Xoán I de Aragón: Diferenzas entre revisións
Sen resumo de edición |
1ª edición con info. das wiksi en castelán e catalán |
||
Liña 19: | Liña 19: | ||
|pai = [[Pedro IV de Aragón]] |
|pai = [[Pedro IV de Aragón]] |
||
|nai = [[Leonor de Sicilia]] |
|nai = [[Leonor de Sicilia]] |
||
|título0 = [[Coroa de Aragón|Rei de Aragón]], [[Reino de Mallorca|Mallorca]], [[Reino de Valencia|Valencia]], [[Reino de Sardeña|Sardeña e Córsega]]<br />[[Conde de Barcelona |
|título0 = [[Coroa de Aragón|Rei de Aragón]], [[Reino de Mallorca|Mallorca]], [[Reino de Valencia|Valencia]], [[Reino de Sardeña|Sardeña e Córsega]]<br />[[Condado de Barcelona|Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña]]<br />[[Ficheiro:Aragon Arms.svg|35px]] |
||
|reinado0 = [[1387]] - [[19 de maio]] de [[1396]] |
|reinado0 = [[1387]] - [[19 de maio]] de [[1396]] |
||
|predecesor0 = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] |
|predecesor0 = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] |
||
Liña 33: | Liña 33: | ||
}} |
}} |
||
'''Xoán I de Aragón''', chamado o '''Cazador''' e '''Amador de toda xentileza''', nado en [[Perpiñán]] |
'''Xoán I de Aragón''', chamado o '''Cazador''' e '''Amador de toda xentileza''', nado en [[Perpiñán]] o [[27 de decembro]] de [[1350]] e finado en [[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Xirona|Xirona]], o [[19 de maio]] de [[1396]], foi rei de [[Coroa de Aragón|Aragón, Valencia, Mallorca, Sardeña e Córsega]], e [[Condado de Barcelona|conde de Barcelona, Rosellón e Cerdaña]] desde [[1387]] a [[1396]]. |
||
Foi o fillo e sucesor de [[Pedro IV de Aragón]] e da súa esposa [[Leonor de Sicilia]]. |
|||
Antes de su entronización ostentó por vez primera el título de [[duque de Gerona]], que identificaba al príncipe heredero de la [[Casa de Aragón]], y que sigue siendo utilizado por la [[monarquía española]].<ref name="genealogia">Vicente Salas Merino, [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España''], Madrid, Visión, 2007, pág. 116. ISBN 978-84-9821-767-4</ref> |
|||
Antes da súa entronización ostentou por primeira vez o título de [[Príncipe de Xirona|duque de Xirona]], instituído polo seu pai para identificar ao príncipe heredeiro da [[Coroa de Aragón]], e que sigue sendo utilizado pola [[Reino de España|monarquía española]] (como [[príncipe de Xirona]].<ref name="genealogia">Vicente Salas Merino (2007): [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España'']. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4, páx. 116.</ref> |
|||
== Reinado == |
|||
Juan I tuvo ciertas diferencias con su suegro, el conde de Armañac. Las tropas del conde, bajo las órdenes de Bernardo, hermano del conde de Armañac, invadieron el [[Ampurdán]] y llegaron hasta [[Gerona]] ([[1389]]-[[1390]]); fueron rechazados por las tropas que dirigía el infante [[Martín I de Aragón|Martín]], hermano y futuro sucesor del rey. También tuvo que sofocar una rebelión en [[Cerdeña]]. |
|||
== Traxectoria == |
|||
Su reinado se caracteriza por el desorden administrativo y financiero; aunque el rey mismo tenía una importante formación intelectual y fue un decidido promotor de las artes y las letras, cedió la responsabilidad de las tareas de gobierno a su esposa Yolanda o [[Violante de Bar]], mientras él se dedicaba a sus aficiones favoritas, especialmente a la caza.<ref name=genealogia/><ref name="Apodos245">Javier Leralta, [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios''], Madrid, Sílex (Serie Historia), 2008, pág. 245. ISBN 978-84-7737-211-0</ref> Promovió, con ayuda de su favorita Carroza de Vilaragut, la música y la literatura; en este ámbito instituyó los [[Juegos Florales]] de [[Barcelona]], a imitación de los de [[Toulouse|Tolosa]], en [[1393]], en los que participaban poetas de toda la [[Corona de Aragón]].<ref name=Apodos245/> |
