Movemento Democrático de Mulleres
| Movemento Democrático de Mulleres | |
|---|---|
| Acrónimo | MDM |
| Tipo | organización |
| Propósito | feminismo |
| Campo de traballo | feminismo e movimento feminista |
| Data de fundación | 1965 |
| País | España |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
O Movemento Democrático de Mulleres (MDM), foi un movemento clandestino que xurdiu en 1964 en Madrid[1] vencellado ao Partido Comunista.[2] Tiña un carácter plural e interclasista[1] e aínda que, orixinalmente o propósito era apoiar aos presos e as súas familias na loita antifranquista, foi evolucionando dende a práctica solidaria, a reivindicación política e o activismo veciñal ata chegar a ser unha organización feminista espallada polo territorio español.[3]
Traxectoria[editar | editar a fonte]
Primeiros anos[editar | editar a fonte]
Trala vaga de solidariedade que seguiu as torturas a varias mulleres represaliadas durante as folgas de Asturias de 1962, o 15 de maio celebrouse en Madrid unha manifestación que rematou coa intervención da policía e a detención de varios participantes. Tras a súa posta en liberdade, o PCE convocou unha reunión para impulsar unha asociación que aglutine ás mulleres de presos, militantes e simpatizantes dese partido e disidentes dos círculos intelectuais. Pero non avanzou.3
En 1964, Dulcinea Bellido e Carmen Rodríguez participaron en tertulias organizadas por Eva Forest quen, xunto a mozas universitarias como Cristina Almeida ou Manuela Carmena, realizaron lecturas colectivas de O segundo sexo de Simone de Beauvoir e debateron sobre a situación da muller. Noutros encontros de militantes comunistas viuse a necesidade de politizar as mulleres e mobilizalas contra a ditadura. Así naceu formalmente o Movemento Democrático de Mulleres, baixo a tutela do PCE, coa intención de reflexionar sobre a discriminación que sufriron por ser mulleres, propoñer alternativas e trasladar as conclusións daqueles debates ao seo do partido.[4]
Creáronse celas de apoio e traballo solidario en barrios como Carabanchel, Villaverde, Vallecas, Prosperidade, San Cristóbal de los Ángeles, Xetafe ou Ventas. Púxose en contacto con colectivos de mulleres de organizacións católicas e con mulleres que participaban en asociacións como o Club de Amigos da Unesco, onde as mulleres do PCE xa tiñan infiltradas. Tamén se fixo contacto coas Asociacións de Amas de Casa que estaban legalizadas. Os dirixentes do MDM reivindicaban a construción de parques, escolas ou garderías, xa que non só loitaban contra a ditadura e defendeban os intereses xerais, senón tamén melloraban as condicións de vida das mulleres contribuíndo á súa emancipación.
Dende xaneiro de 1968, publicouse un boletín titulado La mujer y la lucha no que se reflexionaba sobre a necesidade de crear organizacións onde as mulleres puidesen loitar para superar a súa discriminación específica. La mujer y la lucha e Mundo Femenino foron boletíns publicados polos grupos MDM de Vigo e Oviedo.
Nos anos 68, 69 e 70 formaron parte individualmente do MDM as socialistas Carlota Bustelo, Helga Soto e Graciela Uñá.
Anos finais do Franquismo[editar | editar a fonte]
Na Segunda Xunta Xeral do Movemento Democrático das Mulleres celebrada en 1971 xurdiron novos grupos, con delegacións de Galicia, Murcia, Córdoba, Sevilla, Asturias, Valencia, Madrid e Zaragoza.
En 1970, o MDM mobilizou mulleres na campaña para conseguir o indulto dos militantes etarras condenados a morte no Consello de Guerra celebrado en agosto dese ano.4 En 1971 convocouse o primeiro boicot aos mercados madrileños debido á subida dos prezos, o que se puxo de manifesto en 1970. repetindo outros ao longo de 1973 e 1974.27
Participou nas Xornadas Nacionais de Liberación da Muller, celebradas no Ano Internacional da Muller en Madrid entre o 6 e o 8 de decembro de 1975, onde se estableceu a nivel nacional unha Coordinadora de Organizacións Feministas, e onde se excluíu ás mulleres. Sección.1
Trala morte de Franco[editar | editar a fonte]
En 1976, o Movemento Democrático das Mulleres uniu as súas iniciais ás do Movemento de Liberación das Mulleres, constituíndo o MDM/MLM.[5] Así se manifestaron en rolda de prensa o 12 de maio de 1976 cunha serie de reivindicacións encamiñadas a establecer unha situación social que permita o seu desenvolvemento integral. Para transformar a situación da familia propuxeron un matrimonio civil, deixando libremente á parella a posibilidade dun eclesiástico; unha lei de divorcio, que faría necesaria a eliminación da dependencia económica das mulleres; anticonceptivos gratuítos e asumidos pola Seguridade Social e despenalización do aborto. Entre outras, as asistentes foron Mercedes Comabella, María Teresa Gómez, Rosa Pardo, Paloma Fernández Quintanilla, Carmen Méndez Buschell, Dulcinea Bellido e Mary Luz Boyero.[5]
A partir de 1982, o MDM foi desintegrándose paulatinamente até desaparecer, mais rexurdiu en xuño de 2013 promovido pola Secretaría Federal da Muller do PCE.
