termo meiga usado como curandeira e bruxa como muller maligna, e viceversa. Esas acepcións están recollidas no DRAG.[2][3]

Hoxe, as seguidoras da Wicca practican a bruxería e adoran a natureza, e algunhas chámanse bruxas a si mesmas, pero non están vinculadas ao sentido histórico do termo.

Etimoloxía[editar | editar a fonte]

O termo bruxa en galego e portugués ten equivalentes noutras linguas peninsulares (o catalán bruixa, rexistrado no século XIII, o castelán bruja, o aragonés broiksa etc.); porén, a etimoloxía da palabra non está clara, e hai diversas teorías, desde a que a vinculan á cidade belga de Brugis (en galego Bruxas/Bruxes, aínda que o topónimo ten que ver con ponte, da mesma raíz que Brücke e Bridge), o éuscaro buru-utza (cabeza oca), o protocéltico brixta (feitizo), a raíz indoeuropea *bru- (queimar, brillar, alumear), ou de variantes do latín vulgar relacionadas con súcubo, con roupas ou con voar.[4][5][6][7]

Historia[editar | editar a fonte]

A maioría dos pobos indíxenas ao longo da historia tiveron algunhas crenzas sobre os espíritos e crían que certos individuos podían adquirir poderes máxicos a través de herbas ou feitizos. Porén, estes individuos non foron chamados "bruxos" até que os indíxenas tiveron contacto coas ideas occidentais. Os espíritos e as persoas que interactuaban con eles non sempre foron vistos negativamente nas sociedades indíxenas.

Malleus Maleficarum[editar | editar a fonte]

Portada do Malleus Maleficarum

O Malleus Maleficarum, un libro publicado en 1487, alimentou o pánico pola bruxería. Foi escrito por un crego católico alemán chamado Heinrich Kramer. O libro era un manual de caza de bruxas que explicaba como perseguilas. Suxeriu o uso da tortura para que as meigas acusadas confesasen bruxería. Tamén animaba a queimar "bruxas" na fogueira. A nova tecnoloxía da imprenta fixo posible que o Malleus Maleficarum fose producido en serie; o libro foi impreso 29 veces antes de 1669 - máis que calquera outro libro excepto a Biblia. Como resultado, as súas ideas espalláronse por toda Europa. Estas ideas foron comúns no continente durante varios séculos despois da publicación do libro.

O libro di que se necesitan tres cousas para crear bruxería: as malas intencións da bruxa, a axuda do diabo e o permiso de Deus.[8]

Crimes de bruxas no Malleus Maleficarum[editar | editar a fonte]

Malleus maleficarum, reeditado en Köln en 1520.

O control da procreación foi un tema constante, así como o coñecemento médico:

Sobre as bruxas que copulan con diaños. Por que as mulleres son principalmente adictas ás supersticións do mal ?

Se as bruxas poden traballar algunha ilusión de prestixio para que o órgano masculino pareza estar totalmente eliminado e separado do corpo.

Que as bruxas que son comadronas de varias maneiras matan o neno concibido no ventre materno e procuran un aborto; ou se non o ofrecen aos diaños os nenos recentemente nados .

Como as bruxas impiden e impiden o poder da procreación.

Como, por así dicir, privan ao home do seu membro viril.

Do xeito en que cambian os homes en formas de bestas.

Do método polo cal os diaños a través das operacións de bruxas ás veces posúen homes.

Do método polo que poden inflixir todo tipo de enfermidades, xeralmente doenzas do máis grave tipo.

Do Camiño como en particular padecen os homes con outras enfermidades parecidas.

Como as matronas bruxas cometen a maioría dos crimes horribles cando matan nenos ou llos ofrecen aos diaños na maioría dos malditos sabios.

Caza de bruxas[editar | editar a fonte]

Artigo principal: caza de bruxas.

Moitas homes e mulleres en toda Europa e en América do Sur foron asasinadas pola cazas de bruxas. Debido ao mal mantemento dos rexistros, é imposíbel saber exactamente cantas vítimas houbo. Ademais, os historiadores teñen diferentes opinións sobre que rexións e períodos de tempo deberían incluírse ao estimar cantas mulleres foron asasinadas nas cazas de bruxas.