|||
Xoánn I tivo certas diferenzas co seu sogro, o conde de Armañac. As tropas do conde, baixo as ordes de Bernardo, irmán do conde de Armañac, invadiron o [[Ampurdán]] e chegaron até [[Xirona]] ([[1389]]-[[1390]]); foron desaloxadas polas tropas que dirixía o [[infante]] [[Martiño I de Aragón|Martiño]], irmán e futuro sucesor do rei. Tamén tivo que sofocar unha rebelión en [[Sardeña]]. |
|||
[[Ficheiro:Chuan I d'Aragón.jpg|miniatura|esquerda|250px|Retrato imaxinario de Xoán I de Aragón, por [[Manuel Aguirre y Monsalbe]] (1885). Deputación de [[Zaragoza]].]] |
|||
Las revueltas en [[Cerdeña]] exigían continuos gastos, que Juan de Aragón no satisfacía como debiera, al dedicar costosos recursos al mecenazgo de una refinada corte. La corrupción de los consejeros y la clientela real, que desviaba partidas que estaban destinadas a sofocar los disturbios sardos, e incluso los que iban a sufragar la preceptiva coronación del Rey en la [[Catedral de Zaragoza]], que por este motivo no llegó a celebrarse, dilapidaron la hacienda regia. El rey cazador llegó al extremo de tener que vender los castillos de realengo situados en el [[Rosellón]] como medio de mitigar la penuria administrativa. Las [[Cortes de Aragón]], a quien el rey tenía que solicitar financiación, acabaron rechazando pagar los emolumentos destinados a espectáculos y fiestas cortesanas, alegando la inmoralidad que suponía derrochar en estos fastos cuando la realidad social del pueblo sufría escasez y la economía atravesaba una crisis. Juan I, ante la negativa de las Cortes a sufragar la monarquía, comenzó a pedir préstamos a los banqueros de [[Florencia]], lo cual originó la decadencia de la economía de [[Cataluña]] y el auge económico y comercial de [[Aragón]] y [[Valencia]].<ref>Leralta, ''op. cit.'', págs. 245-246.</ref> |
|||
O seu reinado caracterízase pola desorde administrativa e financeira; aínda que o rei mesmo tiña unha importante formación intelectual e foi un decidido promotor das artes e as letras, cedeu a responsabilidade das tarefas de goberno a súa primeira esposa, Iolanda ou [[Violante de Bar]], mentres que el se dedicaba ás súas afeizóns favoritas, especialmente á caza.<ref name=genealogia/> <ref name="Apodos245">Leralta, Javier (2008): [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios''] Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0, páx. 245.</ref> Promoveu, coa axuda da súa favorita Carroza de Vilaragut, a música e a literatura; neste ámbito instituíu os [[Xogos florais]] de [[Barcelona]], a imitación dos de [[Toulouse]], en [[1393]], nos que participaban poetas de toda a [[Coroa de Aragón]].<ref name=Apodos245/> |
|||
En 1391 la pobreza encendió la mecha de las persecuciones a los judíos de Cataluña, Baleares y Valencia; el verano de ese año fueron asaltados los barrios hebreos de las ciudades de Mallorca, Valencia, Lérida, Gerona y Barcelona. |
|||
