Capitanía Xeneral de Filipinas

Capitanía Xeneral de Filipinas

Capitanía General de las Filipinas (es)
Localización
14°35′00″N 121°00′00″L
Estado desaparecido	Imperio Español
Vicerreinado	Vicerreinado de Nova España
Capital	Cebú (cidade) (1565–1595) Manila (1595–1762) Bacolor (pt) (1762–1764) Manila (1764–1898) Cidade de Iloilo (pt) (1898–1898)
Poboación
Lingua usada	lingua castelá Linguas filipinas Linguas micronesias
Xeografía
Parte de	Império espanhol na Ásia e Oceania (pt)
Datos históricos
Creación	7 de maio de 1565
Disolución	12 de xuño de 1898
Sucedido por	United States Military Government of the Philippine Islands (en) e Primeira República das Filipinas (pt)
Organización política
Forma de goberno	monarquía
Moeda	Real de oito

A Capitanía Xeneral de Filipinas tamén coñecida como Reino de Filipinas, era unha entidade territorial española, adscrita como entidade autónoma do Vicerreinado de Nova España ata 1821, que foi establecida pola Monarquía Española nas chamadas Indias Orientais, zonas de Asia e Oceanía, con capital en Manila.

Incluía, ademais do arquipélago filipino, Palau, a illa de Guam, as Marianas do Norte e os Estados Federados da Micronesia. O vicerreinado de Nova España, que tiña a súa sede na Cidade de México, exercía sobre estes territorios poderes relacionados con asuntos económicos, xa que no resto o capitán xeneral trataba directamente con El Rey e o Consello de Indias.

A Capitanía xeneral durou ata o 12 de xuño de 1898, cando os filipinos ao mando do xeneral Emilio Aguinaldo declararon a súa efémera independencia. O 10 de decembro de 1898, polo Tratado de París, en virtude do cal rematou a guerra hispano-estadounidense, Filipinas e Guam foron cedidas aos Estados Unidos. As Marianas, Carolinas e Palau foron vendidas ao Imperio alemán polo Tratado xermano-español do 12 de febreiro de 1899.

Historia

Artigo principal: Historia de Filipinas.

Desfile de tropas en Manila (1896)

Despois da conquista de Filipinas en 1565 por Miguel López de Legazpi, as illas do arquipélago recibiron primeiro a condición de gobernación e máis tarde de Capitanía Xeneral dependente do vicerreinado de Nova España en 1574. En 1584 creouse a Real Audiencia de Manila, que gobernaba a capitanía cando estaba vacante, o capitán xeneral exercía as funcións de gobernador e presidente da Real Corte (ata 1861).

Por Real Orde do 17 de xullo de 1784 creouse a Intendencia de Manila para as causas do exército e do tesouro real, o xuíz da Audiencia de Manila, Ciriaco González Carbajal, tendo que utilizar a Real Ordenanza de Intendentes de 1782 para o Río da Prata. A proposta de Carbajal, creáronse 4 concellos máis o 24 de novembro de 1786 en Filipinas xunto cos seus respectivos corrixidores, que eran: Ilocos, Camarines, Lloilo e Cebú, pero estes concellos suprimíronse pola Real Orde do 20 de novembro de 1787. Un mes antes, o 23 de outubro, o municipio de Manila uniuse á capitanía xeneral. Foi novamente separada pola Real Orde do 25 de febreiro de 1819, reunida o 14 de setembro de 1824, separada o 27 de outubro de 1829, reunida a finais de 1842.

Ata o ano 1822, os capitáns xenerais eran civís, pero a partir dese ano sempre foron militares. Ao longo da segunda metade do século XIX establecéronse gobernos e comandancias militares, moi numerosos dado o elevado número de illas e o tamaño do distrito. Despois de longas etapas de insurrección por parte da poboación local e da guerra cos Estados Unidos, o dominio español en Filipinas cesou en 1898.

O período 1834 - 1874 representou un período de auténticos cambios en Filipinas, superando o seu atraso con respecto a Hispanoamérica.

