Arquipélago Chagos
 | Este artigo contén varias ligazóns externas e/ou bibliografía ao fin da páxina, mais poucas ou ningunha referencia no corpo do texto. Por favor, mellora o artigo introducindo notas ao pé, citando as fontes. Podes ver exemplos de como se fai nestes artigos. |
| Arquipélago Chagos | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Localización | |||||
| |||||
| Datos | |||||
| Capital | Diego García | ||||
| País | Reino Unido | ||||
| Linguas | Inglés | ||||
| Poboación (2004) | 4.000 hab. | ||||
| Superficie | 60 km² | ||||
| Densidade | hab/km² | ||||
| Coordenadas | 6°00′S 71°30′L / -6.000, -71.500 | ||||
| Maior Altura | 15 m. | ||||
.svg)
O arquipélago de Chagos (antigamente, illas aceite, e en inglés, Chagos Archipelago) é un grupo de sete atois que comprenden máis de 55 illas tropicais individuais, que se atopan no centro do océano Índico.
Chagos atópase a uns 500 km ao sur das Maldivas, o seu veciño máis próximo, e a 1600 km ao suroeste da India, a metade de camiño entre Tanzania e Xava. Os habitantes das Maldivas chámano Folhavahi e tamén se coñece como Phehandweep (Hindi: फेहंद्वीप) nas linguas do norte da India e Paeikaana Theevukal (támil: பேகான தீவுகள்).
O grupo das Chagos é unha combinación de diferentes estruturas coralinas que coroan unha cadea submarina que corre en dirección sur atravesando o centro do océano Índico, a cal está formada por volcáns sobre o punto quente de Réunion. A diferenza das Maldivas non existe nas Chagos un patrón evidente de formación dos atois, o que fai que o arquipélago ofreza un esquema un tanto caótico. A maioría das estruturas coralinas das Chagos son atois submarinos.
Oficialmente forma parte do Territorio Británico do Océano Índico (British Indian Ocean Territory, coñecido polas súas siglas BIOT), inicialmente as Chagos aloxaron unha poboación nativa durante máis de 150 anos ata que o Reino Unido e os Estados Unidos expulsáronos na década de 1960 no desenvolvemento dos plans militares británicos e dos Estados Unidos para que os norteamericanos construísen unha base na illa de Diego García, a maior das illas Chagos. As illas estaban habitadas por uns 1.100 chagosianos que foron trasladados a Mauricio e as Seychelles entre 1967 e 1973. As instalacións militares de Diego García foron arrendadas ao Exército dos Estados Unidos ata 2016. O acordo contou coa aprobación de Denis Healey, Secretario Británico de Estado para a Defensa.
Este territorio é reinvindicado por Mauricio.
Xeografía[editar | editar a fonte]
A superficie das illas alcanza só 63,17 km², a illa máis grande Diego García, ten unha superficie de 27´20 km². Con todo a área total incluíndo lagoas con atois, excede os 15.000 km², dos que 12.642 km² corresponden ao Great Chagos Bank, polo seu tamaño o segundo atol do mundo (despois do Saya de Malha Bank que se atopa completamente mergullado). A Zona económica exclusiva, que é veciña á zona correspondente das illas Maldivas polo norte, ten unha área de 636.600 km² (incluídas as augas territoriais).
As maiores illas son Diego García (27,2 km²), Eagle (Great Chagos Bank, 2´45 km²), Île Pierre (Peros Banhos, 1´50 km²), Eastern Egmont (Illas Egmont, 1´50 km²), Île du Coin (Peros Banhos, 1´28 km²) e illa Boddam (Illas Salomon, 1´08 km²).
A maioría das fontes mencionan que as illas Chagos componse de 4 ou 5 atois, máis dous grupos de illas e dúas illas illadas, principalmente porque non se recoñece que o Gran Banco de Chagos (Great Chagos Bank) é unha estrutura de gran atol (incluídos os dous grupos de illas e dúas illas individuais), e porque non se recoñece que o arrecife Blenheim (Blenheim Reef) ten illotes ou caios por encima ou xusto alcanzando o nivel das augas máis elevadas.
Ademais dos sete atois con terra firme por encima do nivel da auga, hai nove arrecifes e bancos, a maioría dos cales pódense considerar permanentemente estruturas de atol mergulladas. Enuméranse na seguinte táboa, de norte a sur:
Recursos[editar | editar a fonte]
Os principais recursos naturais da zona son os cocos, e a pesca coa concesión de licenzas á industria pesqueira que proporciona un ingreso anual de preto de dous millóns de dólares para as autoridades do Territorio Británico do Océano Índico.