As revoltas en [[Sardeña]] exixían continuos gastos, que Xoán de Aragón non satisfacía como debera, ao dedicar cuantiosos recursos ao mecenado nunha refinada Corte. A corrupción dos conselleiros e cortesáns, que desviaban partidas que estaban destinadas a sufocar os disturbios sardos, e incluso os que debían sufragar a preceptiva coroación do rei na [[Zaragoza|Catedral de Zaragoza]] que, por ese motivo non chegou a celebrarse, dilapidaron a facenda rexia. O rei Cazador chegou ao extremo de ter que vender os castelos de renguengo situados no [[Rosellón]] como medio de mitigar a penuria administrativa. As [[Cortes de Aragón]], ás que o rei tiña que solicitar financiamento, acabaron rexeitando pagar os emolumentos destinados a espectáculos e festas cortesás, alegando a inmoralidade que supoñía desbaldir nestes fastos cando a realidade social do pobo sufría escaseza e a economía atravesaba unha crise. Xoán I, ante a negativa das Cortes a sufragar a monarquía, comezou a pedir préstamos aos banqueiros de [[Florencia]], o cal orixinou a decadencia da economía de [[Cataluña]] e o auxe económico e comercial de [[Aragón]] e [[Valencia]].<ref>Leralta, ''op. cit.'', páxs. 245-246.</ref> |
|||
Murió en el [[bosque de Orriols]] ([[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Gerona|Gerona]]) a consecuencia de una caída del caballo<ref name=genealogia/><ref name=Apodos245/> mientras se encontraba en una cacería ([[1396]]). Al no tener descendencia masculina, fue sucedido por su hermano Martín. Martín I el Humano rechazó la invasión de las tropas del conde [[Mateo I de Foix]], casado con Juana, hija de Juan, que pretendía sucederle. Violante, otra hija de Juan que también optó a la sucesión, era la esposa de Luis II de Anjou. |
|||
En [[1391]] a pobreza prendeu a mecha das persecucióins aos [[xudeu]]s de Cataluña, Baleares e Valencia; o verán dese ano foron asaltados os barrios hebreos das cidades de Mallorca, Valencia, Lérida, Xirona e Barcelona. |
|||
== Matrimonios y descendencia == |
|||
[[Archivo:Monasterio de Poblet. Sepulcros Reales.jpg|thumb|[[Monasterio de Poblet]]. Sepulcros reales]] |
|||
Casó en primeras nupcias con [[Marta de Armañac]] (1347-1378), hija del conde Juan I de [[Condado de Armañac|Armañac]]. Con quien tuvo: |
|||
* Jaime (1374). |
|||
* Juana, (1375-1407) que casó con [[Mateo I de Foix|Mateo]], [[Condado de Foix|conde de Foix]]. Tras la muerte de su padre, reclamó el trono junto a su marido, siendo derrotados. Murió sin descendencia. |
|||
* Juan (1376). |
|||
* Alfonso (1377). |
|||
== Matrimonios e descendencia == |
|||
Tras enviudar, casó con [[Violante de Bar]] (1365-1431), hija de Roberto I, duque de [[Ducado de Bar|Bar]]. Descendencia: |
|||
* Jaime Duque de Gerona (1382-1388). |
|||
Xoán I casou en primeiras nupcias con [[Marta de Armañac]] (1347-1378), filla do conde Xoán I de Armañac, coa que tivo os seguintes fillos: |
|||
* [[Yolanda de Aragón|Yolanda]], que casó con [[Luis II de Anjou]], rey titular de Nápoles. El hijo de ambos, [[Luis III de Anjou|Luis III]], pretendió el trono tras la muerte de Martín I el Humano, en el [[compromiso de Caspe]]. |
|||
* Xaime (1374). |
|||
* Fernando Duque de Gerona (1389). |
|||
* Xoana (1375-1407), que casou con [[Mateo I de Foix|Mateo]], [[Condado de Foix|conde de Foix]]. Tras a morte do seu pai, reclamou o trono xunto ao seu marido, sendo derrotados. Morreu sen descendencia. |
|||
* Xoán (1376). |
|||
* Afonso (1377). |
|||
Tras enviuvar, casou con [[Violante de Bar]] (1365-1431), filla de Roberto I, duque de [[Ducado de Bar|Bar]], con que tivo os seguintes fillos: |
|||
* Xaime, duque de Xirona (1382-1388). |
|||