En Galicia[editar | editar a fonte]
Inicios[editar | editar a fonte]
En Galicia, os primeiros grupos do MDM naceron en Ferrol e A Coruña no ano 1969, impulsados por militantes do PCG. O máis importante foi o de Ferrol, onde chegou a ter unha publicación chamada Alborada, consistente nun pequeno boletín de catro follas. Notábase a linguaxe da prensa comunista e a mobilización feminina no marco da loita contra a ditadura e a represión, a solidariedade obreira e a reivindicación dun sistema democrático.[4]
Na súa orixe non se considerou un movemento feminista para abordar as problemáticas das mulleres, senón un colectivo máis de apoio á clase obreira, formado por mulleres novas moi diversas: traballadoras do téxtil, das artes gráficas, oficinistas, mestras, médicas e profesionais liberais vinculadas ás CCOO.
Igual que os militantes do PC, as militantes do MDM tamén practicaron o entrismo e decidiron integrarse nas asociacións de amas de casa de diferentes cidades. Josefa Varela foi a primeira muller en facelo, inscribíndose na asociación Amas de Casa Teresa de Jesús e máis adiante foi vogal na directiva. Xunto a outra militante do MDM, Josefa Piñón Seoane, organizaron as mulleres para asinar cartas de protesta, dirixidas ao alcalde, nas que se queixaban pola subida dos prezos da luz, da auga e os servizos de limpeza e a recollida do lixo. Ademais participaron nas manifestacións e peches en apoio as loitas obreiras.
Despois de 1972[editar | editar a fonte]
Despois de marzo do 72 moitas mulleres foron perseguidas, detidas e présas ou marcharon ao exilio. O MDM comezou a ter novas militantes, organizándose para recoller sinaturas e facer cartas reivindicativas en apoio aos xuízos e facer visitas as autoridades. Precisamente, o 12 de marzo tiñan convocada a primeira reunión xeral do MDM de Galicia, pero debido aos acontecementos de día 10 non se celebrou. Mentres en Madrid, as compañeiras do MDM protestaron polos feitos ocorridos portando crespóns negros e candeas nunha manifestación polas rúas e tamén recibiron apoios desde outros grupos de mulleres de fóra de Galicia.
Facían xuntanzas en casas, clandestinamente, moitas veces na casa de Hortensia Landeira onde falaban das problemáticas e as accións a realizar. As máis activas foron Fina Varela, Rosario Alabau, Mari Carmen García, Rosa López Oliver, Hortensia Landeira, Encarna Puentes, Fina Piñón e Divina García. Escollían algunha igrexa para facer accións de masas, no barrio de Caranza ou en Santa Mariña.
Anos despois algunhas seguiron activas na Asociación de Amas de Casa, reivindicando unha cidade máis limpa e saudable, melloras na carestía da vida e tamén opoñéndose ás expropiacións no barrio de Esteiro. Os anos 1974 e 1975 foron os máis belixerantes, coa presidencia de Mercedes Permuy e sendo vogais catro miltantes do MDM: Josefa Varela, Carmela Amor, Encarna Puentes e Josefa Piñón. De cara ás eleccións formáronse dous bandos moi antagónicos: as mulleres progresistas do MDM e as conservadoras da Xefatura Local do Movemento. Houbo polémica no sistema de votación que se cambiou no último momento, deixando sen validez os votos delegados e finalmente gañou Caridad Núñez con 71 votos e perdeu a representante do MDM, Rosario Alabau con 70 votos.
