Aldo Manuzio

Aldo Manuzio

Biografía
Nacemento	1449 ↔ 1452 Bassiano (Estados Pontificios)
Morte	6 de febreiro de 1515 (65/66 anos) Venecia (República de Venecia)
Datos persoais
Residencia	Casa Manuzio (en) (1511 (Gregoriano)–1515 (Gregoriano)) Ferrara (1509 (Gregoriano)–1511 (Gregoriano)) Casa Manuzio (en) (1490 (Gregoriano)–1509 (Gregoriano))
País de nacionalidade	República de Venecia Estados Pontificios
Educación	Universidade de Ferrara (pt) Universidade de Roma La Sapienza
Actividade
Lugar de traballo	Venecia
Ocupación	deseñador tipográfico , tipógrafo , impresor , tutor (pt) , editor , editor literario
Empregador	Catarina Pico della Mirandola (pt) Alberto III Pio (en)
Membro de	Accademia Aldina (en) (1502 (Gregoriano)–)
Profesores	Battista Guarino, Gaspare da Verona (pt) e Domizio Calderino (pt)
Alumnos	Alberto III Pio (en) e Iacopo Barigazzi (pt)
Influencias	Giovanni Pico della Mirandola e Andrea Torresano (pt)
Lingua	Lingua italiana e lingua latina
Compañeiro profesional	Francesco Griffo Andrea Torresano (pt) Pietro Cafa (en)
Familia
Cónxuxe	Maria Torresano (1505 (Gregoriano)–)
Fillos	Paulus Manutius (pt) , Antonio Manuzio (en) , Marco Manuzio (en) , Alda Manuzio (en)
Sinatura

Páxina do Hypnerotomachia Poliphili de Francesco Colonna, edición impresa por Aldo Manucio (Venecia, 1499).

Aldo Manuzio, nado en Bassiano en 1449 e finado en Venecia o 6 de febreiro de 1515, foi un humanista e impresor italiano, fundador da Imprenta Aldina. O seu nome en italiano era Teobaldo Mannucci, pero é máis coñecido pola forma latina do seu nome, Aldus Manutius, adaptada ao galego como Aldo Manucio.

Traxectoria

Naceu na cidade de Bassiano, que pola época do seu nacemento pertencía aos Estados Pontificios. Recibiu unha xenerosa educación: estudou latín e grego en Roma e Ferrara, respectivamente, baixo a titoría de Guarino dá Verona. En 1482 foi vivir á cidade de Mirandola co seu vello amigo e compañeiro de estudos Giovanni Pico; alí pasou dous anos, perfeccionando os seus estudos de literatura grega. Cando Pico se trasladou a Florencia, deixou en mans de Manuzio a titoría dos seus sobriños Alberto e Lionello Pío, príncipes de Carpi; pouco tempo despois, o príncipe Alberto Pío proporcionoulle a Aldo terras en Carpi e os fondos necesarios para iniciar un obradoiro de impresión.

A literatura grega

Unha das ambicións de Manuzio era evitar que as obras da literatura grega caesen no esquecemento ou a perda física, polo que as converteu nos seus principais proxectos de edición. Na época, só catro cidades italianas compartían a honra de publicar obras mestras da literatura grega: Milán, coa gramática de Lascaris, Esopo, Teócrito, un Salterio grego e Isócrates, publicadas entre 1476 e 1493; Venecia co Erotemata de Chrysoloras publicado en 1484; Vicenza coas reimpresións da gramática de Lascaris e o Erotemata de 1488 e 1490 respectivamente; e para rematar, a cidade de Florencia co Homero impreso por Lorenzo dei Alopa en 1488. Destes traballos, só o Teócrito e o Isócrates publicados en Milán e o Homero florentino eran clásicos gregos.

Traslado a Venecia

Manucio seleccionou a cidade de Venecia como o lugar máis adecuado para desenvolver os seus labores; estableceuse alí no ano de 1490, e pouco tempo despois brindou ao mundo as edicións de Hero e Leandro de Museo, o Galeomyomachia, e o Salterio grego. Estes primeiros libros non están datados, pero sen dúbida son as edicións máis antigas sacadas pola imprenta Aldina e son considerados como "os precursores da biblioteca grega"

