Guimarães Rosa

Guimarães Rosa

Biografía
Nacemento	(pt-br) João Guimarães Rosa 27 de xuño de 1908 Cordisburgo, Brasil (pt)
Morte	19 de novembro de 1967 (59 anos) Río de Xaneiro, Brasil
Causa da morte	infarto agudo de miocardio
Embaixador
Datos persoais
Educación	Universidade Federal de Minas Gerais Faculdade de Medicina da Universidade Federal de Minas Gerais (pt) Colégio Arnaldo (pt)
Actividade
Ocupación	médico escritor, escritor, poeta, prosista, novelista, diplomático, esperantista, médico
Membro de	Academia Brasileira de Letras
Obra
Obras destacables (1956) Grande Sertão: Veredas (pt)
Familia
Cónxuxe	Aracy de Carvalho (1938–1967)
Parentes	João Lima Guimarães Elisson Guimarães
Premios
(2008)  Orde do Mérito Cultural (1961, 1961)  Prêmio Machado de Assis
Descrito pola fonte	Obálky knih,

João Guimarães Rosa, nado en Cordisburgo o 27 de xuño de 1908 e finado en Río de Xaneiro o 19 de novembro de 1967, foi un dos máis importantes escritores brasileiros ademais de médico e diplomático.

Traxectoria

Foi elixido membro da Academia Brasileira de Letras o 6 de agosto de 1963, sendo o terceiro ocupante da cadeira nº 2, que ten como patrón Álvares de Azevedo.

Foi o primeiro dos seis fillos de Florduardo Pito Rosa ("Flor") e de Francisca Guimarães Rosa ("Chiquitita"). Comezou aínda neno a estudar diversos idiomas, iniciando polo francés cando aínda non tiña 6 anos.

Aínda pequeno, mudouse para a casa dos avoas, en Belo Horizonte, onde concluíu o curso primario. Iniciou o curso secundario no Colexio Santo Antônio, en San João del-Rei, mais pronto retornou a Belo Horizonte, onde estudou. O tío Adonias, fazendeiro moi rico, dono da facenda Sarandi, patrocinou os estudos de Guimarães Rosa no colexio Arnaldo. En 1925 matriculouse na entón Facultade de Medicina da Universidade de Minas Xerais, con só 16 anos.

O 27 de xuño de 1930 casou con Lígia Cabral Pena, de só 16 anos, con quen tivo dúas fillas: Vilma e Agnes. Licenciouse ese ano e pasou a exercer a profesión en Itaguara, entón distrito de Itaúna (MG), onde permaneceu cerca de dous anos. Foi nesa localidade que pasou a ter contacto cos elementos do sertão que serviron de referencia e inspiración a súa obra.

De volta de Itaguara, Guimarães Rosa serviu como médico voluntario da Forza Pública (actual Policía Militar), durante a Revolución Constitucionalista de 1932, indo para o sector do Túnel en Passa Quatro (MG) onde tomou contacto co futuro presidente Juscelino Kubitschek, naquela ocasión o médico-xefe do Hospital de Sangue. Posteriormente, entrou para o cadro da Forza Pública, por concurso. En 1933 foi para Barbacena na calidade de Oficial Médico do 9º Batallón de Infantaria. Aprobado no concurso do Itamaraty, pasou algúns anos da súa vida como diplomático na Europa e na América Latina.

No inicio da carreira diplomática, exerceu, como primeira función no exterior, o cargo de cóônsul-adxunto do Brasil en Hamburgo, na Alemaña, de 1938 a 1942. Alí, coñeceu e logo casou con Aracy de Carvalho, funcionaria da Itamaraty que, no contexto da segunda guerra mundial, para auxiliar xudeus a fuxir para o Brasil, emitiu máis visados do que as cotas legalmente estipuladas. Por esa razón, Aracy de Carvalho gañou, por esa acción humanitaria e de coraxe, na posguerra, o recoñecemento do Estado de Israel. É a única muller brasileira homenaxeada no Xardín dos Xustos entre as Nacións, no Yad Vashem, que é o memorial oficial de Israel para lembrar as vítimas xudaicas do Holocausto.

Despois de servir en Hamburgo, Guimarães Rosa serviu aínda, como diplomático, nas embaixadas do Brasil en Bogotá e en París.

