Saltar ao contido

Xornalismo: Diferenzas entre revisións

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Elisardojm (conversa | contribucións)
102.548 edicións
→‎Era dixital: arranxo ligazóns
Elisardojm (conversa | contribucións)
102.548 edicións
Liña 30: Liña 30:


=== Na era dixital ===
=== Na era dixital ===
O papel e o estado do xornalismo, así como dos medios de comunicación de masas, sufriron cambios a finais do século XX e comenzos do XXI, xunto co avance da tecnoloxía dixital e a publicación de novas en [[Internet]].<ref>{{cite web|url=http://www.owenspencer-thomas.com/journalism/newsvalues|title=News values: immediacy and technology|publisher=Owenspencer-thomas.com}}</ref> Isto creou un cambio no consumo de medios impresos, xa que a xente consome cada vez máis novas a través de [[Lector de libro electrónico|lectores electrónicos]], [[Teléfono intelixente|teléfonos intelixentes]] e outros dispositivos electrónicos. As organizacións de noticias teñen o reto de monetizar totalmente a súa área dixital e de improvisar sobre o contexto no que publican en papel. Os xornais viron que os ingresos por impresión baixaban a un ritmo máis rápido que a taxa de crecemento dos ingresos dixitais.<ref name=":2" />
O papel e o estado do xornalismo, así como dos medios de comunicación de masas, sufriron cambios a finais do século XX e comenzos do XXI, xunto co avance da tecnoloxía dixital e a publicación de novas en [[Internet]].<ref>{{cite web|url=http://www.owenspencer-thomas.com/journalism/newsvalues|title=News values: immediacy and technology|publisher=Owenspencer-thomas.com}}</ref> Isto creou un cambio no consumo de medios impresos, xa que a xente consome cada vez máis novas a través de [[Lector de libro electrónico|lectores electrónicos]], [[Teléfono intelixente|teléfonos intelixentes]] e outros dispositivos electrónicos. As organizacións de noticias teñen o reto de monetizar totalmente a súa área dixital e de improvisar sobre o contexto no que publican en papel. Os xornais viron que os ingresos por impresión baixaban a un ritmo máis rápido que a taxa de crecemento dos ingresos dixitais.<ref name=":2">https://www.gobankingrates.com/making-money/newspaper-industry-surviving-today/</ref>


Especialmente, no panorama dos medios de comunicación estadounidenses, as [[sala de noticias]] reduciron o seu persoal e cobertura como canles de medios tradicionais, como a televisión, lidando cunha audiencia en declive. Por exemplo, entre 2007 e 2012, [[CNN]] editou os seus paquetes de historias en case a metade do tempo orixinal.<ref name="State">"[http://stateofthemedia.org/2013/overview-5/ "The State of the News Media 2013: An Annual Report in American Journalism]", the Pew Research Center's Project for Excellence in Journalism, 2 de maio de 2012. Consultado o 23 de maio de 2013.</ref>
Especialmente, no panorama dos medios de comunicación estadounidenses, as [[sala de noticias]] reduciron o seu persoal e cobertura como canles de medios tradicionais, como a televisión, lidando cunha audiencia en declive. Por exemplo, entre 2007 e 2012, [[CNN]] editou os seus paquetes de historias en case a metade do tempo orixinal.<ref name="State">"[http://stateofthemedia.org/2013/overview-5/ "The State of the News Media 2013: An Annual Report in American Journalism]", the Pew Research Center's Project for Excellence in Journalism, 2 de maio de 2012. Consultado o 23 de maio de 2013.</ref>

Revisión como estaba o 10 de setembro de 2019 ás 09:41

Primeiro número do Faro de Vigo, xornal decano da prensa española.

O xornalismo ou periodismo é a actividade de recadar e publicar información relativa á actualidade, especialmente a feitos novidosos de interese xeral. A base do xornalismo é a noticia. A información pode conseguirse e difundirse mediante distintos medios ou soportes técnicos, o que dá lugar ao xornalismo gráfico.

Historia

Artigo principal: Historia do xornalismo.

Xornalismo na antigüidade

Aínda que as publicacións que publicaban noticias ao público en xeral só comezaron a aparecer no século XVII e máis tarde, os gobernos desde a Dinastía Han China (206 a. C) usaron boletíns publicados regularmente.[1]

En Occidente, a primeira publicación periódica diaria foi a Acta diurna que Xulio César mandaba expoñer no foro romano no século I antes da nosa era.

