Xoán I de Aragón: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
Xoio (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Xoio (conversa | contribucións)
1ª edición con info. das wiksi en castelán e catalán
Liña 19: Liña 19:
|pai = [[Pedro IV de Aragón]]
|pai = [[Pedro IV de Aragón]]
|nai = [[Leonor de Sicilia]]
|nai = [[Leonor de Sicilia]]
|título0 = [[Coroa de Aragón|Rei de Aragón]], [[Reino de Mallorca|Mallorca]], [[Reino de Valencia|Valencia]], [[Reino de Sardeña|Sardeña e Córsega]]<br />[[Conde de Barcelona]], [[Condado de Rosellón|Rosellón e Cerdaña]]<br />[[Ficheiro:Aragon Arms.svg|35px]]
|título0 = [[Coroa de Aragón|Rei de Aragón]], [[Reino de Mallorca|Mallorca]], [[Reino de Valencia|Valencia]], [[Reino de Sardeña|Sardeña e Córsega]]<br />[[Condado de Barcelona|Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña]]<br />[[Ficheiro:Aragon Arms.svg|35px]]
|reinado0 = [[1387]] - [[19 de maio]] de [[1396]]
|reinado0 = [[1387]] - [[19 de maio]] de [[1396]]
|predecesor0 = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]]
|predecesor0 = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]]
Liña 33: Liña 33:
}}
}}


'''Xoán I de Aragón''', chamado o '''Cazador''' e '''Amador de toda xentileza''', nado en [[Perpiñán]] en [[1350]] e finado en [[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Xirona|Xirona]], [[1396]]), rey de [[Reino de Aragón|Aragón]], Valencia, Mallorca, Cerdeña y Córcega, y conde de Barcelona, Rosellón y Cerdaña (1387-1396). Hijo y sucesor de [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] y de [[Leonor de Sicilia]].
'''Xoán I de Aragón''', chamado o '''Cazador''' e '''Amador de toda xentileza''', nado en [[Perpiñán]] o [[27 de decembro]] de [[1350]] e finado en [[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Xirona|Xirona]], o [[19 de maio]] de [[1396]], foi rei de [[Coroa de Aragón|Aragón, Valencia, Mallorca, Sardeña e Córsega]], e [[Condado de Barcelona|conde de Barcelona, Rosellón e Cerdaña]] desde [[1387]] a [[1396]].


Foi o fillo e sucesor de [[Pedro IV de Aragón]] e da súa esposa [[Leonor de Sicilia]].
Antes de su entronización ostentó por vez primera el título de [[duque de Gerona]], que identificaba al príncipe heredero de la [[Casa de Aragón]], y que sigue siendo utilizado por la [[monarquía española]].<ref name="genealogia">Vicente Salas Merino, [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España''], Madrid, Visión, 2007, pág. 116. ISBN 978-84-9821-767-4</ref>


Antes da súa entronización ostentou por primeira vez o título de [[Príncipe de Xirona|duque de Xirona]], instituído polo seu pai para identificar ao príncipe heredeiro da [[Coroa de Aragón]], e que sigue sendo utilizado pola [[Reino de España|monarquía española]] (como [[príncipe de Xirona]].<ref name="genealogia">Vicente Salas Merino (2007): [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España'']. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4, páx. 116.</ref>
== Reinado ==
Juan I tuvo ciertas diferencias con su suegro, el conde de Armañac. Las tropas del conde, bajo las órdenes de Bernardo, hermano del conde de Armañac, invadieron el [[Ampurdán]] y llegaron hasta [[Gerona]] ([[1389]]-[[1390]]); fueron rechazados por las tropas que dirigía el infante [[Martín I de Aragón|Martín]], hermano y futuro sucesor del rey. También tuvo que sofocar una rebelión en [[Cerdeña]].


