Nona Gaprindashvili
Nona Gaprindashvili (xeorxiano: ნონა გაფრინდაშვილი), nada o 3 de maio de 1941, é unha xadrecista xeorxiana. En 1978 converteuse na primeira muller en ser nomeada Gran Mestra. Foi a quinta campioa mundial feminina (1962-1978).
Traxectoria
[editar | editar a fonte]En 1961, con 20 anos, Gaprindashvili gañou o IV Torneo de Candidatas e xogou polo título mundial contra a campioa vixente, Elisaveta Bikova. Gañou o partido sen dificultades, cunha puntuación final de 9–2 (+7−0=4). Defendeu o seu título con éxito catro veces máis, tres contra Alla Kushnir en 1965 (10–6), 1969 (12–7) e 1972 (12–11), e unha contra Nana Alexandria en 1975 (9–4). En 1978 perdeu a súa coroa fronte á tamén xeorxiana Maia Chiburdanidze (daquela unha moza de 17 anos), por unha puntuación de 6½–8½ (+2−4=9).
Gaprindashvili xogou co equipo da Unión Soviética nas Olimpíadas Femininas de Xadrez de Split (1963), Oberhausen (1966), Lublin (1969), Skopje (1972), Medellín (1974), Buenos Aires (1978), A Valeta (1980), Lucerna 1982, Tesalónica 1984, Dubai 1986 e Novi Sad 1990. Competiu tamén en Manila 1992, como membro do equipo de Xeorxia.[1] Non participou na edición de Haifa 1976 debido a que a URSS rexeitou competir en Israel por motivos políticos.
Xunto con outras xogadoras, contribuíu a que o equipo da URSS dominase as Olimpíadas Femininas da década de 1980. Gañou 25 medallas, entre elas 11 ouros por equipos e 9 individuais.[2] En Dubai 1986 gañou as dez partidas que xogou.
Gaprindashvili foi campioa soviética feminina en cinco ocasións: 1964, 1973, 1981, 1983 e 1985.
,_Bestanddeelnr_927-7230.jpg)
Durante a súa traxectoria, Gaprindashvili tamén competiu en torneos masculinos. Gañou, entre outros, o torneo de xadrez de Hastings en 1963/1964. Empatou no segundo posto en Sandomierz en 1976,[3] no primeiro en Lone Pine en 1977[4] e no segundo en Dortmund en 1978. O seu desempeño en Lone Pine converteuna na primeira muller en gañar unha norma para o título de Gran Mestre Internacional.[5] Malia non conseguir todos os requisitos da norma, en 1978 converteuse na primeira muller en ser nomeada Gran Mestra Internacional.[8]
En 1995 gañou por primeira vez o Mundial Feminino Sénior.[9] É a única Campioa Mundial Feminina que tamén logrou o título Sénior Mundial. Volveuno obter en 2009, 2014, 2015, 2016, 2018 e 2019 (na sección de 65+ dende 2014). Tamén gañou o Europeo Sénior de Xadrez en 2011, 2015, 2016, 2017 e 2018 (na sección de 65+ desde 2014).
