Bactericida
Un bactericida[1] ou substancia bactericida, ás veces abreviado Bcidal[2] en inglés, é unha substancia que mata as bacterias. Os bactericidas son desinfectantes, antisépticos ou antibióticos.[3] Non obstante, as superficies dos materiais tamén poden ter propiedades bactericidas baseadas unicamente na súa estrutura física da superficie, como por exemplo os biomateriais como as ás de insectos.
Desinfectantes[editar | editar a fonte]
Os desinfectantes máis utilizados son os que aplican
- cloro activo (é dicir, hipocloritos, cloraminas, dicloroisocianurato e tricloroisocianurato, cloro húmido, dióxido de cloro, etc.),
- osíxeno activo (peróxidos, como ácido peracético, persulfato de potasio, perborato de sodio, percarbonato de sodio e perhidrato de urea),
- iodo (povidona-iodo, solución de Lugol, tintura de iodo, tensioactivos non iónicos iodados),
- alcohois concentrados (principalmente etanol, 1-propanol, tamén chamado n-propanol e 2-propanol, chamado isopropanol e mesturas dos mesmos; ademais, utilízanse 2-fenoxietanol e 1- e 2-fenoxipropanois),
- substancias fenólicas (como o fenol (tamén chamado "ácido carbólico"), cresois como o timol, fenois haloxenados (clorados, bromados), como o hexaclorofeno, o triclosán, o triclorofenol, o tribromofenol, o pentaclorofenol, e os seus isómeros;
- surfactantes catiónicos, como algúns catións de amonio cuaternario (como cloruro de benzalconio, bromuro ou cloruro de cetil trimetilamonio, cloruro de didecildimetilamonio, cloruro de cetilpiridinio, cloruro de bencetonio ) e outros compostos non cuaternarios, como clorhexidina, etc.),
- oxidantes fortes, como solucións de ozono e permanganato;
- metais pesados e os seus sales, como prata coloidal, nitrato de prata, cloruro de mercurio, sales de fenilmercurio, sulfato de cobre, etc. Os metais pesados e os seus sales son os bactericidas máis tóxicos e perigosos para o medio ambiente e, polo tanto, o seu uso está fortemente desaconsellado ou prohibido.
- ácidos fortes (ácidos fosfórico, nítrico, sulfúrico, amidosulfúrico, toluenosulfónico), pH < 1 e
- álcalis (hidróxidos de sodio, de potasio e de calcio), como pH > 13, especialmente a temperaturas elevadas (por riba de 60 °C), mata bacterias.
Antisépticos[editar | editar a fonte]
Como antisépticos (é dicir, axentes xermicidas que se poden usar no corpo humano ou animal, pel, mucosas, feridas e similares), pódense utilizar poucos dos desinfectantes mencionados anteriormente, en condicións adecuadas (principalmente concentración, pH, temperatura e toxicidade) en humanos e animais.. Entre eles, algúns importantes son:
- preparados de cloro debidamente diluídos (p solución de Dakin, solución de hipoclorito sódico ou potásico ao 0,5%, pH axustado a pH 7-8, ou solución 0,5-1% de bencenosulfocloramida sódica (cloramina B)),
- preparados de iodo, como a iodopovidona en varias galénicas (ungüentos, solucións, emplastos para feridas), no pasado tamén solución de Lugol,
- peróxidos como solucións de perhidrato de urea e solucións de ácido peracético tamponadas con pH de 0,1 a 0,25 %,
- alcoholes con ou sen aditivos antisépticos, usados principalmente para a antisepsia cutánea,
- ácidos orgánicos débiles como ácido sórbico, ácido benzoico, ácido láctico e ácido salicílico,
- algúns compostos fenólicos, como o hexaclorofeno, o triclosán e o dibromol,
- tensioactivos catiónicos, como benzalconio 0,05-0,5%, clorhexidina 0,5-4%, solucións de octenidina 0,1-2%.
Outros xeralmente non son aplicables como antisépticos seguros, xa sexa pola súa natureza corrosiva ou tóxica.
Antibióticos[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Antibiótico.
Os antibióticos bactericidas matan as bacterias; os antibióticos bacteriostáticos retardan o seu crecemento ou reprodución.
Antibióticos bactericidas que inhiben a síntese da parede celular son: os antibióticos betalactámicos (derivados da penicilina (penams), cefalosporinas (cefemas), monobactámicos e carbapenémicos) e vancomicina. Tamén son bactericidas a daptomicina, as fluoroquinolonas, o metronidazol, a nitrofurantoína, o cotrimoxazol e a telitromicina.
Os antibióticos aminoglicosídicos adoitan considerarse bactericidas, aínda que poden ser bacteriostáticos con algúns organismos.
