Crioulo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Crioulo[1] é un europeísmo empregado dende a época da colonización europea de América, aplicándoo ós nados no continente americano, pero cunha orixe europea. A diferenza do indíxena, o crioulo era nas colonias españolas un habitante nado en América de pais europeos (usualmente españois pero tamén doutras orixes étnicas), ou descendente soamente deles.

Tamén se usa o termo crioulismo para designar ó movemento dos fillos de españois nados en España que buscaban unha identidade propia a través do pasado indíxena, de símbolos propios e da exaltación de todo o relacionado co americano. A súa identidade foise fortalecendo como consecuencia das reformas borbónicas que os relegaron dos principais cargos políticos e eclesiásticos en Nova España, situación determinante para o estoupido do movemento insurxente e a consumación da independencia.

A mediados do século XVIII os crioulos de orixe española controlaban boa parte do comercio e da propiedade agraria, polo que tiñan un gran poder económico e unha gran consideración social, pero estaban desprazados dos principais cargos políticos en favor dos nados en España.

En Nova España, a lei prohibía o matrimonio entre un funcionario español peninsular en exercicio e unha crioula; é dicir, muller branca nada en América descendente de españois. Isto non impedía que se efectuasen unións de feito entre mulleres crioulas e funcionarios españois.[2]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para crioulo.
  2. "Las mujeres en Nueva España: orden establecido y márgenes de actuación". Historia de las mujeres, tomo III, Del Renacimiento a la Edad Moderna, pág. 648-668. Madrid, Santillana 2000. ISBN 84-306-0390-5. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Avena, Sergio A., Goicochea, Alicia S., Rey, Jorge et al. (2006). Mezcla génica en una muestra poblacional de la ciudad de Buenos Aires. Medicina (B. Aires), mar./abr. 2006, vol.66, no.2, p.113-118. ISSN 0025-7680.
  • Poéticas de lo criollo. La transformación del concepto ‘criollo’ en las letras hispanoamericanas (siglos XVI al XIX). Edición, introducción y notas por Juan Vitulli y David Solodkow. Editorial Corregidor: Buenos Aires, 2009.
  • Juan, Jorge y Ulloa, Antonio de, Noticias secretas de América, tomo II, Madrid, 1918.
  • Juan Pablo Viscardo(1797), Carta a los Españoles Americanos, Revista Histórica, tomo VIII, Instituto Histórico del Perú, Lima, 1925.
  • José Oscar Frigerio, La rebelión criolla de Oruro. Principales causas y perspectivas, Anuario de Estudios Americanos, tomo LII, nº 1, Sevilla, 1995.
  • José Oscar Frigerio, La rebelión criolla de Oruro fue juzgada en Buenos Aires (1781-1801), Ediciones del Boulevard, Córdoba, 2011.