Pomona

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Pomona (homónimos).

Pomona, Jean Ranc, Museo Nacional de Estocolmo.

Pomona era, na mitoloxía romana, a deusa da froita, e por extensión das árbores froiteiras, os xardíns e as hortas. Era unha deusa unicamente romana, e asóciase xeralmente coa abundancia, particularmente coa floración das árbores —en oposición á colleita— e ademais das froitas; tamén o era da oliveira e a vide. As tesoiras de podar, ou o fouciño, foron os seus atributos. Detestaba a natureza salvaxe e prefería os xardíns coidados: ningunha deidade coñecía como ela a arte do seu cultivo e o das árbores froiteiras. Pomona non sentía ningunha atracción polos homes, aínda que era requirida por todos os deuses do campo.

O nome da deusa deriva claramente de pomum, 'froita' (e é chamada por iso Patrona pomorum, 'señora dos froitos'). Ovidio descríbea cun gabillo na man dereita (e ás veces cunha xavelina como no caso doutras divindades).

Foille adicado un bosque sagrado chamado Pomonal, situado ao sur da XII pedra millar da Vía Ostiense, moi preto do actual Castel Porziano. O culto da deusa estaba a cargo dun flamine menor, o flamen pomonalis, que na orde sacerdotal era o menos importante de todos. Non tiña ningunha festividade, pero segundo o poeta Ausonio, Pomona tiña en tutela o mes de setembro porque nel madura a froita.

O mito de Pomona

Vertumno e Pomona, óleo de Jean Ranc (c. 1710-1722).

Segundo Ovidio, Pomona sería asediada por varias divindades da selva, entra elas os Sátiros, pero só o deus Vertumno a tería amado de veras, cortexándoa e uníndose a ela finalmente. Segundo o historiador británico Herbert Jennings Rose, esta historia sería só unha invención de Ovidio ou de calquera outro escritor relativamente tardío.

Pomona, illada do mundo, só consentía que algunhas persoas puideran achegarse a ela. Ao principio, rexeitou incluso recibir a Vertumno, divindade das estacións e as árbores froiteiras, perdidamente namorado dela, pero acabou cedendo ás súas pretensións. Este valeuse dunha artimaña para achegarse e falarlle: disfrazado como unha vella, foi felicitala polas froitas das súas árbores e abrazouna. Entón, mostroulle un olmo enlazado por unha vide e empezoulle a falar do amor. Logo, contoulle a historia de amor de Anaxárete:

Anaxárete era unha moza chipriota do sangue real de Teucro Telamónida que foi amada en demasía polo humilde mozo Ifis; tanto así que este se acabou aforcando á porta da súa casa pola dor que sentía do rexeitamento da princesa. Antes de exhalar o seu último alento pediulle vinganza aos deuses. Afrodita, para compracelo, transformou a Anaxárate nunha estatua de pedra mentres estaba observando por curiosidade os funerais do desgraciado rapaz, a cal aínda se ve nun dos seus templos: coñécese co nome da Contemplante.

Ao final, vendo a Pomona abraiada pola historia, Vertumno mostroulle o seu verdadeiro rostro, resplandecente de xuventude e saúde. Pomona non puido resistirse e aceptou o seu amor.

A tradición latina común sostén non obstante que Pomona estaría tamén en compañía de Pico.

Pomona (media lúa de Versalles)	Vertumno e Pomona, 1760 (Jean-Baptiste Lemoyne o Novo, 1704–1778)	Vertumno (media lúa de Versalles)

Divindades itálicas afíns

Parece que noutros pobos próximos itálicos foron veneradas divindades de nome (e probablemente de funcións) similares a Pomona, pero que son de xénero masculino máis que feminino; entre os umbros, de feito, atópase Pomo ou Pomonus, testemuñado nas Táboas de Gubbio, onde se cita o sacrificio dunha ovella a Puemune Puprike, é dicir, a «Pomono público». Entre os sabinos, á súa vez, encóntrase o deus Poemonio, citado na Pedra de Scoppito.