No Brasil, Guimarães Rosa, na segunda vez en que se presentou a candidatura para a Academia Brasileira de Letras, foi elixido por unanimidade (1963). Temendo ser tomado por unha forte emoción, adiou a cerimonia de posesión durante catro anos. No seu discurso, cando en fin decidiu asumir a cadeira da Academia, en 1967, chegou a afirmar, en ton de despedida, como se soubese o que pasaría ao atardecer do domingo seguinte: "a xente morre é para probar que viviu." Faleceu tres días máis tarde na cidade do Río de Xaneiro, o 19 de novembro. No ditame médico fálase dun infarto, porén súa morte permanece un misterio inexplicábel, sobre todo por estar previamente anunciada na súa obra máis marcante Grande Sertão, Veredas, novela cualificada por Rosa como unha "autobiografia irracional". Talvez a explicación estea na propia travesía simbólica do río e do sertão de Riobaldo, ou no amor inexplicável por Diadorim, marabilloso demais e espantoso demais, beleza e medo ao mesmo tempo, ser e non ser, verdade e mentira, estar e non estar. Diadorim-Mediador, a alma que se perde na consumación do pacto coa linguaxe e a poesía. Riobaldo (Rosa-IO-bardo), o poeta-guerreiro que, en estado de transe, dá á luz obras primas da literatura universal. Biografía e ficción fúndense e confúndense nas páxinas enigmáticas de João Guimarães Rosa, morto prematuramente aos 59 anos de idade, no ápice da súa carreira literaria e diplomática. Foi sepultado no panteón da Academia Brasileira de Letras no Cemiterio de San João Batista na cidade do Río de Xaneiro.

Guimarães Rosa foi tamén candidato ao premio Nobel de Literatura, pouco antes de falecer de ataque cardíaco.

Contexto literario

Forma parte da terceira xeración do Modernismo brasileiro. Os contos e novelas escritas por Guimarães Rosa ambiéntanse case todos no chamado sertão brasileiro. A súa obra destácase, sobre todo, polas innovacións de linguaxe, sendo marcada pola influencia de falares populares e rexionais que, sumados á erudición do autor, permitiu a creación de moitos vocábulos a partir de arcaísmos e palabras populares, invencións e intervencións semánticas e sintácticas. A súa obra destaca sobre todo polas innovacións de linguaxe, sendo marcada pola influencia de falares populares e rexionais que, sumados á erudición do autor, permitiu a creación de numerosos termos a partir de arcaísmos e palabras populares, intervencións semánticas e sintáticas.

Realismo máxico, rexionalismo, liberdade de invencións lingüísticas e neoloxismos son algunhas das características fundamentais da literatura de Guimarães Rosa, mais non as suficientes para explicar o seu logro. Guimarães Rosa proba o importante que é ter a linguaxe ao servizo da temática e viceversa, unha potencializando a outra. Nese sentido, o escritor mineiro inaugura unha metamorfose no rexionalismo brasileiro que o traería de novo ao centro da ficción brasileira.

Guimarães Rosa tamén sería incluído no canon internacional a partir do boom da literatura latinoamericana posterior a 1950. A novela entrara en decadencia nos Estados Unidos (onde á época era vitrine da propia arte literaria, concorrendo só co cinema), especialmente tras a morte de Louis-Ferdinand Céline (1951), Thomas Mann (1955), Albert Camus (1960), Ernest Hemingway (1961), William Faulkner (1962). E, a partir de Cen anos de soidade (1967), do colombiano Gabriel García Márquez, a ficción latinoamericana tórnase a representación dunha vitalidade artística e dunha capacidade de invención ficcional que parecían, naquel momento, perdidas para sempre. Son dese período escritores como Mario Vargas Llosa (Perú), Carlos Fuentes (México), Julio Cortázar (Arxentina), Juan Rulfo (México), Alejo Carpentier (Cuba) e, máis recentemente Ángel Rama (Uruguai).

Premios

• Prêmio da Academia Brasileira de Letras conferido a Magma.
• Prêmio Filipe d'Oliveira pelo livro Sagarana (1946).
• Prêmio Machado de Assis, do Instituto Nacional do Livro, Grande sertão: Veredas.
• Prêmio Carmen Dolores Barbosa (1956)
• Prêmio Paula Brito (1957)
• Prêmio do PEN Clube do Brasil (1963) Primeiras estórias.

Obra

• 1936: Magma
• 1946: Sagarana
• 1947: Com o Vaqueiro Mariano
• 1956: Corpo de Baile
• 1956: Grande Sertão: Veredas
• 1962: Primeiras Estórias
• 1964: Campo Geral
• 1965: Noites do Sertão
• 1967: Tutaméia – Terceiras Estórias
• 1969: Estas Estórias (póstumo)
• 1970: Ave, Palavra (póstumo)