A partir de 2004, a distinción entre axentes bactericidas e bacteriostáticos parecía estar clara segundo a definición básica/clínica, pero isto só se aplica en condicións estritas de laboratorio e é importante distinguir definicións microbiolóxicas e clínicas.[4] A distinción é máis arbitraria cando se categorizan os axentes en situacións clínicas. A suposta superioridade dos axentes bactericidas sobre os axentes bacteriostáticos ten pouca relevancia cando se tratan a gran maioría das infeccións con bacterias grampositivas, especialmente en pacientes con infeccións sen complicacións e sistemas inmunitarios non comprometidos. Os axentes bacteriostáticos utilizáronse eficazmente para o tratamento que se considera que require actividade bactericida. Ademais, algunhas clases amplas de axentes antibacterianos considerados bacteriostáticos poden presentar actividade bactericida contra algunhas bacterias a partir da determinación in vitro dos valores MBC/MIC. A altas concentracións, os axentes bacteriostáticos adoitan ser bactericidas contra algúns organismos susceptibles. A guía definitiva para o tratamento de calquera infección debe ser o resultado clínico.
Superficies[editar | editar a fonte]
As superficies dos materiais poden presentar propiedades bactericidas debido á súa estrutura superficial cristalográfica.
A mediados dos anos 2000 demostrouse que as nanopartículas metálicas poden matar bacterias. O efecto dunha nanopartícula de prata, por exemplo, depende do seu tamaño cun diámetro preferente de aproximadamente 1-10 nm para interactuar con bacterias.[5]
En 2013, descubriuse que as ás de carricanta tiñan un efecto bactericida selectivo anti-gram-negativo en función da súa estrutura física da superficie.[6] A deformación mecánica dos nanopilares máis ou menos ríxidos que se atopan na á libera enerxía, golpeando e matando as bacterias en cuestión de minutos, polo que se denomina efecto mecanobactericida.[7]
En 2020, os investigadores combinaron a adsorción de polímeros catiónicos e a estruturación da superficie con láser de femtosegundo para xerar un efecto bactericida contra Staphylococcus aureus gram-positivo e Escherichia coli gram-negativa en superficies de vidro borosilicato, proporcionando unha plataforma práctica para o estudo da interacción bacteria-superficie.[8]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ "bUSCatermos". aplicacions.usc.es. Consultado o 2022-06-29.
- ↑ Thompson, Robert; Thompson, Barbara Fritchman (2012-04-19). Illustrated Guide to Home Biology Experiments: All Lab, No Lecture (en inglés). "O'Reilly Media, Inc.". ISBN 978-1-4493-9659-6.
- ↑ McDonnell, Gerald; Russell, A. Denver (1999-01). "Antiseptics and Disinfectants: Activity, Action, and Resistance". Clinical Microbiology Reviews (en inglés) 12 (1): 147–179. ISSN 0893-8512. PMC 88911. PMID 9880479. doi:10.1128/CMR.12.1.147. Arquivado dende o orixinal o 08 de xuño de 2022. Consultado o 29 de xuño de 2022.
- ↑ "Validate User". academic.oup.com. doi:10.1086/381972. Consultado o 2022-06-29.
- ↑ Ruben Morones, Jose; Elechiguerra, Jose Luis; Camacho, Alejandra; Holt, Katherine; Kouri, Juan B.; Tapia Ramírez, Jose; Yacaman, Miguel Jose (2005-10-01). "The bactericidal effect of silver nanoparticles". Nanotechnology 16: 2346–2353. ISSN 0957-4484. doi:10.1088/0957-4484/16/10/059.
- ↑ Hasan, Jafar; Webb, Hayden K.; Truong, Vi Khanh; Pogodin, Sergey; Baulin, Vladimir A.; Watson, Gregory S.; Watson, Jolanta A.; Crawford, Russell J.; Ivanova, Elena P. (2013-10-01). "Selective bactericidal activity of nanopatterned superhydrophobic cicada Psaltoda claripennis wing surfaces". Applied Microbiology and Biotechnology (en inglés) 97 (20): 9257–9262. ISSN 1432-0614. doi:10.1007/s00253-012-4628-5.
- ↑ Ivanova, Elena P.; Linklater, Denver P.; Werner, Marco; Baulin, Vladimir A.; Xu, XiuMei; Vrancken, Nandi; Rubanov, Sergey; Hanssen, Eric; Wandiyanto, Jason (2020-06-09). "The multi-faceted mechano-bactericidal mechanism of nanostructured surfaces". Proceedings of the National Academy of Sciences (en inglés) 117 (23): 12598–12605. ISSN 0027-8424. PMC 7293705. PMID 32457154. doi:10.1073/pnas.1916680117. Arquivado dende o orixinal o 29 de xuño de 2022. Consultado o 29 de xuño de 2022.
- ↑ Chen, Chao; Enrico, Alessandro; Pettersson, Torbjörn; Ek, Monica; Herland, Anna; Niklaus, Frank; Stemme, Göran; Wågberg, Lars (2020-09-01). "Bactericidal surfaces prepared by femtosecond laser patterning and layer-by-layer polyelectrolyte coating". Journal of Colloid and Interface Science (en inglés) 575: 286–297. ISSN 0021-9797. doi:10.1016/j.jcis.2020.04.107.