En 2005, con 64 anos, Gaprindashvili gañou o torneo BDO, celebrado en Haarlem (Países Baixos), cunha puntuación de 6½/10 e un rendemento de 2510.[10]
En 2021 apareceu no documental Glory to the Queen, xunto con Nana Alexandria, Maia Chiburdanidze e Nana Ioseliani.[11]
Recoñecementos e galardóns
[editar | editar a fonte]- En 1978 a firma Iberia deulle o seu nome a un perfume. O frasco deste ten a forma dunha dama de xadrez.[12]
- En 2013 foi incluída no Salón Mundial da Fama do Xadrez.[13]
- En 2015 Gaprindashvili recibiu a Orde Presidencial de Excelencia de mans do presidente de Xeorxia Giorgi Margvelashvili pola súa «contribución excepcional ao país e nación» e «representar a Xeorxia a nivel internacional».[14]
- O 3 de maio de 2016, para conmemorar o seu 75º aniversario, inaugurouse a súa estrela preto do Pazo do Xadrez.[15]
- O Pazo do Xadrez de Tbilisi, inaugurado en 1973, está dedicado a ela.[16]
Litixio con Netflix
[editar | editar a fonte]En 2020 Gaprindashvili foi mencionada na miniserie The Queen's Gambit. Nesta produción de Netflix afirmouse de xeito incorrecto que nunca competira con homes no xadrez. Gaprindashvili considerou unha «deshonra» que se difundise «información errada».[17] O 16 de setembro de 2021 presentou unha querela de 5 millóns de dólares contra Netflix por difamación.[18] En setembro de 2022 Netflix chegou a un acordo con Gaprindashvili do que non revelaron detalles.[19]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ "Women's Chess Olympiads: Nona Gaprindashvili". OlimpBase (en inglés). Consultado o 4 de abril de 2023.
- ↑ Só superada pola súa compatriota Maia Chiburdanidze: 28 medallas (15 individuais e 13 por equipos) en 15 Olímpiadas, entre elas 15 medallas de ouro.
- ↑ O'Connell, Kevin John, ed. (1977). Batsford's FIDE chess yearbook 1976/7 (en inglés). Londres: B. T. Batsford Ltd. p. 83. ISBN 9780713406757.
- ↑ Kashdan, Isaac (xullo de 1977). "Lone Pine 1977". Chess Life (en inglés): 361–364.
- ↑ Soltis, Andrew (2014). Soviet Chess 1917-1991 (en inglés). McFarland & Company. p. 347. ISBN 9780786497584.
- ↑ Benko, Pal (xaneiro de 1979). "Chiburdanidze vs. Gaprindashvili, Match of the Century". Chess Life: 15.
- ↑ John Graham (1987). Women in Chess: Players of the Modern Age. McFarland. pp. 32–35.
- ↑ A puntuación de Gaprindashvili no torneo de Lone Pine permitiulle acadar unha das normas para ser nomeada Gran Mestra. Porén, os seus resultados en Sandomierz e Dortmund quedaron a medio punto cada un desa norma.[6][7]
- ↑ "The Week in Chess 59" (en inglés). Consultado o 6 de abril de 2023.
- ↑ "Nona Gaprindashvili wins BDO Chess Tournament Haarlem". ChessBase (en inglés). 9 de outubro de 2005. Consultado o 6 de abril de 2023.
- ↑ "Glory to the Queen (2020)". IMDb (en inglés). Consultado o 6 de abril de 2023.
- ↑ "Nona - Нона Iberia - Иверия - a fragance for women 1978". Fragrantica.
- ↑ "Nona Gaprindashvili". World Chess Hall of Fame (en inglés).
- ↑ "Order of Excellence to Nona Gaprindashvili". FIDE - International Chess Federation (en inglés). 29 de decembro de 2015. Consultado o 7 de abril de 2023.
- ↑ Karsaulidze, Eka (5 de maio de 2016). "Chess Legend Nona Gaprindashvili’s Star Opens in Tbilisi". Georgia Today (en inglés). Consultado o 7 de abril de 2023.
- ↑ "Tbilisi Chess Palace and Alpine Club". architectuul.com.
- ↑ Hudoon, Fatima (27 de novembro de 2020). "The real-life Queen’s Gambit: how Georgia’s Nona Gaprindashvili conquered the chess world". The Calvert Journal (en inglés). Consultado o 7 de abril de 2023.
- ↑ Stevens, Matt (16 de setembro de 2021). "A Chess Pioneer Sues, Saying She Was Slighted in ‘The Queen’s Gambit’". The New York Times (en inglés). Consultado o 8 de abril de 2023.
- ↑ Maddaus, Gene (6 de setembro de 2022). "Netflix Settles ‘Queen’s Gambit’ Defamation Suit Brought by Georgian Chess Grandmaster". Variety (en inglés). Consultado o 8 de abril de 2023.