A partir de 1868, séntese a influencia liberal e os filipinos sentíronse marxinados ao non poder manter aos seus representantes nas Cortes, logrados na Constitución española de 1812.

Período de madurez

Recepción do galeón de Manila polo pobo Chamorro nas Illas dos Ladróns, ca. 1590

Cabrero sostén que este esplendor filipino debíase a varias circunstancias:

• Madurez da poboación.
• Menos interferencias das ordes relixiosas.
• Dotes persoais dalgúns gobernadores.

Influencia da Constitución de 1812

Forte de Santiago, entrada.

Un proxecto, anterior á un século á Commonwealth de Gran Bretaña, posibilitou a integración da Capitanía Xeneral de Filipinas: en Asia, as illas Filipinas e as que dependen do seu goberno.

"En 1812, e baseándose na nova Constitución, crioulos e mestizos solicitaron cambios nos órganos de goberno, igualdade de dereitos cos peninsulares para o desempeño de cargos públicos, loitaron por novas directrices económicas, logrando a supresión da Real Compañía de Filipinas e, en 1815, a supresión da Nao de Acapulco que fora o eixo do monopolio comercial. "

Cara a mediados do século XVIII había 24 provincias, das cales 19 eran alcaldías maiores e 5 eran correximentos:

Correximentos:

• Mariveles
• Cavite
• Zamboanga
• Mindanao Moro
• Otong

Alcaldías maiores:

• Albay
• Camarines (logo dividida)
• Tayabas
• Cagayán
• Ilocos (logo dividida)
• Pangasinan
• Pampanga
• Bulacan
• Tondo
• Laguna
• Balayán (logo chamada Batangas)
• Leite
• Panay (logo chamada Capiz)
• Caraga
• Negros
• Calamianes
• Mindoro
• Marianas
• Cebú

Provincias formadas posteriormente:

• Zambales (separada de Pangasinán)
• Bataan (separada de Mariveles e de Pampanga en 1754)
• Nueva Écija (separada de Pampanga)
• Nueva Vizcaya (separada de Cagayán en 1839)
• Ilocos Norte (división en dúas de Ilocos en 1819)
• Ilocos Sur (división en dúas de Ilocos en 1819)
• Camarines Norte (división en dúas de Camarines en 1829)
• Camarines Sur (división en dúas de Camarines en 1829)
• Samar (separada de Leyte)
• Misamis (separada de Mindanao Moro e de Cebú)
• Iloílo (separada de Otong)
• Antique (separada de Otong)
• Abra (separada de Ilocos Sur en 1846)
• Nueva Guipúzcoa (separada de Caraga en 1847)
• Ticao e Masbate (goberno político e militar separado de Albay en 1846)
• La Unión (separada de Pangasinán e de Ilocos Sur en 1850)
• Parte inferior do Agno (comandancia político e militar)

Século XIX

Mapa político de Filipinas, 1899.

Cara a mediados do século XIX existían as seguintes provincias:

• Illa de Luzón (20 provincias): Tondo, Bulacán, Pampanga, Zambales, Bataán, Nueva Écija, La Unión, Cavite, Laguna, Batangas, Pangasinán, Ilocos Norte, Ilocos Sur, Tayabas, Abra, Cagayán (inclúe as illas Babuyanes), Nueva Vizcaya, Albay, Camarines Norte, Camarines Sur.
• Illas de Mindoro, Marinduque, Luban, Ilin (1 provincia): Mindoro.
• Illas Batanes o Bataán (1 provincia): Batanes.
• Illa de Panay (3 provincias): Cápiz, Iloilo, Antique.
• Illa de Negros (1 provincia): Negros.
• Illa de Samar (1 provincia): Samar.
• Illa Leyte (1 provincia): Leyte.
• Illas Calamianes (1 provincia): Calamianes.
• Illa de Cebú (1 provincia): Cebú.
• Illa Mindanao (4 provincias): Caraga, Misamis, Zamboanga, Nueva Guipúzcoa
• Illas Marianas (1 provincia): Marianas con capital en Agaña (illa de Guaján).