== Traxectoria ==
Su reinado se caracteriza por el desorden administrativo y financiero; aunque el rey mismo tenía una importante formación intelectual y fue un decidido promotor de las artes y las letras, cedió la responsabilidad de las tareas de gobierno a su esposa Yolanda o [[Violante de Bar]], mientras él se dedicaba a sus aficiones favoritas, especialmente a la caza.<ref name=genealogia/><ref name="Apodos245">Javier Leralta, [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios''], Madrid, Sílex (Serie Historia), 2008, pág. 245. ISBN 978-84-7737-211-0</ref> Promovió, con ayuda de su favorita Carroza de Vilaragut, la música y la literatura; en este ámbito instituyó los [[Juegos Florales]] de [[Barcelona]], a imitación de los de [[Toulouse|Tolosa]], en [[1393]], en los que participaban poetas de toda la [[Corona de Aragón]].<ref name=Apodos245/>
Xoánn I tivo certas diferenzas co seu sogro, o conde de Armañac. As tropas do conde, baixo as ordes de Bernardo, irmán do conde de Armañac, invadiron o [[Ampurdán]] e chegaron até [[Xirona]] ([[1389]]-[[1390]]); foron desaloxadas polas tropas que dirixía o [[infante]] [[Martiño I de Aragón|Martiño]], irmán e futuro sucesor do rei. Tamén tivo que sofocar unha rebelión en [[Sardeña]].


[[Ficheiro:Chuan I d'Aragón.jpg|miniatura|esquerda|250px|Retrato imaxinario de Xoán I de Aragón, por [[Manuel Aguirre y Monsalbe]] (1885). Deputación de [[Zaragoza]].]]
Las revueltas en [[Cerdeña]] exigían continuos gastos, que Juan de Aragón no satisfacía como debiera, al dedicar costosos recursos al mecenazgo de una refinada corte. La corrupción de los consejeros y la clientela real, que desviaba partidas que estaban destinadas a sofocar los disturbios sardos, e incluso los que iban a sufragar la preceptiva coronación del Rey en la [[Catedral de Zaragoza]], que por este motivo no llegó a celebrarse, dilapidaron la hacienda regia. El rey cazador llegó al extremo de tener que vender los castillos de realengo situados en el [[Rosellón]] como medio de mitigar la penuria administrativa. Las [[Cortes de Aragón]], a quien el rey tenía que solicitar financiación, acabaron rechazando pagar los emolumentos destinados a espectáculos y fiestas cortesanas, alegando la inmoralidad que suponía derrochar en estos fastos cuando la realidad social del pueblo sufría escasez y la economía atravesaba una crisis. Juan I, ante la negativa de las Cortes a sufragar la monarquía, comenzó a pedir préstamos a los banqueros de [[Florencia]], lo cual originó la decadencia de la economía de [[Cataluña]] y el auge económico y comercial de [[Aragón]] y [[Valencia]].<ref>Leralta, ''op. cit.'', págs. 245-246.</ref>


O seu reinado caracterízase pola desorde administrativa e financeira; aínda que o rei mesmo tiña unha importante formación intelectual e foi un decidido promotor das artes e as letras, cedeu a responsabilidade das tarefas de goberno a súa primeira esposa, Iolanda ou [[Violante de Bar]], mentres que el se dedicaba ás súas afeizóns favoritas, especialmente á caza.<ref name=genealogia/> <ref name="Apodos245">Leralta, Javier (2008): [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios''] Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0, páx. 245.</ref> Promoveu, coa axuda da súa favorita Carroza de Vilaragut, a música e a literatura; neste ámbito instituíu os [[Xogos florais]] de [[Barcelona]], a imitación dos de [[Toulouse]], en [[1393]], nos que participaban poetas de toda a [[Coroa de Aragón]].<ref name=Apodos245/>
En 1391 la pobreza encendió la mecha de las persecuciones a los judíos de Cataluña, Baleares y Valencia; el verano de ese año fueron asaltados los barrios hebreos de las ciudades de Mallorca, Valencia, Lérida, Gerona y Barcelona.