* [[Iolanda de Aragón|Yolanda]], ou Violante (1384-1442), que casou con [[Luís II de Anjou]], [[Reino de Nápoles|rei titular de Nápoles]]. O seu fillo, [[Luís III de Anjou|Luís III]], pretendeu o trono de [[Coroa Aragón|Reino de aragón]] tras a morte de [[Martiño I o Humano]], no [[compromiso de Caspe]]. |
|||
* Fernando, duque de Xirona (1389). |
|||
* Antonia (1391-1392). |
* Antonia (1391-1392). |
||
* |
* Xoán, duque de Xirona (1392-1396). |
||
* Leonor (1393). |
* Leonor (1393). |
||
* Pedro (1394). |
* Pedro (1394). |
||
* |
* Xoana (1396). |
||
Tivo sete fillos varóns, aínda que todos morreron antes que el, polo que o sucedeu o seu irmáno [[Martiño I o Humano]].<ref name=genealogia/> |
|||
== Morte e legado == |
|||
== Introducción del Humanismo en la Corona de Aragón == |
|||
Xoán I, segundo moitas fontes, morreu o [[19 de maio]] de [[1396]] no [[bosque de Orriols]], en [[Torroella de Montgrí]], [[Provincia de Xirona|Xirona]], a consecuencia dunha caída do cabalo mentres se encontraba nuna cacería.<ref name=genealogia/> <ref name=Apodos245/> ([[1396]]). Outras fontes din que o accidente foi en [[Foixà]], no [[Baix Empordà]]. O seu cadáver foi depositado na [[Catedral de Barcelona]], e despois trasladado a [[Mosteiro de Poblet|Real Mosteio de Santa María de Poblet]]. |
|||
Juan I junto con [[Johan Ferrández d'Heredia]] y [[Bernat Metge]] fue uno de los primeros eruditos europeos en mostrar interés por la cultura clásica y la italiana. Su mayordomo tradujo a [[Séneca]] al valenciano y el rey Juan era un gran coleccionista de libros y lector habitual de escritores clásicos como [[Livio]] y [[Plutarco]]. Así pues, mantenía una importante correspondencia sobre libros con [[Juan Fernández de Heredia|Heredia]] y [[Gian Galeazzo Visconti]], Duque de Milán.<ref>Peter Burke, '''El Renacimiento Europeo'', Barcelona, Crítica, 2000, pág. 53. ISBN 84-2432-037-5.</ref> |
|||
Ao non ter descendencia masculina, foi sucedido polo seu irmán [[Martiño I de Aragón|Martiño ''o Vello'']], que desde [[1380]] era xa [[Reino de Sicilia|rei de Sicilia]]. A sucesión foi contestada por [[Mateo I de Foix]], [[Condado de Foix|conde de Foix]], en virtude do seu matrimonio con [[Xoana de Aragón e de Armañac]]; Martiño defendeu o reino con éxito dúas campañas de invasión do conde Mateo.<ref name=MU>Ferrer i Mallol, Maria Tersa (2003): [http://books.google.cat/books?id=06fkewceH2AC&pg=PA304 "El món urbà a la Corona d'Aragó del 1137 als decrets de nova planta"]. ''XVII Congrés d'Història de la Corona d'Aragó, Volume 3'', p. 304. Barcelona: Edicions Universitat Barcelona. ISBN 84-4752-741-7.</ref> |
|||
Amant de les lletres fundà l'[[Jocs Florals|acadèmia del gai saber]] a Barcelona. En època de Torres i Amat encara es conservaven moltes trobes o poesies a l'[[Arxiu de la Corona d'Aragó]]. Es conserven una «Pragmàtica en favor de la Concepció immaculada de la Verge, plena de doctrina i erudició» i una «Carta (molt preciosa) al Soldà de Babilònia, en llengua catalana, perquè permeti la reparació de les esglésies de la Terra Santa», datada a Barcelona a 18 d'abril de 1395.<ref>Torres i Amat, Fèlix (1836): [http://books.google.cat/books?id=sp8IAAAAMAAJ&printsec=frontcover Memorias para ayudar a formar un diccionario crítico de los escritores catalanes y dar alguna idea de la antigua y moderna literatura de Cataluña]. Barelona: Imprenta de J. Verdaguer. páxs. 336-337.</ref> |
|||
== Introdución do Humanismo na Coroa de Aragón == |
|||