Ao establecerse definitivamente en Venecia, Manucio rodeouse dun numeroso equipo de estudosos gregos e compoñedores de texto ou caixistas. O seu negocio foi administrado por gregos e por tal razón o grego foi o idioma no que traballou: As instrucións aos encargados de empastar os libros e os caixistas eran dadas en grego e o limiar de todas as súas edicións escribíase nesta lingua. Cidadáns gregos da illa de Creta revisaron manuscritos, leron probas de impresión e déronlle a Manucio modelos de caligrafía grega para fundir tipos deste alfabeto. Sen contar aos artesáns empregados nos labores do seu taller, Manucio mantivo polo menos a trinta destes asistentes gregos dentro da súa familia; A súa enerxía, así como a industria editorial dese tempo era incesante. No ano de 1495 produciu o primeiro volume da edición dun libro de Aristóteles. Catro volumes máis foron completados entre 1497 e 1498. Nove comedias de Aristófanes publicáronse en 1498. Tucídides, Sófocles e Herodoto foron os seguintes libros publicados no ano de 1502; o Hellenos de Xenofonte e un libro de Eurípides en 1503 e Demóstenes en 1504.

Os problemas de Italia, que oprimían duramente á cidade de Venecia, detiveron os traballos de Manucio durante un tempo. Foi en 1508 cando retomou a súa serie cunha edición dos oradores gregos, e en 1509 publicou os traballos menores de Plutarco. Tras isto veu outra parada motivada pola guerra da Liga de Cambrai (1508-16). En 1513 reaparece cunha edición de Platón, que dedica a León X nun prefacio elocuente e sincero comparando as miserias da guerra e os inimigos de Italia cos obxectos tranquilos e sublimes da vida do estudante. Píndaro, Hesiquio e Ateneo seguiron en 1514.

Esta é a lista de traballos principais de Manucio sobre literatura grega. Máis tarde os seus sucesores continuaron o seu labor publicando as primeiras edicións de Pausanias, Estrabón, Esquilo, Galeno, Hipócrates e Lonxino. Outras imprentas traballaban en Italia; e, dos clásicos publicados en Florencia, Roma ou Milán, Manucio tomounas dedicándose a cotexalos cos códices e a corrección dos textos.

Tampouco estivo a Imprenta Aldina ociosa con respecto aos clásicos latinos e italianos. Os Asolani de Bembo, a colección de textos de Poliziano, o Hypnerotomachia Poliphili (Soño de Polífilo), a Divina Comedia de Dante, os poemas de Petrarca, unha colección de poetas latinos da época cristiá, as cartas de Plinio o Mozo, os poemas de Pontano, a Arcadia de Sannazaro, Quintiliano, Valerio Máximo e os Adagia de Erasmo foron impresos, ben primeiras edicións ou cunha beleza dos tipos e o papel non alcanzada anteriormente, entre os anos 1495 e 1514. Para esas publicacións Manucio utilizou a tipografía que leva o seu nome. Dise que foi copiada da escritura propia de Petrarca, e gravada baixo a dirección de Francesco Griffo.

O entusiasmo de Manucio pola literatura grega saíu da súa imprenta. Gañou o recoñecemento dos estudosos contemporáneos, así como a dos seus compañeiros de traballo. Para promocionar os estudos de grego, Manucio fundou unha academia de helenistas en 1500, co nome de A Nova Academia.

En 1499, Manucio casa con María, filla de Andrea Torresano de Arrasa. Andrea xa comprara a imprenta de Nicolas Jenson de Venecia. O nome de Aldo e Asolano asociáronse nas publicacións da imprenta Aldina. Tras a súa morte en 1515, o seu fillo Paolo (1512-1574) e posteriormente o seu neto Aldo (1547-1597) continuaron co seu labor de impresión.

A Manucio atribúeselle a creación da tipografía itálica en 1501. Con todo, é probable que o verdadeiro creador sexa Francesco Griffo, colaborador do impresor. O seu uso difería do actual: utilizábase para crear textos máis compactos e poder facer libros en formatos de peto.

Proxecto Manucio

O nome de Aldo Manucio inspirou o Progetto Manuzio , un proxecto italiano similar ao proxecto Gutenberg.

Aldus

A súa figura deu nome a empresa de software gráfico Aldus, creadora do Pagemaker para Apple Macintosh, que combinados coa linguaxe de descrición de páxinas Postscript e a impresora láser cambiaron o panorama do deseño gráfico nos anos 80 coa difusión da autoedición.

Galería

• 
  Viñeta de Aldo Manucio coa áncora e o golfiño (Venecia, 1502)
• 
  Páxina da Hypnerotomachia Poliphili (Venecia, 1499)
• 
  Dobre páxina da Hypnerotomachia Poliphili
• 
  Páxina das Odas de Horacio con texto en itálicas imitando a cursiva (Venecia, 1501)