As revoltas en [[Sardeña]] exixían continuos gastos, que Xoán de Aragón non satisfacía como debera, ao dedicar cuantiosos recursos ao mecenado nunha refinada Corte. A corrupción dos conselleiros e cortesáns, que desviaban partidas que estaban destinadas a sufocar os disturbios sardos, e incluso os que debían sufragar a preceptiva coroación do rei na [[Zaragoza|Catedral de Zaragoza]] que, por ese motivo non chegou a celebrarse, dilapidaron a facenda rexia. O rei Cazador chegou ao extremo de ter que vender os castelos de renguengo situados no [[Rosellón]] como medio de mitigar a penuria administrativa. As [[Cortes de Aragón]], ás que o rei tiña que solicitar financiamento, acabaron rexeitando pagar os emolumentos destinados a espectáculos e festas cortesás, alegando a inmoralidade que supoñía desbaldir nestes fastos cando a realidade social do pobo sufría escaseza e a economía atravesaba unha crise. Xoán I, ante a negativa das Cortes a sufragar a monarquía, comezou a pedir préstamos aos banqueiros de [[Florencia]], o cal orixinou a decadencia da economía de [[Cataluña]] e o auxe económico e comercial de [[Aragón]] e [[Valencia]].<ref>Leralta, ''op. cit.'', páxs. 245-246.</ref>
Murió en el [[bosque de Orriols]] ([[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Gerona|Gerona]]) a consecuencia de una caída del caballo<ref name=genealogia/><ref name=Apodos245/> mientras se encontraba en una cacería ([[1396]]). Al no tener descendencia masculina, fue sucedido por su hermano Martín. Martín I el Humano rechazó la invasión de las tropas del conde [[Mateo I de Foix]], casado con Juana, hija de Juan, que pretendía sucederle. Violante, otra hija de Juan que también optó a la sucesión, era la esposa de Luis II de Anjou.


En [[1391]] a pobreza prendeu a mecha das persecucióins aos [[xudeu]]s de Cataluña, Baleares e Valencia; o verán dese ano foron asaltados os barrios hebreos das cidades de Mallorca, Valencia, Lérida, Xirona e Barcelona.
== Matrimonios y descendencia ==
[[Archivo:Monasterio de Poblet. Sepulcros Reales.jpg|thumb|[[Monasterio de Poblet]]. Sepulcros reales]]
Casó en primeras nupcias con [[Marta de Armañac]] (1347-1378), hija del conde Juan I de [[Condado de Armañac|Armañac]]. Con quien tuvo:
* Jaime (1374).
* Juana, (1375-1407) que casó con [[Mateo I de Foix|Mateo]], [[Condado de Foix|conde de Foix]]. Tras la muerte de su padre, reclamó el trono junto a su marido, siendo derrotados. Murió sin descendencia.
* Juan (1376).
* Alfonso (1377).


== Matrimonios e descendencia ==
Tras enviudar, casó con [[Violante de Bar]] (1365-1431), hija de Roberto I, duque de [[Ducado de Bar|Bar]]. Descendencia:

* Jaime Duque de Gerona (1382-1388).
Xoán I casou en primeiras nupcias con [[Marta de Armañac]] (1347-1378), filla do conde Xoán I de Armañac, coa que tivo os seguintes fillos:
* [[Yolanda de Aragón|Yolanda]], que casó con [[Luis II de Anjou]], rey titular de Nápoles. El hijo de ambos, [[Luis III de Anjou|Luis III]], pretendió el trono tras la muerte de Martín I el Humano, en el [[compromiso de Caspe]].
* Xaime (1374).
* Fernando Duque de Gerona (1389).
* Xoana (1375-1407), que casou con [[Mateo I de Foix|Mateo]], [[Condado de Foix|conde de Foix]]. Tras a morte do seu pai, reclamou o trono xunto ao seu marido, sendo derrotados. Morreu sen descendencia.
* Xoán (1376).
* Afonso (1377).