Juan I junto con [[Johan Ferrández d'Heredia]] y [[Bernat Metge]] fue uno de los primeros eruditos europeos en mostrar interés por la cultura clásica y la italiana. Su mayordomo tradujo a [[Séneca]] al valenciano y el rey Juan era un gran coleccionista de libros y lector habitual de escritores clásicos como [[Livio]] e [[Plutarco]]. Así pues, mantenía una importante correspondencia sobre libros con [[Juan Fernández de Heredia|Heredia]] e [[Gian Galeazzo Visconti]], duque de Milán.<ref>Burke, Peter (2000): ''El Renacimiento Europeo''. Barcelona: Crítica. ISBN 84-2432-037-5, páx. 53.</ref> |
|||
== Antepasados de Xoán I de Aragón == |
|||
[[Ficheiro:Monasterio de Poblet. Sepulcros Reales.jpg|miniatura|300px|[[Mosteiro de Poblet]]. Sepulcros reais]] |
|||
<center> |
|||
{{ahnentafel-compact5 |
|||
|style=font-size: 90%; line-height: 110% |
|||
|border=1 |
|||
|boxstyle=padding-top: 0; padding-bottom: 0; |
|||
|boxstyle_1=background-color: #fcc; |
|||
|boxstyle_2=background-color: #fb9; |
|||
|boxstyle_3=background-color: #ffc; |
|||
|boxstyle_4=background-color: #bfc; |
|||
|boxstyle_5=background-color: #9fe; |
|||
|1= '''Xoán I de Aragón''' <br />(o Cazador) |
|||
|2= [[Pedro IV de Aragón]] <br />(o Cerimonioso) |
|||
|3= [[Leonor de Sicilia]] |
|||
|4= [[Afonso IV de Aragón]] <br />(o Benigno) |
|||
|5= [[Teresa d'Entença]] |
|||
|6= [[Pedro II de Sicilia]] |
|||
|7= [[Isabel de Caríntia]] |
|||
|8= [[Xaime II de Aragón]] <br />(o Xusto) |
|||
|9= [[Branca de Nápoles]] |
|||
|10= [[Gombau d'Entença]] |
|||
|11= [[Constanza de Antillón]] |
|||
|12= [[Federico II de Sicilia]] |
|||
|13= [[Leonor de Anjou]] |
|||
|14= [[Otón III de Carintia]] |
|||
|15= [[Eufemia de Silesia-Legnica]] |
|||
|16= [[Pedro III de Aragón]] <br />(o Grande) |
|||
|17= [[Constanza de Sicilia]] |
|||
|18= [[Carlos II de Anjou]] |
|||
|19= [[María Arpad de Hungría|María de Hungría]] |
|||
|20= [[Bernat Guillem d'Entença]] |
|||
|21= ? |
|||
|22= [[Sancho de Antillón]] |
|||
|23= [[Leoonor de Urgel e Montcada]] |
|||
|24= [[Pedro III de Aragón]] (=16) |
|||
|25= [[Constanza de Sicilia]] (=17) |
|||
|26= [[Carlos II de Anjou]] |
|||
|27= [[María de Hungría (1257-1323)|María de Hungría]] |
|||
|28= [[Meinard II de Gorízia-Tirol]] |
|||
|29= [[Isabel de Baviera]] |
|||
|30= [[Henrique V de Legnica]] |
|||
|31= [[Isabel de Kalisz]] |
|||
}} |
|||
</center> |
|||
Liña 85: | Liña 140: | ||
| título = <br />[[Coroa de Aragón|Rei de Aragón, de Mallorca, de Valencia, de Sardeña e de Córsega]]<br />[[Condado de Barcelona|Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña]] |
| título = <br />[[Coroa de Aragón|Rei de Aragón, de Mallorca, de Valencia, de Sardeña e de Córsega]]<br />[[Condado de Barcelona|Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña]] |
||
| predecesor = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] |
| predecesor = [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] |
||
| sucesor = [[ |
| sucesor = [[Martiño I de Aragón|Martíño I]] |
||
| período = [[1387]] - [[1396]]<br> [[Ficheiro:Aragon Arms.svg|thum|40px]]}} |
| período = [[1387]] - [[1396]]<br> [[Ficheiro:Aragon Arms.svg|thum|40px]]}} |
||
== |
== Notas == |
||
{{Listaref}} |
{{Listaref}} |
||
== |
== Véxase tamén == |
||
=== Bibliografía === |
|||
*Javier Leralta, [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios''], Madrid, Sílex (Serie Historia), 2008. ISBN 978-84-7737-211-0 |
|||
* |