Publicacións similares creáronse na República de Venecia no século XVI.[2] Estas publicacións vendíanse en follas ao prezo dunha gazzetta (moeda utilizada en Venecia no século XVI), das que proveñen os nomes de moitos xornais publicados na Era Moderna e a Contemporánea. Non obstante, estes boletíns estaban destinados só a funcionarios do goberno, e non foron publicacións periodísticas no sentido moderno do termo.

Primeiros xornais modernos

Como as tecnoloxías de impresión en masa como a prensa se foron difundindo, os xornais creáronse para proporcionar con novas a unha audiencia cada vez máis alfabetizada. As primeiras referencias a editores de xornais privados en China datan de finais da dinastía Ming en 1582.[3] O Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien, de Johann Carolus, publicado en 1605 en Estrasburgo, é a miúdo recoñecido como o primeiro xornal en Europa. O primeiro diario inglés de éxito, o Daily Courant, foi publicado entre 1702 e 1735.[4] Mentres as empresas xornalísticas comezaron como empresas privadas nalgunhas rexións, como o Sacro Imperio Romano Xermánico e o Imperio Británico, outros países como Francia e Prusia, mantiveron un control máis estrito da prensa, tratándoa principalmente como un punto de saída para a propaganda do goberno e someténdoa unha censura uniforme. Outros gobernos, como o Imperio ruso, desconfiaban aínda máis da prensa xornalística e prohibiron efectivamente as publicacións xornalísticas ata mediados do século XIX.[5] A medida que a publicación de xornais se convertía nunha práctica cada vez máis establecida, os editores aumentarían a publicación a un ritmo semanal ou diario. Os xornais concentráronse máis intensamente en cidades que foron centros de comercio, como Ámsterdam, Londres e Berlín. Os primeiros xornais en América Latina estableceríanse entre mediados e finais do século XIX.

Os medios de comunicación e as revolucións dos séculos XVIII e XIX

Os xornais xogaron un papel importante na mobilización do apoio popular a favor das revolucións liberalistas| liberais de finais dos séculos XVIII e XIX. Nas colonias americanas, os xornais motivaron á xente a sublevarse contra o dominio británico publicando queixas contra a coroa británica e publicando folletos de revolucionarios como Thomas Paine, [6][7] mentres publicacións fieis motivaron o apoio contra a Revolución Americana.[8] Os xornais en Estados Unidos permanecerían orgullosos e publicamente partidistas ao longo do século XIX.[9] En Francia, os xornais políticos xurdiron durante a Revolución francesa, con L'Ami du peuple, editado por Jean-Paul Marat, desempeñando un papel especialmente famoso no argumento dos dereitos das clases baixas revolucionarias. Napoleón reintroduciría as estritas leis de censura en 1800, pero despois do seu reinado, as publicacións impresas florecerían e terían un papel importante na cultura política.[10] Como parte das Revolucións de 1848, publicacións liberais radicais como a Rheinische Zeitung, Pesti Hírlap e Morgenbladet motivarían á xente a depoñer os gobernos aristocráticos de [Europa Central]].[11] Outras publicacións liberais xogaron un papel máis moderado: The Russian Bulletin eloxiou as reformas liberais de Alexandre II de Rusia a finais do século XIX, e apoiaron un aumento da liberdade política e económica para os campesiños, así como o establecemento dun sistema parlamentario en Rusia.[12] Máis preto da esquerda, xornais socialistas e comunistas tiveron un amplo seguimento en Francia, Rusia e Alemaña a pesar de ser ilegalizados polos gobernos.[13][14][15]

Nos séculos XVIII e XIX os líderes políticos tomaron conciencia do grande poder que podían ter as gacetas para influír na poboación e proliferaron os xornais de faccións e partidos políticos.

Cara a fins do século XIX, os empresarios descubriron o potencial comercial do xornalismo e xurdiron as primeiras publicacións parecidas ós diarios actuais. Nos Estados Unidos, Joseph Pulitzer e William Randolph Hearst crearon grandes diarios destinados á venda masiva. Novas invencións, coma o telégrafo, facilitaron a obtención de noticias. Xurdiron, xa no século XX, empresas dedicadas á recolección de informacións sobre a actualidade que eran vendidas aos diarios. Estas empresas foron coñecidas como axencias xornalísticas ou axencias de prensa.