Tras enviuvar, casou con [[Violante de Bar]] (1365-1431), filla de Roberto I, duque de [[Ducado de Bar|Bar]], con que tivo os seguintes fillos:
* Xaime, duque de Xirona (1382-1388).
* [[Iolanda de Aragón|Yolanda]], ou Violante (1384-1442), que casou con [[Luís II de Anjou]], [[Reino de Nápoles|rei titular de Nápoles]]. O seu fillo, [[Luís III de Anjou|Luís III]], pretendeu o trono de [[Coroa Aragón|Reino de aragón]] tras a morte de [[Martiño I o Humano]], no [[compromiso de Caspe]].
* Fernando, duque de Xirona (1389).
* Antonia (1391-1392).
* Antonia (1391-1392).
* Juan Duque de Gerona (1392-1396).
* Xoán, duque de Xirona (1392-1396).
* Leonor (1393).
* Leonor (1393).
* Pedro (1394).
* Pedro (1394).
* Juana (1396).
* Xoana (1396).


Tuvo siete hijos varones, si bien todos murieron antes que él, por lo que le sucedió su hermano [[Martín I el Humano]].<ref name=genealogia/>
Tivo sete fillos varóns, aínda que todos morreron antes que el, polo que o sucedeu o seu irmáno [[Martiño I o Humano]].<ref name=genealogia/>


== Morte e legado ==
== Introducción del Humanismo en la Corona de Aragón ==
Xoán I, segundo moitas fontes, morreu o [[19 de maio]] de [[1396]] no [[bosque de Orriols]], en [[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Xirona|Xirona]], a consecuencia dunha caída do cabalo mentres se encontraba nuna cacería.<ref name=genealogia/> <ref name=Apodos245/> ([[1396]]). Outras fontes din que o accidente foi en [[Foixà]], no [[Baix Empordà]]. O seu cadáver foi depositado na [[Catedral de Barcelona]], e despois trasladado a [[Mosteiro de Poblet|Real Mosteio de Santa María de Poblet]].
Juan I junto con [[Johan Ferrández d'Heredia]] y [[Bernat Metge]] fue uno de los primeros eruditos europeos en mostrar interés por la cultura clásica y la italiana. Su mayordomo tradujo a [[Séneca]] al valenciano y el rey Juan era un gran coleccionista de libros y lector habitual de escritores clásicos como [[Livio]] y [[Plutarco]]. Así pues, mantenía una importante correspondencia sobre libros con [[Juan Fernández de Heredia|Heredia]] y [[Gian Galeazzo Visconti]], Duque de Milán.<ref>Peter Burke, '''El Renacimiento Europeo'', Barcelona, Crítica, 2000, pág. 53. ISBN 84-2432-037-5.</ref>

Ao non ter descendencia masculina, foi sucedido polo seu irmán [[Martiño I de Aragón|Martiño ''o Vello'']], que desde [[1380]] era xa [[Reino de Sicilia|rei de Sicilia]]. A sucesión foi contestada por [[Mateo I de Foix]], [[Condado de Foix|conde de Foix]], en virtude do seu matrimonio con [[Xoana de Aragón e de Armañac]]; Martiño defendeu o reino con éxito dúas campañas de invasión do conde Mateo.<ref name=MU>Ferrer i Mallol, Maria Tersa (2003): [http://books.google.cat/books?id=06fkewceH2AC&pg=PA304 "El món urbà a la Corona d'Aragó del 1137 als decrets de nova planta"]. ''XVII Congrés d'Història de la Corona d'Aragó, Volume 3'', p. 304. Barcelona: Edicions Universitat Barcelona. ISBN 84-4752-741-7.</ref>

Amant de les lletres fundà l'[[Jocs Florals|acadèmia del gai saber]] a Barcelona. En època de Torres i Amat encara es conservaven moltes trobes o poesies a l'[[Arxiu de la Corona d'Aragó]]. Es conserven una «Pragmàtica en favor de la Concepció immaculada de la Verge, plena de doctrina i erudició» i una «Carta (molt preciosa) al Soldà de Babilònia, en llengua catalana, perquè permeti la reparació de les esglésies de la Terra Santa», datada a Barcelona a 18 d'abril de 1395.<ref>Torres i Amat, Fèlix (1836): [http://books.google.cat/books?id=sp8IAAAAMAAJ&printsec=frontcover Memorias para ayudar a formar un diccionario crítico de los escritores catalanes y dar alguna idea de la antigua y moderna literatura de Cataluña]. Barelona: Imprenta de J. Verdaguer. páxs. 336-337.</ref>