Véxase tamén

Bibliografía

• ARRIGUCI JR., Davi. O mundo misturado: romance e experiência em Guimarães Rosa. Novos estudos CEBRAP, São Paulo, no 40, p. 7-29, Nov. 1994.
• BARBOSA, Fábio Luís Chiqueto. A imagem do sertão na tradução alemã de Grande Sertão: Veredas. (Dissertação de Mestrado em Língua e Literatura Alemã). Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade de São Paulo, São Paulo, 1999.
• BARBOSA, Fábio Luís Chiqueto. A recepção da tradução alemã de Grande Sertão: Veredas e a perspectiva da Weltliteratur de Goethe. (Tese de Doutorado em Língua e Literatura Alemã). Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade de São Paulo, São Paulo, 2005.
• BELÚZIO, Rafael Fava. "'Corpo de baile', João Guimarães Rosa & forma trina-unitária". En Tese, [S.l.], v. 22, n. 1, p. 41-65, nov. 2016. ISSN 1982-0739. Disponível en: http://www.periodicos.letras.ufmg.br/index.php/emtese/article/view/11162 . Acesso en: 06 fev. 2017. doi: http://dx.doi.org/10.17851/1982-0739.22.1.41-65.
• BOLLE, Willi. Grande sertão: cidades. Revista USP. São Paulo, no 24, p. 80-93, Dez./ Jan./ Fev. 1994/ 1995.
• BOLLE, Willi. grandesertão.br: o romance de formação do Brasil. São Paulo: Duas Cidades; Ed. 34, 2004, p.
• BUSSOLOTTI, Maria Aparecida. Proposta de edição da correspondência entre João Guimarães Rosa e seu tradutor alemão Curt Meyer-Clason (23 de janeiro de 1958 a 27 de agosto de 1967). 1997, 487 p. (Mestrado em Filologia e Língua Portuguesa) – Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas, Universidade Estadual de São Paulo, São Paulo, 1997.
• COUTINHO, Eduardo. (Org.) Guimarães Rosa. 2a ed. Rio de Janeiro: Civilização Brasileira, 1991, p. 62- 97. (Coleção Fortuna Crítica)
• DUARTE, Lélia Parreira; ALVES Maria Theresa Abelha. (Org.) Outras margens: estudos sobre a obra de Guimarães Rosa. Belo Horizonte: Autêntica/ PUC Minas, 2001, p. 317- 330.
• DUARTE, Lélia Parreira et al. (Org.) Veredas de Rosa II. Belo Horizonte: PUC Minas, CESPUC, 2000.
• FERNÁNDEZ DEL RIEGO, Francisco (1974). Letras do noso tempo. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 978-84-7154-219-9. 
• FINAZZI-AGRÒ, Ettore. Um lugar do tamanho do mundo: tempos e espaços da ficção em João Guimarães Rosa. Belo Horizonte: Ed. UFMG, 2001, 201 p.
• GALVÃO, Walnice. As formas do falso: um estudo sobre a ambiguidade no Grande sertão: veredas. 2a ed. São Paulo: Perspectiva, 1986, 132 p. (Coleção Debates)
• HANSEN, João Adolfo. O o: a ficção da literatura em Grande sertão: veredas. São Paulo: Hedra, 2000, 198 p.
• KUTZENBERGER, Stefan. Europa in Grande Sertão: Veredas. Grande Sertão: Veredas in Europa. Armsterdam: Rodopi, 2005.
• M. CAVALCANTI PROENÇA. Alguns aspectos formais de "Grande Sertão Veredas".(Revista do Livro, Rio de Janeiro, 5, março de 1957)
• MARINHO, Marcelo. GRND SRT~: vertigens de um enigma. Campo Grande: Letra Livre / UCDB, 2001, 204 p.
• MARINHO, Marcelo. João Guimarães Rosa. París: L'Harmattan, 2003, 168 p.
• ROSENFIELD, Kathrin. Grande sertão: vereda: roteiro de leitura. São Paulo: Ática, 1992, 111 p. (Princípios, 224).
• ROSENFIELD, Kathrin. Os descaminhos do demo: tradição e ruptura em Grande sertão: veredas. Rio de Janeiro: Imago; São Paulo: EDUSP, 1993, 217 p. (Biblioteca Pierre Menard)
• Scripta, Belo Horizonte, v. 2, no 3, p. 190- 204, 2o semestre, 1998.
• SELIGMANN-SILVA, Márcio. "Grande Sertão: Veredas como gesto testemunhal e confessional" Alea : Estudos Neolatinos, vol.11 no.1 Rio de Janeiro Jan./June 2009, pp. 130–147. ISSN 1517-106X.
• Seminário de ficção mineira: de Guimarães Rosa aos nossos dias, Belo Horizonte, no 2, 1983.
• SIQUEIRA, Ivan. A música na prosa de Guimarães Rosa. (Tese de Doutorado em Teoria Literária e Literatura Comparada). FFLCH,USP, São Paulo, 2009.[1]
• UTÉZA, Francis. João Guimarães Rosa: metafísica do Grande sertão. São Paulo: Edusp, 1994, 536 p. Original francês.
• VERLANGIERI, Iná Valéria. J. Guimarães Rosa: correspondência inédita com a tradutora norte-americana Harriet de Onís. 1993, 357 f. (Mestrado em Estudos Literários)– Faculdade de Ciências e Letras, Universidade Estadual Paulista, Araraquara, 1993.

Ligazóns externas

• Perfil no sitio da Academia Brasileira de Letras (en portugués)