Todo o sistema xurídico perseguidor (xuíces, ministros, sacerdotes, policías, carcereiros, xuíces, médicos, torturadores, xurados, verdugos) eran case todos homes. Mentres tanto, as vítimas eran na súa maioría mulleres. Por este motivo, algúns estudosos chaman a caza de bruxas gynocide (feminicidio ou "xinocida" coa mesma raíz que xinecoloxía). No documental The Burning Times,[9] Thea Jensen chama a este período da historia como "Holocausto das mulleres".

Visión moderna[editar | editar a fonte]

Persoas nunha cerimonia; o movemento moderno das "bruxas".

No século XX, moitas persoas fixeron un novo intento de entender a bruxería. Algúns din que as bruxas ou meigas eran de feito mulleres sabias que foron perseguidas pola Igrexa Católica, principalmente polos seus coñecementos sobre como tratar certas enfermidades usando herbas.

Heather Marsh vinculou a persecución das bruxas á loita da igrexa e da industria para controlar "o poder da vida e da morte" nun momento no que a industria necesitaba máis traballadores. Tamén argumenta que a persecución das bruxas foi unha loita polo poder centralizado sobre as rebelións campesiñas e a propiedade do coñecemento pola medicina e a ciencia, que prohibían o ensino ou prácticas anteriores das mulleres e das culturas indíxenas. Ela escribe que a persecución das bruxas ten coloreado a misoxinia desde o 1400.[10]

Silvia Federici vinculou as cazas de bruxas a unha historia do corpo feminino na transición ao capitalismo.[11]

As acusacións de bruxería aínda son moi comúns nalgunhas partes de África occidental.

Películas sobre bruxos, bruxas, meigos ou meigas[editar | editar a fonte]

"Bruxa" de Pedro Solís García, gañador do Goya á mellor curta de animación de 2011.

Persoas famosas acusadas de bruxería[editar | editar a fonte]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. "Meigas y bruxas en Galicia: habelas, hainas". Galicia Máxica (en castelán). 2020-11-23. Consultado o 2023-08-13. 
  2. "meiga". Dicionario da Real Academia Galega. Consultado o 2023-08-13. 
  3. "bruxa". Dicionario da Real Academia Galega. Consultado o 2023-08-13. 
  4. "Etimologia de “bruxa”". OrigemDaPalavra.com.br. Consultado o 2023-08-12. 
  5. "BRUJA". Etimologías de Chile - Diccionario que explica el origen de las palabras (en castelán). Consultado o 2023-08-12. 
  6. Geographic, National (2019-10-31). "¿Cuál es el origen de la palabra bruja en inglés y español?". National Geographic en Español (en castelán). Consultado o 2023-08-12. 
  7. Casals, Escola Marilo (2017-01-03). "Etimología: La bruixa". escolamarilocasals (en castelán). Consultado o 2023-08-13. 
  8. Russell, Jeffrey Burton (1972). Witchcraft in the Middle Ages. Cornell University Press. p. 232. ISBN 978-0-8014-9289-1. 
  9. "The Burning Times". Consultado o 2023-08-13. 
  10. Marsh, Heather (2014-05-01). "Witches and how they are silenced". Heather Marsh (en inglés). Consultado o 2023-08-13. 
  11. Silvia Federici 2004. Caliban and the Witch: women, the body and primitive accumulation.
  12. Wehrmann, Martin (1979). Geschichte der Stadt Stettin (en alemán). Weidlich. ISBN 978-3-8128-0033-4. 
  13. Branig, Hans (1997). Geschichte Pommerns (en alemán). Böhlau. ISBN 978-3-412-07189-9. 
  14. Morton, Peter, Barbara Dähms. Morton, ed. The Trial of Tempel Anneke: Records of a Witchcraft Trial in Brunswick, Germany. Ontario: University of Toronto Press. 
  15. "Archivalia: Der Endinger Hexenprozess gegen Anna Trutt von 1751". archiv.twoday.net. Consultado o 2023-08-13. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]