Toda a actividade económica concéntrase na illa maior, Diego García, onde atópanse as instalacións militares conxuntas do Reino Unido e os Estados Unidos. Os proxectos de construción e os diversos servizos necesarios de apoio ás instalacións militares levanse a cabo polos empregados militares e as contratas civís da Illa Mauricio, o Reino Unido, Filipinas e os Estados Unidos. Actualmente non hai actividades industriais nin agrícolas nas illas. Toda a auga, alimentos e outros produtos esenciais da vida cotiá envíanse á illa dende fóra. Un estudo independente de viabilidade levou á conclusión de que o reasentamento sería "custoso e precario". Outro estudo de viabilidade encargado por organizacións de apoio ao reasentamento, di que o reasentamento sería posible cun custo para o contribuínte británico de 25 millóns de libras. Se volvense os chagosianos, planean volver a establecer a produción de copra e a pesca, e comezar o desenvolvemento comercial das illas para o turismo.
Clima[editar | editar a fonte]
Ten un clima oceánico tropical, húmido e quente, pero moderado polos ventos alisios. Caracterízase por unha chea de sol, temperaturas cálidas, choivas e brisas lixeiras. De decembro a febreiro considerase a estación das choivas (monzón de verán), as condicións climáticas típicas ventos e temperaturas máis cálidas, con máis choivas. De xuño a setembro considerase a estación seca (inverno), que se caracteriza por ventos moderados do sueste, a temperatura lixeiramente máis fría e menos choiva. A precipitación media anual é de 2.600 mm, que varía de 105 mm en agosto a 350 mm durante o mes de xaneiro.
Historia[editar | editar a fonte]
A antiga frase en sánscrito Lakshadweepa refírese ás illas de Lacadivas, Maldivas e ao arquipélago de Chagos. As illas Chagos foron gobernadas orixinalmente desde a India, aínda que nunca se estableceron nelas.
De acordo coa tradición oral das Maldivas, os comerciantes e os pescadores que perdíanse no mar e de cando en vez quedaban varados nalgunha das illas de Chagos. Finalmente eran rescatados e levados de volta a casa. Con todo, estas illas consideráronse demasiado lonxe das Maldivas para instalarse de forma permanente. Así, durante moitos séculos Chagos foi ignorado polos seus veciños do norte.
O primeiro explorador europeo en descubrir Chagos foi Vasco da Gama no século XVI. Os mariños portugueses nomearon algúns dos atois do grupo, pero estas illas nunca formaron parte do seu imperio marítimo. Considerouse que este grupo estaba só e illado para ser economicamente e politicamente interesante. O atol de Peros Banhos foi descuberto en 1513 por Afonso de Albuquerque. A descrición máis temperá e máis interesantes das Chagos, antes de que as árbores de coco creceran nas illas, foi escrita por Manoel Rangel. Foi un náufrago portugués do buque Conceiçãou, que encallou nos arrecifes de Peros Banhos en 1556.
Os franceses foron os primeiros en reclamar Chagos despois de establecerse en Reunión e na Illa de Francia (máis tarde chamada Mauricio).
O 27 de abril de 1786 as illas Chagos e Diego García foron reclamadas por Gran Bretaña. Con todo, o territorio foi cedido á Reino Unido por un tratado só logo da derrota de Napoleón, en 1814. O 31 de agosto de 1903, o arquipélago de Chagos foi separado administrativamente das Seychelles e adxunto a Mauricio.
As illas foron retidas como parte do Territorio Británico do Océano Índico cando Mauricio independizouse. Desde 1976, o arquipélago coincide co Territorio Británico do Océano Índico, pero tamén é reclamado por Mauricio.
Os primeiros habitantes do arquipélago chegaron no século 18. Estes eran os leprosos da Illa de Francia (Mauricio) que foron levados alí na segunda metade da década de 1700. Pouco despois, os franceses elaboraron un plan para facelas rendibles. Enviáronse traballadores desde Mauricio para establecer nalgunhas das illas máis grandes plantacións de coco e producir aceite. En consecuencia, nalgúns mapas da época da coñécense como as "Illas do aceite". A maioría destes traballadores eran orixinarios de África, pero é probable que tamén houbese uns cantos indios do sur entre eles. Os supervisores das plantacións foron probablemente franceses e os traballadores eran probablemente pouco máis que escravos, pero moi pouco se rexistrou sobre as condicións nas illas durante ese tempo.
A mediados do século 20 as plantacións de aceite fracasaran en gran medida, pero os traballadores orixinais e as súas familias instaláronse nalgunhas das illas máis grandes e sobreviviron. Os insulares eran coñecidos como os ilois (unha palabra francesa crioula de "insulares") e se contaban preto de 2.000. Eran de ascendencia mixta de África e Asia do Sur e vida moi simple, unha vida espartana no seu illado arquipélago. Quedan poucos restos da súa cultura, fóra das ruínas dalgunhas vivendas e unha igrexa de pedra que aínda se pode ver en Diego García.
De súpeto, entre 1967 e 1971, a poboación enteira foi sacada pola forza das illas e trasladada a Mauricio para dar paso a unha base militar dos Estados Unidos e o Reino Unido en Diego García. Ao parecer, as persoas desprazadas recibiron un financiamento inicial dunhas 650.000 £ para o seu realoxamento do Goberno británico, pero os insulares individuais viron pouco deses fondos e terminaron vivindo nun barrio pobre en Mauricio. . Moitos dos Chagosians suicidaronse.