A finais do século XIX, España reclamaba e incluía xa o Sultanato de Joló (Joló) que á súa vez comprendía Borneo do Norte ou Sabah; as reclamacións en Micronesia estendéronse a Palau, ás Illas Carolinas, ás Illas Marshall e, máis difusamente, ás Illas Bonin e agora chamadas Illas Spratly.

1837

Unha Real Orde do 31 de maio de 1837 determinou:

Gobernador e capitán xeral

Manila.

Gobernos militares e políticos

Caraga, Samar, Iloilo, Antique, Capiz, Albay, Camarines Sur, Tayabas, Cavite, Zamboanga, Marianas.

Alcaldías maiores

Misamis, Mindoro, Nueva Ecija, Illa Negros, Camarines Norte, Tondo, Zambales, Bulacan, Pampanga, Bataan, Pangasinam, Llocos Sur, Ilocos Norte, Cagayan, Illas Batanes, Laguna, Batangas, Zebú, Leyte, Calamianes.

Organización gobernamental

A finais do século XIX, o goberno español do arquipélago filipino era exclusivo do gobernador xeral, o único e lexítimo representante do poder supremo do goberno do rei de España nestas Illas, e como tal xefe superior en todas as ordes da administración pública.

Esta posición foi desempeñada por un tenente xeneral do exército, de acordo coas leis especiais vixentes no arquipélago, sendo asesorado por dous órganos consultivos, que eran o Consello de autoridades e o Consello de administración. Un xulgado local para asuntos contencioso-administrativos funcionaba, independentemente do Consello de Administración, e baixo as ordes inmediatas do gobernador xeral, unha secretaría do goberno xeral.

Para o despacho de asuntos relacionados coas ramas de Facenda, Goberno e Desenvolvemento, a Oficina Xeral do Goberno e a Dirección de Administración Civil funcionaron como secretarías do Goberno Xeral.

Distribución do goberno

Os gobernos parciais eran civís, ou civís e político-militares, ou simplemente militares, todos eles divididos en certas categorías ou clases, indicios de maior ou menor autoridade gobernamental. Das provincias de Luzón, algunhas estaban gobernadas por autoridades civís e outras por gobernadores militares con xurisdición civil. Xeralmente a categoría ou rango militar do gobernador correspondía ás facultades gobernamentais.

Provincias	Illas	Categoría o clase
Cagayán	Luzón	2ª
Ilocos do Norte	Luzón	2ª
Ilocos do Sur	Luzón	2ª
Isabela	Luzón	3ª
Unión	Luzón	3ª
Pangasinán	Luzón	1ª
Zambales	Luzón	3ª
Tárlac	Luzón	3ª
Nueva Écija	Luzón	2ª
Bulacán	Luzón	1ª
Bataán	Luzón	3ª
Manila	Luzón	Goberno central
Laguna	Luzón	2ª
Batangas	Luzón	1ª
Tayabas	Luzón	2ª
Ambos Camarines	Luzón	2ª
Albay	Luzón	1ª
Sorsogón	Luzón	3ª

Os gobernadores, agás o gobernador civil de Manila que tiña a categoría de xefe de administración de 1ª clase, eran xefes de administración da segunda e, nas súas respectivas provincias, os representantes do gobernador xeral das Illas, a primeira autoridade na orde xerárquica e superior na administrativa e na económica por ter baixo a súa inmediata dependencia as administracións depositarias de Facenda e fondos locais e ordenar o pagamento de todas as obrigas consignadas nos orzamentos xerais, provinciais e municipais.

Gobernos político-militares

Os gobernadores político-militares tiñan os mesmos poderes que os civís, agás economicamente, cuxa xestión era exclusiva dos administradores do Tesouro nas provincias, onde os gobernadores non eran, ao mesmo tempo, subdelegados do ramo. O mesmo ocorría coscomandantes político-militares nos gobernos de igual clase.