== Introdución do Humanismo na Coroa de Aragón ==
Juan I junto con [[Johan Ferrández d'Heredia]] y [[Bernat Metge]] fue uno de los primeros eruditos europeos en mostrar interés por la cultura clásica y la italiana. Su mayordomo tradujo a [[Séneca]] al valenciano y el rey Juan era un gran coleccionista de libros y lector habitual de escritores clásicos como [[Livio]] e [[Plutarco]]. Así pues, mantenía una importante correspondencia sobre libros con [[Juan Fernández de Heredia|Heredia]] e [[Gian Galeazzo Visconti]], duque de Milán.<ref>Burke, Peter (2000): ''El Renacimiento Europeo''. Barcelona: Crítica. ISBN 84-2432-037-5, páx. 53.</ref>

== Antepasados de Xoán I de Aragón ==
[[Ficheiro:Monasterio de Poblet. Sepulcros Reales.jpg|miniatura|300px|[[Mosteiro de Poblet]]. Sepulcros reais]]
<center>
{{ahnentafel-compact5
|style=font-size: 90%; line-height: 110%
|border=1
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0;
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #9fe;
|1= '''Xoán I de Aragón''' <br />(o Cazador)
|2= [[Pedro IV de Aragón]] <br />(o Cerimonioso)
|3= [[Leonor de Sicilia]]
|4= [[Afonso IV de Aragón]] <br />(o Benigno)
|5= [[Teresa d'Entença]]
|6= [[Pedro II de Sicilia]]
|7= [[Isabel de Caríntia]]
|8= [[Xaime II de Aragón]] <br />(o Xusto)
|9= [[Branca de Nápoles]]
|10= [[Gombau d'Entença]]
|11= [[Constanza de Antillón]]
|12= [[Federico II de Sicilia]]
|13= [[Leonor de Anjou]]
|14= [[Otón III de Carintia]]
|15= [[Eufemia de Silesia-Legnica]]
|16= [[Pedro III de Aragón]] <br />(o Grande)
|17= [[Constanza de Sicilia]]
|18= [[Carlos II de Anjou]]
|19= [[María Arpad de Hungría|María de Hungría]]
|20= [[Bernat Guillem d'Entença]]
|21= ?
|22= [[Sancho de Antillón]]
|23= [[Leoonor de Urgel e Montcada]]
|24= [[Pedro III de Aragón]] (=16)
|25= [[Constanza de Sicilia]] (=17)
|26= [[Carlos II de Anjou]]
|27= [[María de Hungría (1257-1323)|María de Hungría]]
|28= [[Meinard II de Gorízia-Tirol]]
|29= [[Isabel de Baviera]]
|30= [[Henrique V de Legnica]]
|31= [[Isabel de Kalisz]]
}}
</center>




Liña 85: Liña 140:
| título = <br />[[Coroa de Aragón|Rei de Aragón, de Mallorca, de Valencia, de Sardeña e de Córsega]]<br />[[Condado de Barcelona|Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña]]
| título = <br />[[Coroa de Aragón|Rei de Aragón, de Mallorca, de Valencia, de Sardeña e de Córsega]]<br />[[Condado de Barcelona|Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña]]
| predecesor = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]]
| predecesor = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]]
| sucesor = [[Martín I de Aragón|Martín I]]
| sucesor = [[Martiño I de Aragón|Martíño I]]
| período = [[1387]] - [[1396]]<br> [[Ficheiro:Aragon Arms.svg|thum|40px]]}}
| período = [[1387]] - [[1396]]<br> [[Ficheiro:Aragon Arms.svg|thum|40px]]}}