* Leralta, Javier (2008): [http://books.google.com/books?id=rLz_R0ALwdsC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA245#v=onepage&q&f=false ''Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios'']. Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0. |
||
* Salas Merino, Vicente (2007): [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&lpg=PP1&hl=es&pg=PA116#v=onepage&q&f=false ''Genealogía de los reyes de España'']. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4. |
|||
* Ladero Quesada, Miguel Ángel (1996). [http://studylib.es/doc/5863540/el-ejercicio-del-poder-real-en-la-corona-de-arag%C3%B3n "El ejercicio del poder real en la Corona de Aragón: Instituciones e instrumentos de gobierno (Siglos XIV y XV)"], ''Congreso de Historia de la Corona de Aragón (15, 1993, Jaca), Vol. 1''. ISBN 84-7753-611-2, páxs. 71-140. |
|||
* Ledesma, M. L. (1979): "El patrimonio real en Aragón a fines del siglo XIV: los dominios y rentas de Violante de Bar", en ''Aragón en la Edad Media'', vol. II. Zaragoza. |
|||
=== Outros artigos === |
|||
* [[Pedro IV de Aragón]] |
|||
* [[Martiño I de Aragón]] |
|||
* [[Lista de soberanos de Sicilia e Nápoles]]++ |
|||
=== Ligazóns externas === |
|||
{{commonscat|John I of Aragon}} |
|||
* [http://www.enciclopedia-aragonesa.com/voz.asp?voz_id=7422 Juan I «el Cazador»] en ''Gran Enciclopedia Aragonesa {{es}}. |
|||
{{ORDENAR:Xoán I de Aragón}} |
|||
{{Control de autoridades}} |
|||
== Enlaces externos == |
|||
* {{commonscat|John I of Aragon}} |
|||
{{NF|1350|1396|Juan 01}} |
|||
[[Categoría:Casa de Aragón]] |
[[Categoría:Casa de Aragón]] |
||
[[Categoría: |
[[Categoría:Reis de Aragón]] |
||
[[Categoría: |
[[Categoría:Nados en Perpiñán]] |
||
[[Categoría: |
[[Categoría:Nados en 1350]] |
||
[[Categoría:Finados en 1396]] |
Revisión como estaba o 30 de setembro de 2017 ás 23:44
Esta páxina ou sección está a editarse nestes intres. Para evitar posibles conflitos de edición, non edites esta páxina ou sección mentres vexas esta mensaxe. Revisa o historial de edicións para saber quen traballa nela. O usuario Xoio (conversa · contribucións) realizou a última edición na páxina hai 6 anos. O tempo máximo de presenza deste marcador é dun mes dende a última edición do usuario que o puxo; pasado ese tempo debe retirarse. |
Xoán I de Aragón | |
---|---|
Rei de Aragón | |
Detalle da efixie de Xoán I na súa tumba en Poblet | |
Rei de Aragón, Mallorca, Valencia, Sardeña e Córsega Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña | |
1387 - 19 de maio de 1396 | |
Predecesor | Pedro IV |
Sucesor | Martiño I |
Duque de Atenas e Neopatria | |
1387 - 1388 (Atenas) 1387 - 1390 (Neopatria) | |
Predecesor | Pedro I |
Sucesor | Nerio I Acciajuoli |
Coroación | Xaneiro de 1387 |
Outros títulos | Duque de Xirona Conde de Cervera |
Nacemento | 27 de decembro de 1350 Perpiñán, Condado de Rosellón |
Falecemento | 19 de maio de 1396 Bosque de Orriols, Torroella de Montgrí, Xirona |
Cónxuxe/s | Marta de Armañac Violante de Bar |
Descendencia | Véxase #Descendencia |
Casa real | Casa de Aragón |
Proxenitores | Pedro IV de Aragón Leonor de Sicilia |
Escudo de armas da Coroa de Aragón | |
Na rede | |
Xoán I de Aragón, chamado o Cazador e Amador de toda xentileza, nado en Perpiñán o 27 de decembro de 1350 e finado en Torroella de Montgrí, Xirona, o 19 de maio de 1396, foi rei de Aragón, Valencia, Mallorca, Sardeña e Córsega, e conde de Barcelona, Rosellón e Cerdaña desde 1387 a 1396.
Foi o fillo e sucesor de Pedro IV de Aragón e da súa esposa Leonor de Sicilia.