Provincias ou distritos	Illas	Categoría do gobernador
Abra	Luzón	Comandante do exército.
Nueva Vizcaya	Luzón	Comandante do exército.
Mórong e illa Talim	Luzón	Comandante do exército.
Cavite	Luzón	Brigadier ou coronel.
Correxidor	Luzón	Tenente de navío.
Batanes	Adxacentes	Capitán.
Catanduanes	Adxacentes	Comandante.
Mindoro	Adxacentes	Comandante.
Masbate e Ticao	Adxacentes	Capitán.
Calamianes	Adxacentes	Capitán.
Cápiz	Panay	Comandante.
Antique	Panay	Comandante.
Concepción	Panay	Comandante.
Iloilo	Panay	Xeneral de brigada.
Bohol	Bohol	Comandante.
Cebú	Cebú	Xeneral de brigada.
Negros Oriental	Negros	Comandante.
Negros Occidental	Negros	Tenente coronel.
Sámar	Sámar	Comandante.
Leyte	Leyte	Coronel.
Suragao	Mindanao	Comandante.
Misamis	Mindanao	Tenente coronel.
Lanao	Mindanao	Coronel ou Tenente coronel.
Zamboanga	Mindanao	Comandante.
Cotabato	Mindanao	Coronel
Dávao	Mindanao	Comandante
Basilán	Basilán	Tenente de navío de 1ª clase.
Joló	Arquipélago de Joló	Xeneral de brigada.
Paragua	Paragua	Capitán de fragata.
Balábac	Balábac	Tenente de navío de 1ª clase.

Comandancias político-militares

Denominación	Illa	Provincia ou distrito	Categoría do comandante
Apayaos	Luzón	Cagayán	Capitán.
Cabugaoan	Luzón	Cagayán	Capitán.
Itaves	Luzón	Cagayán	Capitán.
Amburayan	Luzón	Ilocos do Sur	Capitán.
Tiangán	Luzón	Ilocos do Sur	Tenente 1º.
Quiangán	Luzón	Lepanto	Capitán.
Saltán	Luzón	Isabela	Capitán.
Llavac	Luzón	Isabela	Capitán.
Cayapa	Luzón	Nueva Vizcaya	Capitán.
Binatangán	Luzón	Príncipe	Capitán.
Bontoc (Distrito)	Luzón		Capitán.
Lepanto (Distrito)	Luzón		Capitán.
Benguet (Distrito)	Luzón		Capitán.
Infanta (Distrito)	Luzón		Capitán.
Príncipe (Distrito)	Luzón		Capitán.
Burias	Burias		Capitán.
Romblón	Romblón		Capitán.
Butúan	Mindanao	Surigao	Capitán.
Dapitan	Mindanao	Misamis	Comandante.
Mali	Mindanao	Davao	Capitán.
Polloc	Mindanao	Cotabato	Tenente de navío de 1ª.
Glan	Mindanao	Davao	Capitán.

Comandancias militares

Denominación	Illa	Provincia ou distrito	Categoría do comandante
Malabang	Mindanao	Cotabato	Comandante.
Reina Regente	Mindanao	Cotabato	Capitán.
Tucuran	Mindanao	Cotabato	Capitán.
Bahía Illana	Mindanao	Cotabato	Tenente coronel.
Barás	Mindanao	Cotabato	Capitán.
Lebac	Mindanao	Cotabato	Tenente 1º.
Slasi	Arquipélago de Joló	Joló	Capitán.
Tataán	Arquipélago de Joló	Joló	Comandante.
Bongao	Arquipélago de Joló	Joló	Comandante.

Colonización de Taiwán

Artigo principal: Gobernación española de Taiwán.

Enviouse unha expedición española desde Filipinas para conquistar Taiwán (illa Formosa) ao mando de Antonio Carreño Valdés. Desembarcaron no norte da illa (os holandeses establecéranse no sur desde 1625) o 7 de maio de 1626. Fundouse o porto de "La Santísima Trinidad" (actualmente Keelung), defendido por un forte chamado de San Salvador. Pouco despois fundouse un novo asentamento na cidade de Tamsui onde se construíu outro forte chamado Santo Domingo.