== Referencias ==
== Notas ==
{{Listaref}}
{{Listaref}}


== Bibliografía utilizada ==
== Véxase tamén ==
=== Bibliografía ===
*Javier Leralta, [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios''], Madrid, Sílex (Serie Historia), 2008. ISBN 978-84-7737-211-0
*Vicente Salas Merino, [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España''], Madrid, Visión, 2007. ISBN 978-84-9821-767-4
* Leralta, Javier (2008): [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios'']. Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0.
* Salas Merino, Vicente (2007): [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España'']. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4.
* Ladero Quesada, Miguel Ángel (1996). [http://studylib.es/doc/5863540/el-ejercicio-del-poder-real-en-la-corona-de-arag%C3%B3n "El ejercicio del poder real en la Corona de Aragón: Instituciones e instrumentos de gobierno (Siglos XIV y XV)"], ''Congreso de Historia de la Corona de Aragón (15, 1993, Jaca), Vol. 1''. ISBN 84-7753-611-2, páxs. 71-140.
* Ledesma, M. L. (1979): "El patrimonio real en Aragón a fines del siglo XIV: los dominios y rentas de Violante de Bar", en ''Aragón en la Edad Media'', vol. II. Zaragoza.

=== Outros artigos ===
* [[Pedro IV de Aragón]]
* [[Martiño I de Aragón]]
* [[Lista de soberanos de Sicilia e Nápoles]]++

=== Ligazóns externas ===
{{commonscat|John I of Aragon}}
* [http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=7422 Juan I «el Cazador»] en ''Gran Enciclopedia Aragonesa {{es}}.

{{ORDENAR:Xoán I de Aragón}}


{{Control de autoridades}}
== Enlaces externos ==
* {{commonscat|John I of Aragon}}


{{NF|1350|1396|Juan 01}}
[[Categoría:Casa de Aragón]]
[[Categoría:Casa de Aragón]]
[[Categoría:Reyes de Aragón]]
[[Categoría:Reis de Aragón]]
[[Categoría:Perpiñaneses]]
[[Categoría:Nados en Perpiñán]]
[[Categoría:Sepultados en el Monasterio de Poblet]]
[[Categoría:Nados en 1350]]
[[Categoría:Finados en 1396]]

Revisión como estaba o 30 de setembro de 2017 ás 23:44

Xoán I de Aragón
Rei de Aragón
Detalle da efixie de Xoán I na súa tumba en Poblet
Rei de Aragón, Mallorca, Valencia, Sardeña e Córsega
Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña
1387 - 19 de maio de 1396
PredecesorPedro IV
SucesorMartiño I
Duque de Atenas e Neopatria
thum thum
1387 - 1388 (Atenas)
1387 - 1390 (Neopatria)
PredecesorPedro I
SucesorNerio I Acciajuoli

CoroaciónXaneiro de 1387
Outros títulosDuque de Xirona
Conde de Cervera
Nacemento27 de decembro de 1350
Perpiñán, Condado de Rosellón
Falecemento19 de maio de 1396
Bosque de Orriols, Torroella de Montgrí, Xirona
Cónxuxe/sMarta de Armañac
Violante de Bar
DescendenciaVéxase #Descendencia
Casa realCasa de Aragón
ProxenitoresPedro IV de Aragón
Leonor de Sicilia

Escudo de Xoán I de Aragón
Escudo de armas da Coroa de Aragón
Na rede
WikiTree: Aragón-191

Xoán I de Aragón, chamado o Cazador e Amador de toda xentileza, nado en Perpiñán o 27 de decembro de 1350 e finado en Torroella de Montgrí, Xirona, o 19 de maio de 1396, foi rei de Aragón, Valencia, Mallorca, Sardeña e Córsega, e conde de Barcelona, Rosellón e Cerdaña desde 1387 a 1396.

Foi o fillo e sucesor de Pedro IV de Aragón e da súa esposa Leonor de Sicilia.

Antes da súa entronización ostentou por primeira vez o título de duque de Xirona, instituído polo seu pai para identificar ao príncipe heredeiro da Coroa de Aragón, e que sigue sendo utilizado pola monarquía española (como príncipe de Xirona.[1]

Traxectoria

Xoánn I tivo certas diferenzas co seu sogro, o conde de Armañac. As tropas do conde, baixo as ordes de Bernardo, irmán do conde de Armañac, invadiron o Ampurdán e chegaron até Xirona (1389-1390); foron desaloxadas polas tropas que dirixía o infante Martiño, irmán e futuro sucesor do rei. Tamén tivo que sofocar unha rebelión en Sardeña.