A fotografía comezou a usarse na prensa diaria en 1880. Alemaña foi o primeiro país que produciu revistas gráficas ilustradas con fotografías.

No século XX

Na década dos anos 20 do século XX xurdiron as primeiras emisoras de radio, que tomaron gran parte do protagonismo dos diarios no seguimento paso a paso dos feitos de actualidade. As primeiras emisións de televisión fixéronse nos Estados Unidos nos anos 30, e xa nos anos 50 a televisión competía coa radio na posibilidade de transmitir instantaneamente información acompañada de imaxe.

Na era dixital

O papel e o estado do xornalismo, así como dos medios de comunicación de masas, sufriron cambios a finais do século XX e comenzos do XXI, xunto co avance da tecnoloxía dixital e a publicación de novas en Internet.[16] Isto creou un cambio no consumo de medios impresos, xa que a xente consome cada vez máis novas a través de lectores electrónicos, teléfonos intelixentes e outros dispositivos electrónicos. As organizacións de noticias teñen o reto de monetizar totalmente a súa área dixital e de improvisar sobre o contexto no que publican en papel. Os xornais viron que os ingresos por impresión baixaban a un ritmo máis rápido que a taxa de crecemento dos ingresos dixitais.[17]

Especialmente, no panorama dos medios de comunicación estadounidenses, as sala de noticias reduciron o seu persoal e cobertura como canles de medios tradicionais, como a televisión, lidando cunha audiencia en declive. Por exemplo, entre 2007 e 2012, CNN editou os seus paquetes de historias en case a metade do tempo orixinal.[18]

A compactidade da cobertura estivo ligada a unha ampla audiencia.[18] Segundo o Pew Research Center, a circulación dos xornais estadounidenses caeu drasticamente no século XXI.[19] A era dixital tamén introduciu un xornalismo no que os cidadáns comúns xogan un papel máis importante no proceso, co aumento do xornalismo cidadán facéndose posible a través de Internet. Usando teléfonos intelixentes equipados con cámara de vídeo, os cidadáns activos agora están habilitados para gravar imaxes de eventos e subilas a canles como YouTube (que a miúdo é descuberto e usado polos principais medios de comunicación de noticias). As noticias de diversas fontes en liña, como blogs e outros medios sociais, dan lugar a unha selección máis ampla de fontes oficiais e non oficiais, en lugar de só as organizacións de medios tradicionais.

O cuarto poder

Convertido segundo algúns analistas no "cuarto poder" das grandes democracias occidentais, o xornalismo está a medio camiño entre o servizo público ao servizo da cidadanía e a empresa que defende os seus intereses comerciais e de mercado. Ligado con isto último, hai empresas ou produtos xornalísticos, ou de orixe ou base xornalística, que explotan todo tipo de recursos para chamar a atención e multiplicar as súas vendas: por exemplo, a través da intrusión nas vidas privadas, esaxerando a dimensión de noticias consideradas 'escandalosas', afondando no morbo etc.

O certo é que o xornalismo é un compoñente fundamental da vida contemporánea e semella inseparable dos sistemas políticos democráticos. O xornalismo escrito creou, polas súas necesidades de rápida lectura e comprensión e a súa suposta neutralidade, un estilo na redacción que nutriu a numerosos escritores que formaron parte dos seus cadros de persoal. Ademais, creou comentaristas da vida social e política que acadaron prestixio e sona, vestiu as súas páxinas con humoristas e debuxantes e desenvolveu desde o proxecto costumista até a investigación documentada.

Especialidades do xornalismo

A actividade xornalística comprende diversos xéneros, entre eles a crónica, a reportaxe, a entrevista, o documental, a viñeta satírica ou humorística e o artigo de opinión.

Xornalismo ambiental

É aquel que se ocupa dos temas da relación entre o home e a súa contorna natural. Abrangue desde a información relativa ao agrícola, gandeiro, meteorolóxico... até os aspectos sociais, económicos, políticos... do que ten que ver co medio natural.

Ciberxornalismo

É aquela modalidade do xornalismo cuxo principal medio para a investigación, elaboración e, sobre todo, a difusión da información é o ciberespazo, con internet como principal expoñente.