Logo das negociacións a finais de 1970 e principios de 1980, o Goberno accedeu a pagar outros 4 millóns de £ aos chagosianos. O Goberno di que a suma total pagada aos chagosianos é de 14´5 millóns de £ a prezos de hoxe. Os intentos dos chagosianos para garantir unha compensación adicional foron desestimados polo Tribunal Supremo e o Tribunal de Apelación en 2003 e 2004. Máis tarde quedou claro que os chagosianos foran fraudulentamente reclasificados como "traballadores migrantes a fin de facilitar a ocupación militar estadounidense da súa casa. O Tribunal Superior resolveu en varias ocasións a favor dos Chagosianos e só por medio dun Real Decreto o goberno británico foi capaz de reverter a decisión.
O tribunal considerou que os chagosianos, como cidadáns británicos, foran ilegalmente desposuídos e ordenou que se lles permita regresar á súa casa. O goberno británico chegou a encargar un informe (amplamente desacreditado) no que suxería que as illas eran inhabitables a pesar de ser actualmente o fogar de centos de militares estadounidenses.
En Chagos, as casas abandonadas dos chagosianos aos poucos quedaron en ruínas. Agora a vexetación medrou e nalgunhas illas é difícil de discernir os pobos unha vez fora. Mariños que pasan polo arquipélago a miúdo tratan de atopar as ruínas e non teñen éxito.
Na actualidade, as únicas estruturas humanas nas illas atópanse na base militar e naval en Diego García. Outras illas deshabitadas, especialmente no grupo Salomon, son parada frecuente dos navegantes de longa distancia que viaxan desde o sueste de Asia ao Mar Vermello ou a costa de África, aínda que se require un permiso para visitar as illas exteriores.
Política[editar | editar a fonte]
O aspecto de máis salientable da política de Chagos refírese á continua incerteza sobre o futuro dos antigos habitantes das illas que foron expulsados nos anos 1960 e 1970 como parte dun acordo entre o Reino Unido e Estados Unidos para crear un establecemento militar na illa de Diego García. A difícil situación dos insulares foi ben documentada, incluíndo un documental producido polo xornalista de investigación John Pilger, titulado "Roubo dunha nación", que gañou o británico Royal Television Society Premio ao Mellor Documental en 2004 .
No Ano 2000, a Corte Suprema de Xustiza Inglesa ditaminou que a decisión tomada polo Comisionado do British Indian Ocean Territory exiliando aos insulares foi contraria a lei, os esforzos posteriores dos chagosianos para obter o pago de novas compensacións foron desestimados polo Tribunal Supremo e o Tribunal de Apelación, quen sostivo que a indemnización pagada fora xusta e lexítima. Tras a conclusión dos casos de compensación, o Goberno británico tratou de lograr o mesmo obxectivo a través do uso de Decretos do Consello adoptados en aplicación da prerrogativa real, que é o único medio por debaixo dunha lei do Parlamento polo cal pode ser aprobada lexislación para o Territorio. Este Regulamento do Consello atópase na parte declarada ilegal polo Tribunal Superior. O goberno británico apelou a decisión, pero o 23 de maio de 2007, o Tribunal de Apelación desestimou o recurso dicindo que os métodos utilizados para expulsar as familias de Chagos das illas eran "ilegais" e "un abuso de poder". Os chagosianos continúan agora a súa batalla legal co Tribunal Europeo de Dereitos Humanos .
A medio prazo o tratado para a utilización conxunta dos Estados Unidos e o Reino Unido de Diego García expira en 2016, aínda que ambos os gobernos teñen a opción de estender o contrato por outros 20 anos se se considera necesario.
Máis aló desta data, de declaracións feitas por Mauricio ao Comité de Dereitos Humanos das Nacións Unidas despréndese que o Reino Unido comprometeuse a ceder as illas a Mauricio unha vez que rematen os fins de defensa. Isto podería resultar noutro conflito entre este compromiso e as posibles reclamacións do dereito á libre determinación dos chagosianos.
Pero segundo os documentos de Wikileaks, nun movemento calculado o Reino Unido propuxo en 2009 que o BIOT se convertese nunha "reserva mariña", co obxectivo de previr que os antigos habitantes regresen ás súas terras.
Idioma[editar | editar a fonte]
Os habitantes orixinais das Chagos falaban unha lingua crioulo francesa que non foi motivo de estudos lingüísticos. Os nomes das illas son unha mestura peculiar de nomes en portugués, francés, inglés e crioulo.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Pilger, John. Freedom Next Time. Bantam Press. 2006. ISBN 0593055527 Capítulo 1: Stealing a Nation PP19 – 60
- Rao, Padma, Der Königin Edikt der de decembro,Der Spiegel5 2005, pp 152–4.
- Xavier Romero Frías,The Maldive Islanders; A Study of the Popular Culture of an Ancient Ocean Kingdom. Barcelona 1999, ISBN 84-7254-801-5
- Island of Shame: The Secret History of the U.S. Military Base on Diego Garcia por Vine, David 2009 ISBN 9780691138695
