Álvar Núñez Cabeza de Vaca
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 1490 ↔ 1507 Xerez da Fronteira, España |
| Morte | 1559 Sevilla, España |
| Adiantado | |
| | |
| Actividade | |
| Ocupación | Conquistadores casteláns, escritor, militar, explorador, historiador |
| Período de actividade | (Con vida en: século XVI ) |
| Carreira militar | |
| Rama militar | Exército de terra |
| Rango militar | soldado |
| Participou en | |
| 1527 | Narváez expedition (en)  |
| Familia | |
| Pais | Francisco de Vera y de Hinojosa e Teresa Cabeza de Vaca y de Zurita |
Sinatura .png) | |
| Descrito pola fonte | Obálky knih,  Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron Handbook of Texas Online (en) |
  | |
Álvar Núñez Cabeza de Vaca, nado en Xerez da Fronteira entre 1488 e 1490 e finado en Sevilla entre 1557 e 1558, foi un descubridor e conquistador español.
Explorou a costa sur de Norteamérica desde a actual Florida pasando por Alabama, Mississippi e Luisiana, e explorou Texas, Novo México, Arizona[1][2] e no norte de México ata chegar ao Golfo de California, territorios que pasaron a anexionarse a Imperio Español dentro do Vicerreinado de Nova España. O rei Carlos I de España outorgoulle o título de adiantado e o nomeou capitán xeneral e gobernador do Río da Prata, Paranáguazu e os seus anexos.[3] Foi o primeiro europeo que describiu as cataratas do Iguazú e que explorou o curso do río Paraguai.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Naceu no seo dunha familia fidalga. Aproximadamente en 1512 alistouse nas tropas da Liga Santa de 1511, formada por varios países, entre eles España, para loitar contra Francia. Dentro da Liga Santa serviu nas campañas de Italia nas compañías de Bartolomé de Sierra e de Alonso de Carvajal. Participou na Batalla de Ravena e pouco despois pasou a ser alférez en Gaeta. Como militar loitou en conflitos acaecidos en España. En 1520 loitou na guerra das comunidades ao tempo que, orfo de pai e nai, entra ao servizo da Casa de Medina-Sidonia como mensaxeiro. Participou na Toma de Tordesillas e na batalla de Villalar. No 1522 combateu na batalla de Puente de la Reina, en Navarra.[4]
Primeira viaxe a América
[editar | editar a fonte]O 17 de xuño de 1527, Álvar Núñez Cabeza de Vaca partiu de Sanlúcar de Barrameda, rumbo a América, como tesoureiro e alguacil maior na expedición que capitaneaba o gobernador Pánfilo de Narváez, que tiña por obxectivo a conquista da Florida e a busca da Fonte da eterna xuventude[5][6] entre o río das Palmas e o Cabo da Florida. A expedición estaba composta por 600 homes e cinco barcos. En Santo Domingo, 140 mariños abandonaron a expedición e en Cuba morreron 70 homes nunha forte tormenta. A expedición chegou finalmente ás costas de Florida o martes 12 de abril de 1528. Na baía de Tampa viron casas indíxenas.[5]
En Aguas Claras, actual Clearwater, os indios indicáronlles aos españois que o ouro se encontraba "máis aló", na Provincia de Apalache, na parte norte de Florida. Foron cos seus barcos ata esa rexión e botaron as áncoras para seguir a pé,[5] aínda que Cabeza de Vaca non estaba de acordo, ao pensar que era un territorio hostil[5] e que non tiñan racións nin xeito de comunicarse coas tribos que atopaban. Porén, non quixo quedar a coidar dos barcos para que ninguén pensara que era o temor que lle impedía continuar coa expedición e non se comprometera a súa honra. A provincia de Apalache debeu ser o nome antigo de Tallahassee, ao norte de Florida, pero a paisaxe que se describe parece similar aos Everglades,[5][6] que se encontra na parte sur da península. Foron polos pantanos usando balsas, a nado e o cabalo de quen se afogaba servía de alimento para os superviventes. Nesas áreas pantanosas nas que a auga lles chegaba ao peito, sufriron algúns ataques de indios con frechas e tiñan que loitar cos seus arcabuces e ballestas. Os indios apalaches eran altos e ían nós, levaban uns arcos moi grandes e anchos e lanzaban frechas con moita puntería capaz de ferir aos españois a pesar das súas armaduras. Neste traxecto atoparon máis de 20 nacións indíxenas. Camiño do poboado de Aute sufriron outro ataque con frechas. Desde a baía de Tampa, os españois tiveron que facer fronte a furacáns e tempestades.[6]