Antes da súa entronización ostentou por primeira vez o título de duque de Xirona, instituído polo seu pai para identificar ao príncipe heredeiro da Coroa de Aragón, e que sigue sendo utilizado pola monarquía española (como príncipe de Xirona.[1]
Traxectoria
Xoánn I tivo certas diferenzas co seu sogro, o conde de Armañac. As tropas do conde, baixo as ordes de Bernardo, irmán do conde de Armañac, invadiron o Ampurdán e chegaron até Xirona (1389-1390); foron desaloxadas polas tropas que dirixía o infante Martiño, irmán e futuro sucesor do rei. Tamén tivo que sofocar unha rebelión en Sardeña.
O seu reinado caracterízase pola desorde administrativa e financeira; aínda que o rei mesmo tiña unha importante formación intelectual e foi un decidido promotor das artes e as letras, cedeu a responsabilidade das tarefas de goberno a súa primeira esposa, Iolanda ou Violante de Bar, mentres que el se dedicaba ás súas afeizóns favoritas, especialmente á caza.[1] [2] Promoveu, coa axuda da súa favorita Carroza de Vilaragut, a música e a literatura; neste ámbito instituíu os Xogos florais de Barcelona, a imitación dos de Toulouse, en 1393, nos que participaban poetas de toda a Coroa de Aragón.[2]
As revoltas en Sardeña exixían continuos gastos, que Xoán de Aragón non satisfacía como debera, ao dedicar cuantiosos recursos ao mecenado nunha refinada Corte. A corrupción dos conselleiros e cortesáns, que desviaban partidas que estaban destinadas a sufocar os disturbios sardos, e incluso os que debían sufragar a preceptiva coroación do rei na Catedral de Zaragoza que, por ese motivo non chegou a celebrarse, dilapidaron a facenda rexia. O rei Cazador chegou ao extremo de ter que vender os castelos de renguengo situados no Rosellón como medio de mitigar a penuria administrativa. As Cortes de Aragón, ás que o rei tiña que solicitar financiamento, acabaron rexeitando pagar os emolumentos destinados a espectáculos e festas cortesás, alegando a inmoralidade que supoñía desbaldir nestes fastos cando a realidade social do pobo sufría escaseza e a economía atravesaba unha crise. Xoán I, ante a negativa das Cortes a sufragar a monarquía, comezou a pedir préstamos aos banqueiros de Florencia, o cal orixinou a decadencia da economía de Cataluña e o auxe económico e comercial de Aragón e Valencia.[3]
En 1391 a pobreza prendeu a mecha das persecucióins aos xudeus de Cataluña, Baleares e Valencia; o verán dese ano foron asaltados os barrios hebreos das cidades de Mallorca, Valencia, Lérida, Xirona e Barcelona.
Matrimonios e descendencia
Xoán I casou en primeiras nupcias con Marta de Armañac (1347-1378), filla do conde Xoán I de Armañac, coa que tivo os seguintes fillos:
- Xaime (1374).
- Xoana (1375-1407), que casou con Mateo, conde de Foix. Tras a morte do seu pai, reclamou o trono xunto ao seu marido, sendo derrotados. Morreu sen descendencia.
- Xoán (1376).
- Afonso (1377).
Tras enviuvar, casou con Violante de Bar (1365-1431), filla de Roberto I, duque de Bar, con que tivo os seguintes fillos:
- Xaime, duque de Xirona (1382-1388).
- Yolanda, ou Violante (1384-1442), que casou con Luís II de Anjou, rei titular de Nápoles. O seu fillo, Luís III, pretendeu o trono de Reino de aragón tras a morte de Martiño I o Humano, no compromiso de Caspe.
- Fernando, duque de Xirona (1389).
- Antonia (1391-1392).
- Xoán, duque de Xirona (1392-1396).
- Leonor (1393).
- Pedro (1394).
- Xoana (1396).
Tivo sete fillos varóns, aínda que todos morreron antes que el, polo que o sucedeu o seu irmáno Martiño I o Humano.[1]
Morte e legado
Xoán I, segundo moitas fontes, morreu o 19 de maio de 1396 no bosque de Orriols, en Torroella de Montgrí, Xirona, a consecuencia dunha caída do cabalo mentres se encontraba nuna cacería.[1] [2] (1396). Outras fontes din que o accidente foi en Foixà, no Baix Empordà. O seu cadáver foi depositado na Catedral de Barcelona, e despois trasladado a Real Mosteio de Santa María de Poblet.