Representacións

Pomona, Pontormo, Vila Medici de Poggio, Caiano.

Durante o longo período do medievo, figuras como esta da deusa itálica foron pouco estudadas e representadas. Pomona volve á luz durante o Renacemento como suxeito de numerosas figuracións pictóricas e estatuarias. Vén sempre representada como unha muller nova, como no caso da estatua dos Uffizi descrita por Vasari; ás veces coroada de rosas, sempre ten un prato de froitas, ou nalgúns casos unha cornucopia.

A historia de Vertumno e Pomona foi moi utilizada na pintura europea entre os séculos XVI e XVIII: a figura da deusa no seu propio xardín en compañía de Vertumno disfrazado de anciá convértese pronto en representación de xénero e aparece, por exemplo, na obra de Hendrick Goltzius (1613), Jan Tengnagel (1617), Paulus Moreelse (1630), David Teniers il Vecchio (1638), Emanuel de Witte (1644), Ferdinand Bol (1648), Nicolaes Berchem (1650), Cesar van Everdingen (1650 ca.), Gerbrand van den Eeckhout (1669), Adrian van de Velde (1670), Nicolaes Maes (1673) e Caspar Netscher (1681).

Tamén se representa entre outros nos frescos de Pontormo na Vila Medici de Poggio en Caiano (1521) e de Luca Giordano no Palazzo Medici-Riccardi de Florencia (1683).

A grande atención á figura de Pomona é propia sobre todo da arte neoclásica (se vemos obras de artistas como Antoine Watteau, François Lemoyne e o seu máis notable alumno François Boucher). No século XIX, vese en estatuas e decoracións de edificios. A obra máis notable que a retrata é probablemente a escultura en mármore de Auguste Rodin.

Unha estatua de Pomona espida está na fonte do pequeno parque ante o Hotel Plaza de Nova York.

Vertumno y Pomona (Francesco Melzi, 1518–1522)	Vertumno y Pomona (Luca Giordano, 1682–1683)	Pomona (Nicolas Fouché, c. 1700)

Representacións musicais

O mito de Pomona foi a orixe dunha ópera do compositor francés Robert Cambert en colaboración co poeta Pierre Perrin, Pomone, estreada en 1671. O compositor inglés Constant Lambert tamén compuxo un balé con este argumento en 1928, chamado Pomona.

Véxase tamén

Outros artigos

• Vertumno

Bibliografía

• Pomona no Dictionnaire des Antiquités grecques et romaines, de Daremberg et Saglio (pódese consultar en liña grazas á Universidade de Toulouse Arquivado 14 de xuño de 2008 en Wayback Machine.).
• Ovidio: Metamorfoses, XIV, 621 - 696; XIV, 765 - 771.
  • Vertumno y Pomona, I: texto español en Wikisource.
    • XIV, 609 e s.: texto inglés, con índice electrónico, no Proxecto Perseus. Poden empregarse os rótulos activos "focus" (para ir ás anotacións, ao texto inglés de 1567 de Arthur Golding ou ao texto latino) e "load" (para a visualización simultánea de texto e anotacións, para a comparación entre os textos ingleses ou para o texto bilingüe).
  • Vertumno y Pomona, II: texto español en Wikisource (764 - 770).
    • Texto latino, con índice electrónico, no Proxecto Perseus. Poden empregarse os rótulos activos "focus" (para ir ás anotacións, ao texto inglés de 1567 de Arthur Golding ou ao de 1922 de Brookes More) e "load" (para a visualización simultánea de texto e anotacións, para a comparación entre os textos ingleses ou para o texto bilingüe). Empregando o rótulo "load" da etiqueta "Vocabulary Tool", obtense axuda en inglés co vocabulario latino do texto.
      • XIV: texto latino en Wikisource.

Ligazóns externas

• Thomas Bulfinch (1796 – 1867): The Age of Fable, or Stories of Gods and Heroes, 1855. Capítulo X: Vertumno e Pomona (Vertumnus and Pomona), en Wikisource; en inglés.
• Pomona no Proxecto Perseus.