Devoraron os cabalos que lles quedaban e foron en busca da costa, chegando á desembocadura do río San Marcos, actual río St Marks e regresaron aos barcos. Como non tiñan canóns, barcos nin materiais improvisaron fraguas con canóns de pau e peles de cervos. Posteriormente forxaron os estribos dos cabalos, espolas e materiais metálicos de ballestas e fixeron ferramentas. Con esas ferramentas cortaron madeira e fixeron cinco barcazas, que lles serviron para navegar pola costa. Seguiron cara ao leste e atoparon unha illa con canoas, nas que embarcaron, sobrevindo sobre eles outro ataque de indios que feriu a todos os membros que quedaban da expedición, incluído o propio Cabeza de Vaca, que foi ferido na cara. Navegaron 30 días pola costa ata chegar á desembocadura do río do Espírito Santo, coñecido actualmente como río Mississippi. Hoxe, non se sabe se esta expedición foi a primeira en descubrir a desembocadura do Mississippi ou devandito mérito debe atribuírse a Alonso Álvarez de Pineda. Entón sobreviñeron correntes e ventos que separaron as embarcacións e a embarcación de Cabeza de Vaca terminou na illa de Galveston, que el bautizou como Illa Malhado (illa da Mala Sorte). Nese momento atopáronse el e o seu grupo sen Pánfilo de Narváez e abandonados á súa sorte.[6]
So 15 homes quedaban vivos, pero foron tratados ben polos indios carancaguas. Era unha tribo que repartía as súas pertenzas e que carecía de mandos. Quixeron facerlles físicos e doutores, porque eles curaban as enfermidades poñendo as mans e soprando e lles pediron que fixeran iso para que axudaran en algo, pero os españois ríanse desa costume e por iso quitábanlles a comida ata que fixeran o que eles dicían.[5] Máis tarde, foron repartidos como serventes das familias dos indios. Os 15 homes acordaron mandar unha expedición de catro homes a Panuco na busca de axuda, pero a expedición fracasou. Tras seis anos de vida como indíxena, aprendendo a cultura do mimbre, a camuflaxe e a guerrilla, ademais de a conxugar xamanismo cos coñecementos médicos que arrastraba da cultura europea.[7]
Durante algún tempo Cabeza de Vaca exerceu de mercador entre os indíxenas do territorio da comarca de San Antonio e a costa texana. Levaba cunchas mariñas e caracoleas aos pobos do interior cambiándoas por cueiros e almagre, isto último o usaban con frecuencia os indios da costa para as súas pinturas.[7]
En Matagorda, preto de Galveston, Cabeza de Vaca encontrouse con algúns dos seus antigos compañeiros de expedición: Andrés Dorantes de Carranza, Alonso del Castillo Maldonado e Estebanico e xuntos foron nunha nova travesía.[6]
Por temor aos aborixes da costa e crendo que neses territorios do norte atoparían ouro, remontaron o río Bravo, en vez de dirixirse ao asentamento español do río Pánuco. Durante a viaxe cara ao noroeste de México, exerceron como curandeiros mediante a imposición das súas mans e o rezo de avemarías e nosopais en latín. Cando Cabeza de Vaca sacou con éxito a punta dunha frecha que un indíxena tiña cravada preto do corazón, a fama de curandeiros e xente de ben entre as tribos xa non os abandonou.[5]
Gañaron a vontade dos nativos e fixeron varias exploración na busca dunha ruta para regresar á Nova España polo que hoxe é o suroeste dos Estados Unidos de América e o norte de México. Tras deambular durante largo tempo pola extensa zona que hoxe é a fronteira entre ambos países, chegaron á zona do río Bravo, e seguindo o curso do río atoparon tribos dedicadas á caza do bisonte coas que conviviron.[5]
Finalmente as beiras do río Petatlán, hoxe río Sinaloa, na vila de Bamoa Guasave, restableceron o contacto cun equipo de exploradores españois no ano 1536 a poucas leguas do asentamento español de Culiacán.
Os Naufragios
[editar | editar a fonte]Durante aquela viaxe recolleu as primeiras observacións etnográficas sobre as poboacións indíxenas do golfo de México, escribindo unha narración titulada Naufragios, considerada a primeira narración histórica sobre os territorios que hoxe corresponden aos Estados Unidos de América. A obra foi publicada no 1542 en Zamora e no 1555 en Valladolid, e nela describe as súas experiencias e as dos seus tres compañeiros cos que atravesou a pé o suroeste dos actuais Estados Unidos e norte de México.[5]
Segunda viaxe a América
[editar | editar a fonte]
Álvar Núñez Cabeza de Vaca regresou a España no 1537 e conseguiu que se lle outorgara o título de Segundo Adiantado do Río da Prata. A finais de 1540 iniciou desde Cádiz a súa segunda viaxe que o levou ao sur do continente americano. Arribou á illa de Santa Catarina, no territorio español que entón era coñecido como La Vera ou Mbiazá e que correspondía á Gobernación de Paraguai e actualmente é parte do estado Brasileiro de Santa Catarina.