Ao non ter descendencia masculina, foi sucedido polo seu irmán Martiño o Vello, que desde 1380 era xa rei de Sicilia. A sucesión foi contestada por Mateo I de Foix, conde de Foix, en virtude do seu matrimonio con Xoana de Aragón e de Armañac; Martiño defendeu o reino con éxito dúas campañas de invasión do conde Mateo.[4]
Amant de les lletres fundà l'acadèmia del gai saber a Barcelona. En època de Torres i Amat encara es conservaven moltes trobes o poesies a l'Arxiu de la Corona d'Aragó. Es conserven una «Pragmàtica en favor de la Concepció immaculada de la Verge, plena de doctrina i erudició» i una «Carta (molt preciosa) al Soldà de Babilònia, en llengua catalana, perquè permeti la reparació de les esglésies de la Terra Santa», datada a Barcelona a 18 d'abril de 1395.[5]
Introdución do Humanismo na Coroa de Aragón
Juan I junto con Johan Ferrández d'Heredia y Bernat Metge fue uno de los primeros eruditos europeos en mostrar interés por la cultura clásica y la italiana. Su mayordomo tradujo a Séneca al valenciano y el rey Juan era un gran coleccionista de libros y lector habitual de escritores clásicos como Livio e Plutarco. Así pues, mantenía una importante correspondencia sobre libros con Heredia e Gian Galeazzo Visconti, duque de Milán.[6]
Antepasados de Xoán I de Aragón
Predecesor: Títulos de nova creación (Xirona en 1351 e Cervera en 1353) |
Duque de Xirona Conde de Cervera 1351 e 1387 e 1353 - 1387 |
Sucesor:
|
Predecesor: Pedro IV |
Rei de Aragón, de Mallorca, de Valencia, de Sardeña e de Córsega Conde de Barcelona, de Rosellón e de Cerdaña 1387 - 1396 |
Sucesor: Martíño I |
Notas
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Vicente Salas Merino (2007): Genealogía de los reyes de España. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4, páx. 116.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Leralta, Javier (2008): Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0, páx. 245.
- ↑ Leralta, op. cit., páxs. 245-246.
- ↑ Ferrer i Mallol, Maria Tersa (2003): "El món urbà a la Corona d'Aragó del 1137 als decrets de nova planta". XVII Congrés d'Història de la Corona d'Aragó, Volume 3, p. 304. Barcelona: Edicions Universitat Barcelona. ISBN 84-4752-741-7.
- ↑ Torres i Amat, Fèlix (1836): Memorias para ayudar a formar un diccionario crítico de los escritores catalanes y dar alguna idea de la antigua y moderna literatura de Cataluña. Barelona: Imprenta de J. Verdaguer. páxs. 336-337.
- ↑ Burke, Peter (2000): El Renacimiento Europeo. Barcelona: Crítica. ISBN 84-2432-037-5, páx. 53.
Véxase tamén
Bibliografía
- Leralta, Javier (2008): Apodos reales: historia y leyenda de los motes regios. Madrid: Sílex (Serie Historia). ISBN 978-84-7737-211-0.
- Salas Merino, Vicente (2007): Genealogía de los reyes de España. Madrid: Visión. ISBN 978-84-9821-767-4.
- Ladero Quesada, Miguel Ángel (1996). "El ejercicio del poder real en la Corona de Aragón: Instituciones e instrumentos de gobierno (Siglos XIV y XV)", Congreso de Historia de la Corona de Aragón (15, 1993, Jaca), Vol. 1. ISBN 84-7753-611-2, páxs. 71-140.
- Ledesma, M. L. (1979): "El patrimonio real en Aragón a fines del siglo XIV: los dominios y rentas de Violante de Bar", en Aragón en la Edad Media, vol. II. Zaragoza.
Outros artigos
Ligazóns externas
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Xoán I de Aragón |
- Juan I «el Cazador» en Gran Enciclopedia Aragonesa (en castelán).