Perexil

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Perexil (homónimos).

O perexil ou pirixel (nome científico: Petroselinum crispum) é unha planta herbácea do xénero Petroselinum dentro da familia Apiaceae, que se distribúe amplamente por todo o mundo, e é cultivada como condimento culinario.

Hábitat

Atópase naturalizado en hortos, xardíns e ás veces en marxes de camiños, muros, cultivos etc. de toda Europa e en parte de Asia.

Descrición

O perexil (Petroselinum crispum) é un planta herbácea bienal, aínda que pode cultivarse tamén como anual. Forma unha roseta empenachada de follas moi divididas, alcanza os 15 cm de altura e posúe talos floríferos que poden chegar a pasar os 60 cm con pequenas flores verdes amareladas. O seu cultivo coñécese desde hai máis de 300 anos, sendo unha das plantas aromáticas máis populares da gastronomía mundial.

A variedade perexil grande Petroselinum crispum tuberosum, posúe unha raíz engrosada axonomorfa, semellante á charouvía, que é a que se consome como hortaliza crúa ou cociñada. Esta variedade ten follas máis grandes e rugosas que as do perexil común e máis semellantes á especie brava.

Compoñentes

Perexil, fresco

Valor nutricional por 100 g
Enerxía	151 kJ (36 kcal)
Carbohidratos	6.33 g
Azucres	0.85 g
Fibra alimentaria	3.3 g
Graxas	0.79 g
Proteínas	2.97 g
Vitaminas	Cantidade %DV†
Vitamina A equiv. beta-caroteno luteína zeaxantina	53% 421 μg 47% 5054 μg 5561 μg
Tiamina (B1)	7% 0.086 mg
Riboflavina (B2)	8% 0.09 mg
Niacina (B3)	9% 1.313 mg
Ácido pantoteico (B5)	8% 0.4 mg
Vitamina B6	7% 0.09 mg
Ácido fólico (B9)	38% 152 μg
Vitamina C	160% 133 mg
Vitamina E	5% 0.75 mg
Vitamina K	1562% 1640 μg
Minerais	Cantidade %DV†
Calcio	14% 138 mg
Ferro	48% 6.2 mg
Magnesio	14% 50 mg
Manganeso	8% 0.16 mg
Fósforo	8% 58 mg
Potasio	12% 554 mg
Sodio	4% 56 mg
Cinc	11% 1.07 mg
Ligazón á base de datos USDA
Units μg = microgramos • mg = miligramos IU = Unidades internacionais
†As porcentaxes son aproximadas empregando a recomendación de US para os adultos. Fonte: Base de datos USDA Nutrient

As follas de todos os tipos de perexil son ricas en vitaminas A, B1, B2, C e D, sempre que se consuman en cru, xa que a cocción elimina parte dos seus compoñentes vitamínicos.

Uso medicinal

Unha infusión de perexil pódese usar como diurético. Os herboristas chineses e alemáns recomendan tomalo como un té para regular a hipertensión, e os indios Cherokee úsano como medicamento tónico para mellorar o rendemento da vexiga urinaria. Tamén se usa frecuentemente como emenagogo.

O perexil incrementa a diuresis por inhibición da bomba de Na /K -ATPase no ril, favorecendo a excreción de sodio e auga, con todo incrementando a reabsorción de potasio e o seu aumento (PMID 11849841).

Cultivo

A súa reprodución realízase por sementes, nun lugar asollado e en calquera chan que non sexa demasiado compacto. Tamén é apta para cultivar en macetas ou xardineiras, podendo dispoñer dunhas follas frescas e tenras para aderezar os pratos cortando simplemente as necesarias e regando despois para estimular o crecemento vexetativo.

Etnoloxía

Ditos

• Estar feito un pirixel: dise da persoa feble e enfermiza, que está moi magra.
• Ser un pirixel, parecer un pirixel: aplícase á persoa persoa feble de saúde ou exquisita no carácter ou na comida.

Refráns

• Quen queira ter prixel todo o ano, seménteo no mes de maio.
• Sementa o prixel en maio, e terás prixel todo o ano.