Desde esa illa partiu nunha viaxe por terra, ao longo de case cinco meses, co propósito de chegar á entón vila e forte de Asunción de Paraguai, sede da gobernación do Río da Prata. Guiado por indíxenas tupís-guaranís cruzou coa súa expedición a selva paranaense. Foi o primeiro europeo que descubriu e describiu as cataratas do Iguazú:
«o río da un salto por unhas rochas abaixo moi altas, e da o agua no baixo da terra tan grande golpe que de moi lonxe pode oírse; e a espuma da auga, como cae con tanta forxa, sobe no alto dos lanzas e máis»[8]
.
Ao chegar a Asunción entrou en conflito cos capitáns e colonos españois alí establecidos, quen, alentados por Domingo Martínez de Irala, rexeitaban a autoridade do gobernador e os seus proxectos de organizar a colonización do territorio esquecendo a busca dos tesouros dos que falaban os mitos dos indíxenas.
O seu propósito de erradicar a anarquía e dominar aos insurxentes provocou que os descontentos se sublevaran no 1544 e enviaran a Cabeza de Vaca de volta a España acusado de abuso de poder na represión dos disidentes (como o incendio de Asunción de 1543). En realidade, por exixir o cumprimento das Leis de Indias, as que protexían aos indíxenas dos abusos dos conquistadores, entre outras medidas pouco políticas. O Consello de Indias desterrouno a Orán no 1545. Pena que, quizais, non chegou a cumprir pois Cabeza de Vaca recorreu a sentenza e seguiu pelexando ata o final da súa vida co propósito de ver restablecida a súa honra, xa non a súa facenda.
Aínda que os últimos anos da súa vida son descoñecidos quizais, polos documentos atopados por algúns historiadores, crese que finou en Sevilla o 27 de maio de 1559. É improbable, como afirmaron outros, que tivera algún cargo relevante nos seus últimos anos. Aínda que non consta, puido tomar os hábitos e acabar os seus días nun mosteiro.[9]
Obra
[editar | editar a fonte]- Naufragios[10]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ New Perspectives on the West. "Alvar Nuñez Cabeza de Vaca".
- ↑ Donald E. Sheppard. "Cabeza de Vaca in Texas, New Mexico and Arizona". Arquivado dende o orixinal o 29 de xuño de 2013. Consultado o 08 de febreiro de 2014.
- ↑ ABC Color (24 de outubro de 2004). Luis Verón, ed. "Gobernadores coloniales de la provincia del Paraguay". Arquivado dende o orixinal o 02 de decembro de 2013. Consultado o 08 de febreiro de 2014. Arquivado 02 de decembro de 2013 en Wayback Machine.
- ↑ Alvar Núñez Cabeza de Vaca: Un explorador del Nuevo Mundo (10 de decembro de 2011). "Servicio militar (1512-1526)".[Ligazón morta]
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Núñez Cabeza de Vaca, Álvar; José María Merino (2012). Castalia Ediciones, ed. Los Naufragios. Barcelona. ISBN 978-84-9740-452-5.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Diputación de Cádiz (13 de enero de 2012). "La vuelta a Cádiz en 80 mundos Capítulo 5 Aventuras y desventuras de Álvar Núñez Cabeza de Vaca".
- ↑ 7,0 7,1 Jesús M. Villazón (3 de agosto de 2011). "ALVAR NÚÑEZ CABEZA DE VACA". Arquivado dende o orixinal o 15 de decembro de 2013. Consultado o 08 de febreiro de 2014.
- ↑ «el río da un salto por unas peñas abajo muy altas, y da el agua en lo bajo de la tierra tan grande golpe que de muy lejos se oye; y la espuma del agua, como cae con tanta fuerza, sube en alto dos lanzas y más»
- ↑ Maura, Juan Francisco (2008). El gran burlador de América: Alvar Nuñez Cabeza de Vaca (PDF). Publicaciones de Parnaseo.
- ↑ Naufragios de Alvar Núñez Cabeza de Vaca (en castelán)
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Álvar Núñez Cabeza de Vaca  |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Santiago Juan-Navarro (1999). "Los mitos culturales de la otredad. Revisiones Contemporáneas de los Naufragios de Cabeza de Vaca" Letras n.os 18-19. pp. 201-224, Florida International University.
| Predecesor: Domingo Martínez de Irala |
 Gobernador do Río da Prata e do Paraguai 1542 - 1544 |
Sucesor: Domingo Martínez de Irala |
| Control de autoridades |
|
|---|