Retrato imaxinario de Xoán I de Aragón, por Manuel Aguirre y Monsalbe (1885). Deputación de Zaragoza.

O seu reinado caracterízase pola desorde administrativa e financeira; aínda que o rei mesmo tiña unha importante formación intelectual e foi un decidido promotor das artes e as letras, cedeu a responsabilidade das tarefas de goberno a súa primeira esposa, Iolanda ou Violante de Bar, mentres que el se dedicaba ás súas afeizóns favoritas, especialmente á caza.[1] [2] Promoveu, coa axuda da súa favorita Carroza de Vilaragut, a música e a literatura; neste ámbito instituíu os Xogos florais de Barcelona, a imitación dos de Toulouse, en 1393, nos que participaban poetas de toda a Coroa de Aragón.[2]

As revoltas en Sardeña exixían continuos gastos, que Xoán de Aragón non satisfacía como debera, ao dedicar cuantiosos recursos ao mecenado nunha refinada Corte. A corrupción dos conselleiros e cortesáns, que desviaban partidas que estaban destinadas a sufocar os disturbios sardos, e incluso os que debían sufragar a preceptiva coroación do rei na Catedral de Zaragoza que, por ese motivo non chegou a celebrarse, dilapidaron a facenda rexia. O rei Cazador chegou ao extremo de ter que vender os castelos de renguengo situados no Rosellón como medio de mitigar a penuria administrativa. As Cortes de Aragón, ás que o rei tiña que solicitar financiamento, acabaron rexeitando pagar os emolumentos destinados a espectáculos e festas cortesás, alegando a inmoralidade que supoñía desbaldir nestes fastos cando a realidade social do pobo sufría escaseza e a economía atravesaba unha crise. Xoán I, ante a negativa das Cortes a sufragar a monarquía, comezou a pedir préstamos aos banqueiros de Florencia, o cal orixinou a decadencia da economía de Cataluña e o auxe económico e comercial de Aragón e Valencia.[3]

En 1391 a pobreza prendeu a mecha das persecucióins aos xudeus de Cataluña, Baleares e Valencia; o verán dese ano foron asaltados os barrios hebreos das cidades de Mallorca, Valencia, Lérida, Xirona e Barcelona.

Matrimonios e descendencia

Xoán I casou en primeiras nupcias con Marta de Armañac (1347-1378), filla do conde Xoán I de Armañac, coa que tivo os seguintes fillos:

  • Xaime (1374).
  • Xoana (1375-1407), que casou con Mateo, conde de Foix. Tras a morte do seu pai, reclamou o trono xunto ao seu marido, sendo derrotados. Morreu sen descendencia.
  • Xoán (1376).
  • Afonso (1377).

Tras enviuvar, casou con Violante de Bar (1365-1431), filla de Roberto I, duque de Bar, con que tivo os seguintes fillos:

Tivo sete fillos varóns, aínda que todos morreron antes que el, polo que o sucedeu o seu irmáno Martiño I o Humano.[1]

Morte e legado

Xoán I, segundo moitas fontes, morreu o 19 de maio de 1396 no bosque de Orriols, en Torroella de Montgrí, Xirona, a consecuencia dunha caída do cabalo mentres se encontraba nuna cacería.[1] [2] (1396). Outras fontes din que o accidente foi en Foixà, no Baix Empordà. O seu cadáver foi depositado na Catedral de Barcelona, e despois trasladado a Real Mosteio de Santa María de Poblet.

Ao non ter descendencia masculina, foi sucedido polo seu irmán Martiño o Vello, que desde 1380 era xa rei de Sicilia. A sucesión foi contestada por Mateo I de Foix, conde de Foix, en virtude do seu matrimonio con Xoana de Aragón e de Armañac; Martiño defendeu o reino con éxito dúas campañas de invasión do conde Mateo.[4]

Amant de les lletres fundà l'acadèmia del gai saber a Barcelona. En època de Torres i Amat encara es conservaven moltes trobes o poesies a l'Arxiu de la Corona d'Aragó. Es conserven una «Pragmàtica en favor de la Concepció immaculada de la Verge, plena de doctrina i erudició» i una «Carta (molt preciosa) al Soldà de Babilònia, en llengua catalana, perquè permeti la reparació de les esglésies de la Terra Santa», datada a Barcelona a 18 d'abril de 1395.[5]