O ciberxornalismo recibiu múltiples denominacións nos últimos anos: 'xornalismo electrónico', 'xornalismo multimedia', 'xornalismo en internet' e, sobre todo, 'xornalismo dixital'. Malia a isto, todas estas expresións resultan ambiguas, pois aluden tamén a outras variantes audiovisuais do xornalismo, así que cada vez máis investigadores e profesionais optan pola denominación de ciberxornalismo.

Xornalismo participativo

É o acto dun cidadán ou grupo de cidadáns que xogan un papel activo no proceso de colectar, analizar e diseminar información. A intención desta participación é subministrar a información independente, contrastada, exacta, de amplo rango e relevante que unha democracia require.

Xornalismo científico

É a ligazón sistemática e profesional entre o coñecemento científico e a sociedade. O seu obxectivo principal é transformar a ciencia nun saber xeral con carácter informativo e educativo.

Xornalismo cultural

Iván Tubau, no seu libro "Teoría y práctica del periodismo cultural", define o xornalismo cultural como unha forma de coñecer e difundir os produtos culturais dunha sociedade a través dos medios masivos de comunicación

Xornalismo económico

Trata de dar a coñecer o estado económico dun país (principais indicadores económicos, evolución e comportamento dos mercados e empresas etc.). É unha sección que desde as orixes do xornalismo se considerou 'prestixiosa', igual que a de política.

Xornalismo deportivo

É o que ofrece información sobre os acontecementos deportivos a nivel local, nacional e internacional, mostrando as novidades que se relacionan coas diferentes disciplinas deportivas.

Xornalismo de guerra

É unha das especialidades máis perigosas da profesión, posto que require cubrir as novas que se producen durante un conflito bélico.

Xornalismo infográfico

O xornalismo infográfico é aquel que combina elementos visuais e textuais. A súa aplicación máis específica en principio serviu para colocar mapas, e gráficos.

No xornalismo dixital, a infografía adquire outras características propias: a interactividade, a posibilidade de animación, a incorporación de son e imaxe en movemento etc.

Xornalismo político

Refírese á análise e á información referida ás actividades partidarias.

Xornalismo preventivo

É unha disciplina do xornalismo que ten como obxectivo analizar as crises e os conflitos dende o punto de vista global, da súa orixe ó impacto causado. O enfoque do xornalismo preventivo pretende asemade dar maior relevancia ós actores que propoñen solucións para a crise. Esta visión implica unha crítica do xornalismo convencional, considerado polos practicantes deste tipo de xornalismo como demasiado centrada sobre a noticia, descontextualizada, e nos actores en conflito.

A orixe do termo é asignable a Kofi Annan, quen mencionou a necesidade dun xornalismo deste tipo, sen desenvolver máis aló as súas características.

O Instituto de Xornalismo de Análise Preventiva Internacional (Ippai), con base en Madrid, asigna a este tipo de xornalismo:

  1. Anticipar sucesos que poderían levar a un conflito, crise institucional, conflito social, crise humana, crise dos dereitos humanos e / ou crises ambientais.
  2. Informar do desenvolvemento de tales situacións, con especial atención ós esforzos emprendidos, tanto polas partes implicadas como por mediadores externos e outros destacados en relación a esas situacións.
  3. Realizar o seguimento dos acontecementos unha vez concluídos, o informe sobre as posibilidades de reprodución e en que circunstancias sería posible a mesma.

Xornalismo social

Xornalismo literario

É aquel que non ficcionaliza a realidade, senón que a fai aínda máis real, ó apartarse das convencións informativas. Un importante impulsor deste tipo de xornalismo é Gabriel García Márquez, quen o bautizou como "Novo xornalismo".

No xornalismo literario debe haber, por parte do xornalista, máis inmersión e máis compromiso. Ademais de que debe ter unha riqueza narrativa capaz de rozar a literatura, pero sen apartarse da sinxeleza e a precisión do estilo xornalístico.

Xornalismo de investigación

É aquel que procura revelar feitos de interese público a través de investigacións xornalísticas que profundicen naqueles feitos que afecten ao ben común, para o cal se precisa conseguir datos, realizar entrevistas, contrastar fontes e contar con antecedentes fidedignos e documentos que permitan denunciar ou publicar unha reportaxe.

Lustran e ilustran o termo, Truman Capote coa súa novela A sangre fría e Tom Wolfe con, por exemplo, La palabra pintada, a propósito do pop arte dos anos sesenta.