Os españois e os holandeses enfrontáronse repetidamente en Taiwán, o debilitamento da presenza española fixo que abandonasen Tamsui en 1638, mentres que en 1642 unha frota holandesa conquistou "La Santísima Trinidad" e expulsou os españois de Taiwán.

Organización eclesiástica

Artigo principal: Dioceses católicas indianas españolas.

O 6 de febreiro de 1579 creouse a diocese de Manila como sufragánea da Arquidiocese de México. O 14 de agosto de 1595 elevouse a Arquidiocese de Manila, sendo as súas sufragáneass as tres dioceses creadas ese día:

• Diocese de Nueva Cáceres
• Diocese de Cebú
• Diocese de Nueva Segovia

O 27 de maio, 1865 creouse a Diocese de Jaro, tamén sufragánea de Manila.

Gobernadores

Ver: Gobernadores de Filipinas.

O Gobernador Xeneral de Filipinas liderou esta colonia española ata o seu traspaso aos Estados Unidos de América. O gobernador tamén posuía o título de Capitán Xeneral, rango militar outorgado polas Cortes españolas. Estes gobernantes controlaron as illas Filipinas e o resto das Indias Orientais españolas desde a posición estratéxica de Manila desde 1565 ata 1821, cando deixaron de formar parte do vicerreinado de Nova España. e convertéronse nunha capitanía illada ata 1898, subsistindo ata 1899 cos arquipélagos das Carolinas, Marianas e Palau.

Etnias filipinas

Os indíxenas eran os itas desprazados aos lugares máis boscosos polos inmigrantes Malaio-polinesios. Dos malaios musulmáns do sur proceden os "moros". Do contacto cos españois formáronse os "mestizos". A poboación estranxeira eran os chineses, que monopolizaban o comercio, os crioulos e os españois.

Industria e comercio

O primeiro mapa de Filipinas debémosllo a Pascual Enrile y Alcedo e o resultado deste traballo cartográfico foi o comezo dun amplo programa de obras públicas, co obxectivo de illar aos comerciantes chineses.

Educación e cultura

En 1849, Narciso Clavería fixo o primeiro censo preciso do arquipélago, forzando á poboación a adoptar un único nome e apelido. As listas fixéronse con nomes xeográficos e apelidos españois, logrando a castelanización dos apelidos.

Manila

Manila, rúa Escolta, 1899.

Manila foi a capital da Oceanía española. En 1830, perdidas as provincias de ultramar da América continental, incluído México (o punto de conexión entre España e o remoto arquipélago filipino). As primeiras correntes separatistas filipinas coinciden con isto.

Tomada polos americanos en 1898, Manila continuou mantendo un forte carácter hispano durante as dúas primeiras décadas do século XX. Os Estados Unidos, nun esforzo sectario, decidiron o progresivo e rápido desmantelamento de todas as institucións culturais españolas, en particular a educación escolar e a oficialidade da lingua española.

Lingua española

En 2006, estimábase que había 3.180.000 falantes do español en Filipinas. A maioría dos filipinos levan nomes de orixe hispano. Como noutros países de fala hispana, os filipinos teñen dous apelidos, coa notable diferenza de que o apelido materno prima sobre o paterno.

Véxase tamén

Bibliografía

• Cabrero Fernández, Leoncio (1981). "Filipinas y el pacífico español". Historia de España, Tomo XXXIV. La era isabelina y el sexenio democrático (1834-1874) (en castelán). Madrid: Espasa Calpe. ISBN 84-239-4982-6. 
• Cavada Méndez Vigo, Agustín. "Historia geográfica, geológica y Estadística de Filipinas". Imprenta Ramírez y Giraudier, Manila, 1876
• Montero y Vidal, José. "Historia general de Filipinas, desde el descubrimiento de dichas islas hasta nuestros días". Tres volúmenes, Madrid, 1887 a 1892,
• Palacios, Genaro. "Proyecto de abastecimiento de aguas a la ciudad de Manila". En Revista de Obras Públicas, Madrid, 1878.

Outros artigos

• Audiencia Real de Manila
• Gobernadores de Filipinas
• Nova España
• Imperio español en Asia e Oceanía