Introdución do Humanismo na Coroa de Aragón

Juan I junto con Johan Ferrández d'Heredia y Bernat Metge fue uno de los primeros eruditos europeos en mostrar interés por la cultura clásica y la italiana. Su mayordomo tradujo a Séneca al valenciano y el rey Juan era un gran coleccionista de libros y lector habitual de escritores clásicos como Livio e Plutarco. Así pues, mantenía una importante correspondencia sobre libros con Heredia e Gian Galeazzo Visconti, duque de Milán.[6]

Antepasados de Xoán I de Aragón

Mosteiro de Poblet. Sepulcros reais
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pedro III de Aragón
(o Grande)
 
 
 
 
 
 
 
Xaime II de Aragón
(o Xusto)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Constanza de Sicilia
 
 
 
 
 
 
 
Afonso IV de Aragón
(o Benigno)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Carlos II de Anjou
 
 
 
 
 
 
 
Branca de Nápoles
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
María de Hungría
 
 
 
 
 
 
 
Pedro IV de Aragón
(o Cerimonioso)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bernat Guillem d'Entença
 
 
 
 
 
 
 
Gombau d'Entença
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
?
 
 
 
 
 
 
 
Teresa d'Entença
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sancho de Antillón
 
 
 
 
 
 
 
Constanza de Antillón
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Leoonor de Urgel e Montcada
 
 
 
 
 
 
 
Xoán I de Aragón
(o Cazador)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pedro III de Aragón (=16)
 
 
 
 
 
 
 
Federico II de Sicilia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Constanza de Sicilia (=17)
 
 
 
 
 
 
 
Pedro II de Sicilia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Carlos II de Anjou
 
 
 
 
 
 
 
Leonor de Anjou
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
María de Hungría
 
 
 
 
 
 
 
Leonor de Sicilia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Meinard II de Gorízia-Tirol
 
 
 
 
 
 
 
Otón III de Carintia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Isabel de Baviera
 
 
 
 
 
 
 
Isabel de Caríntia
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Henrique V de Legnica
 
 
 
 
 
 
 
Eufemia de Silesia-Legnica
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Isabel de Kalisz
 
 
 
 
 
 


Predecesor:
Títulos de nova creación
(Xirona en 1351 e Cervera en 1353)
Duque de Xirona
Conde de Cervera

1351 e 1387 e 1353 - 1387
Sucesor:
    • Xaime de Aragón, como Delfín de Xirona (1387-1388)
    • Fernando de Aragón, como Duque de Xirona (1389)
    • Pedro de Aragón, como Duque de Xirona (1394)

  • Predecesor:
    Pedro IV

    Rei de Aragón, de Mallorca, de Valencia, de Sardeña e de Córsega
    Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña

    1387 - 1396
    thum
    Sucesor:
    Martíño I

    Notas

    1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Vicente Salas Merino (2007): Genealogía de los reyes de España. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4, páx. 116.
    2. 2,0 2,1 2,2 Leralta, Javier (2008): Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0, páx. 245.
    3. Leralta, op. cit., páxs. 245-246.
    4. Ferrer i Mallol, Maria Tersa (2003): "El món urbà a la Corona d'Aragó del 1137 als decrets de nova planta". XVII Congrés d'Història de la Corona d'Aragó, Volume 3, p. 304. Barcelona: Edicions Universitat Barcelona. ISBN 84-4752-741-7.
    5. Torres i Amat, Fèlix (1836): Memorias para ayudar a formar un diccionario crítico de los escritores catalanes y dar alguna idea de la antigua y moderna literatura de Cataluña. Barelona: Imprenta de J. Verdaguer. páxs. 336-337.
    6. Burke, Peter (2000): El Renacimiento Europeo. Barcelona: Crítica. ISBN 84-2432-037-5, páx. 53.

    Véxase tamén

    Bibliografía

    Outros artigos

    Ligazóns externas