Xornalismo radiofónico

É o que utiliza a radio como medio de transmisión.

Xornalismo como carreira universitaria

En moitos países do mundo, a carreira de xornalismo tamén se atopa en varias universidades, pero non só entregan o título de xornalista, senón que ademais de licenciado en comunicación social, relacionador público, empresarios emprendedores no ámbito da comunicación social, mesmo profesores da especialidade no ensino público.

En Galicia, a licenciatura de Xornalismo como tal pode estudarse unicamente na Universidade de Santiago de Compostela. O grao de Publicidade e Relacións Públicas pode cursarse na Facultade de Ciencias Sociais e da Comunicación de Pontevedra da Universidade de Vigo. Ademais, a carreira de Comunicación Audiovisual pode cursarse na Facultade de Ciencias da Comunicación de Santiago de Compostela da USC, na Facultade de Ciencias Sociais e da Comunicación de Pontevedra da Universidade de Vigo e na Universidade da Coruña.

Notas

  1. ↑ Hartmut Walravens: "The Early East Asian Press in the Eyes of the West. Some bibliographical notes", World Library and Information Congress, 72nd General Conference and Council of the International Federation of Library Associations and Institutions (IFLA), 20–24 de agosto de 2006, Seoul, Korea, p. 2
  2. ↑ Infelise, Mario. "Roman Avvisi: Information and Politics in the Seventeenth Century." Court and Politics in Papal Rome, 1492–1700. Cambridge: Cambridge University Press, 2002. 212, 214, 216–17
  3. ↑ Brook, Timothy. (1998). The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-22154-0 (Paperback). p. xxi.
  4. ↑ Maxted, Ian (2004). "Mallet, Elizabeth (fl. 1672–1706)". Oxford Dictionary of National Biography (online ed.). Oxford University Press. doi:10.1093/ref:odnb/6680. Consultado o 25 de marzo de 2013.(Subscrición necesaria ou socio de biblioteca de Reino Unido)
  5. ↑ Nurit Schleifman, "A Russian Daily Newspaper and Its New Readership:" Severnaia Pchela", 1825–1840." Cahiers du monde russe et sovietique (1987): 127–44
  6. ↑ William Sloan e Julie Hedgepeth Williams The early American press, 1690–1783 (1994)
  7. ↑ Vaughn, ed., Encyclopedia of American Journalism (2008), pp. 17–21
  8. ↑ Carol Sue Humphrey, This popular engine: New England newspapers during the American Revolution, 1775–1789 (1992)
  9. ↑ Richard L. Kaplan, Politics and the American press: The rise of objectivity, 1865–1920 (Cambridge University Press, 2002) p. 78.
  10. ↑ Keith Michael Baker, et al., The French Revolution and the Creation of Modern Political Culture: The transformation of the political culture, 1789–1848 (1989).
  11. ↑ Sperber, Jonathan, Rhineland Radicals: The Democratic Movement and the Revolution of 1848 (Princeton, 1991), p. 99;
  12. ↑ Daniel Balmuth, "The Russian Bulletin," 1863–1917: A Liberal Voice in Tsarist Russia (2000)
  13. ↑ Charles A. Ruus, Fighting Words: Imperial Censorship and the Russian Press, 1804–1906 (1982).
  14. ↑ Franz Osterroth, Dieter Schuster: Chronik der deutschen Sozialdemokratie. J.H.W. Dietz Nachf., Hannover 1963 (en alemán)
  15. ↑ John Tebbel (2003). "Print Media. France". Encyclopedia Americana. Consultado o 1 de novembro de 2014.
  16. ↑ "News values: immediacy and technology". Owenspencer-thomas.com. 
  17. ↑ https://www.gobankingrates.com/making-money/newspaper-industry-surviving-today/
  18. ↑ 18,0 18,1 ""The State of the News Media 2013: An Annual Report in American Journalism", the Pew Research Center's Project for Excellence in Journalism, 2 de maio de 2012. Consultado o 23 de maio de 2013.
  19. ↑ "Despite subscription surges for largest U.S. newspapers, circulation and revenue fall for industry overall". 1 de xuño de 2017. Consultado o 1 de maio de 2018. 

Véxase tamén

Outros artigos

Ligazóns externas

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xornalismo&oldid=5246786»