Participación nos congresos estatais[editar | editar a fonte]
Era importante a nivel local presidir a Asociación de Amas de Casa, máis a nivel estatal o MDM tivo un novo enfoque debido a declaración da ONU do ano 1975 como Ano Internacional da Muller. O MDM creou a Plataforma de Organizacións de Mulleres de Madrid para o Ano Internacional, integrando asociacións de amas de casa, agrupacións veciñais e comisións dalgún teleclub. O MDM seguía sendo ilegal e fixo esta plataforma en oposición á Sección Femenina que tiña a representación oficial do goberno español. Conseguiron facer encontros e xuntanzas nas que participaron todas as organización feministas do Estado español en diferentes provincias.[6]
En Madrid estiveron máis de 70 organizacións, de xeito clandestino, e contaron coa participación da delegación de Ferrol con Rosario Alabau e Josefa Varela. Tamén acudiron diferentes grupos como as católicas da HOAC, as comunistas do MDM, as radicais feministas como o liderado por Lidia Falcón, etc. Celebraron coloquios e debates onde expuxeron as diferentes visións sobre a liberación das mulleres e acordaron o compromiso de oganizar un congreso.[6] En Galicia, foi o MDM de Ferrol quen organizou o evento para ir a Madrid. Alí, xuntáronse cincocentas mulleres "pola liberación da Muller".[6]
A pesar dos impedimentos políticos, das dificultades e de ser un encontro ilegal, estiveron tamén varias xornalistas que atenderon os debates e despois publicaron as súas crónicas informando do acontecido. A revista Posible fixo unha nota salientando a celabración do congreso feminista despois de corenta anos para reivindicar a definición dos intereses das mulleres e participar activamente na súa defensa asemade no cambio democrático no país.[7]
Meses despois, xa no ano 1976 organizáronse as Jornadas Catalanas de la Dona en Barcelona, e tamén alí, estiveron presentes as mulleres do 72 de Ferrol, Josefa Varela e Rosario Alabau. Como resultado destes encontros e debates noutras comunidades, o MDM comezou a introducir no seu programa as reivindicacións de xénero sen esquecer a loita pola democracia.
En Galicia, tardaron dous anos en celebrar as primeiras xornadas feministas galegas. En Ferrol, no ano 1975 comezaron pouco a pouco xestos públicos coas demandas das mulleres. Jorge Llorca fixo un cartel reivindicativo por encargo do MDM e tamén fixeron adhesivos para visibilizar a presenza do movemento feminista, que seguía a ser ilegal. Entón, engadiron no seu nome a letra G, identificándose como o MDM de Galicia, e o incluíron tanto no cartel como nas adhesivos. Organizaron mesas redondas ou charlas como: Situación laboral de la mujer, por Concepción García Muro e Manuela Paredes Pérez; Problemática de la mujer, por Concepción García Muro, Mari Sol Novás Lorenzo, Josefa Rey Freira, Mª Dolores Miramontes Piñón e Rosario Alabau Albors.[6]
O 8 de marzo de 1977 solicitaron de novo a legalización de MDM e dos seus estatutos mais foi denegada. Porén, a partir da legalización do PC o nove de abril dese ano, a maioría das mulleres centraron a súa militancia no partido e na preparación da campaña electoral.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ 1,0 1,1 Gómez Fernandez (2014), p. 257
- ↑ Gómez Fernandez (2014), p. 258
- ↑ Folguera (1988)
- ↑ 4,0 4,1 Arriero Ranz (2016)
- ↑ 5,0 5,1 EL PAIS (14 de maio de 1976). "Presentación del Movimiento Democrático de Mujeres-Movimiento de Liberación de la Mujer" (PDF). culturagalega.org (en castelán). Consultado o 13 de xuño de 2023.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Loureiro (2019)
- ↑ "Un congreso feminista". Posible (49). 18 de decembro de 1975.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Arriero Ranz, Francisco (2016). El Movimiento Democrático de Mujeres de la lucha contra Franco al feminismo (1965-1985). Madrid: Los Libros de la Catarata. ISBN 978-84-9097-169-7.
- Gómez Fernández, Ana Belén (2014). Universidad de Alacant, ed. "Del antifranquismo al feminismo: la búsqueda de una nueva ciudadanía del movimiento democrático de mujeres en la Transición democrática" (PDF). Pasado y Memoria. Revista de Historia Contemporánea (en castelán) (13): 251–270. ISSN 1579-3311. doi:10.14198/PASADO2014.13.
- Folguera, Pilar; Cabrera Bosch, María Isabel, eds. (1988). El feminismo en España: Dos siglos de historia (en castelán). Madrid: Editorial Pablo Iglesias. ISBN 84-85691-47-4.
- Loureiro Fernández, Ánxela (2019). Voces da memoria con ollos de muller. Ferrol: Concello de Ferrol. ISBN 978-84-17824-00-6.
