Ögödei

Ögödei
	;
Nome orixinal	(mn) ᠣᠭᠡᠳᠡᠢ ᠬᠠᠭᠠᠨ; (mn) Өгэдэй хаан
Nome de templo	太宗
Nome póstumo	英文皇帝
Biografía
Nacemento	(mn) ᠣᠭᠡᠳᠡᠢ ; c. 7 de novembro de 1186 ; Camague Mongol (pt)
Morte	11 de decembro de 1241 (55 anos); Imperio Mongol
Causa da morte	doenza; Alcoholismo
2º Khan do Imperio mongol Imperio Mongol
	13 de setembro de 1229 – 11 de decembro de 1241 ; ← Tolui – Töregene Khatun (pt) →
Datos persoais
Relixión	Tengrismo
Actividade
Ocupación	Khan (título)
Outro
Título	Gran Khan
Familia	Borjigin (pt) e Chingissid (en)
Cónxuxe	Borakchin Khatun ; Hutieni ; Muge Khatun ; Töregene Khatun
Fillos	Khorachar; () ; Khadan; () ; Mieli; () Hutieni; Godan Khan; () Hutieni; Güyük; () Töregene Khatun; Khashi; () Borakchin Khatun; Khochu; () ; Sürkhakhan; ()
Pais	Xenxis Khan e Börte
Irmáns	Chechiyegen; Alahaibieji; Tümelün; Aletalun; Huochenbieji; Yeli'andun; Jochi; Djaghatai Khan; Wuluchi; Kuoliejian; Chawuer; Shuerche; Tolui
Descrito pola fonte	Vlastenský slovník historický (pt) ; Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron; Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron

Ögödei, tamén chamado Ugedei, Ogedei ou Ogotai, nado en 1186 e finado no 1241, foi o sucesor e terceiro fillo de Xenxis Khan. Con el o Imperio Mongol coñeceu a máxima expansión como unidade política.

De personalidade carismática, intelixente e estable de carácter, foi o fillo predilecto de Xenxis Khan. Pragmático e consciente de que carecía da xenialidade do seu pai, soubo concitar a fidelidade de familiares, xenerais e conselleiros capaces de continuar a obra daquel. Foi elixido khan en 1229, polo kuriltai, que non fixo outra cousa que adherirse á designación feita por Xenxis Khan.

Campañas

Tras a toma de Kaifeng e a execución de todos os homes chin, destruíu o Imperio Chin en 1234, ameazando o Imperio Song. En 1235 iniciouse unha longa guerra, onde concentraría especialmente o súa presenza máis directa e que foi poñendo nas súas mans a case a totalidade da actual China. Lanzou tres campañas contra Corea, que atoparon unha feroz resistencia civil. Acabou facendo deste país un estado vasalo.

En 1230, enviou a un dos grandes xenerais do seu pai Chormaqan a completar a conquista de Persia. O fillo do sha de Samarcanda, Jala al Din, tentaba reconstruír en Irán o imperio do seu pai (Corasmia). Un exército mongol de preto de 50.000 homes saíu de Bukhara, cruzou o río Amu Dayra e derrotou a Jala al Din. Seguidamente fíxose con Acerbaixán, boa parte de Xeorxia e Armenia e, tras tomar Cabul, puxo a Afganistán baixo o seu dominio.

En 1235, enviou a un exército de 150.000 homes cara occidente. O fillo do seu irmán máis vello Batu Kan co mítico xeneral mongol Subedei avanzou cara ao Volga esmagando a búlgaros e polovtsi. En 1237 cruzaba o gran río e avanzaba polas estepas rusas derrotando ao Gran Duque Vladimir, facendo vasala a cidade de Novgodod e internándose vitorioso en Europa; Ucraína (toma de Kíiv) Lituania e Polonia (destrución de Cracovia) caían vencidas ante un exército descoñecido capaz de facer 650 quilómetros nun mes ata o río Oder, xa ás portas do Sacro Imperio Romano Xermánico. O duque Henrique o Piadoso reuniu un poderoso exército con alemáns, checos e grandes ordes militares (templarios, hospitalarios e teutóns) que foi literalmente aniquilado. A cabeza do duque foi paseada ante as murallas de Leignitz que deu nome á batalla. O rei Venceslau de Chequia retirouse detrás dos Cárpatos.

En Hungría, o rei Bela IV, á súa vez, agardaba o ataque organizando o seu exército en Pest. En tres días, as primeiros destacamentos mongois atravesaban os Cárpatos tomando dirección cara ao Danubio. Bela IV, un día despois da derrota xermano-polaca de Leignitz, caía na trampa de Mohi onde morrerían decenas de miles de guerreiros europeos, incluídos catro bispos e tres arcebispos. Ögödei sería coñecedor de que os seus exércitos arrasaban Pest, acadaban o Adriático entrementres o seu seu fillo Güyuk campaba a través de Transilvania.

A facilidade con que caíron os primeiros reinos e principados centroeuropeos animouno a ordenar a invasión de Europa Occidental ata o Gran Océano (o Atlántico). Cando os seus exércitos estaban preto dunha inerme Viena, a morte sobreveulle de xeito providencial e salvou occidente de converterse nunha provincia mongol.

Goberno

Aconsellado polo sabio Ieh-lü Chu-tsai, moderou o xenocidio do norte da China, mantendo á masa campesiña con vida co fin de facer dela unha clase produtora a cal cobrarlle impostos. Suplantou a autoridade militar pola civil, dividindo o país en dez distritos. As cidades e os sacerdotes taoístas tamén foron suxeitos de exancións impositivas. Rescatou da catividade a varios sabios e creou un centro de formación para oficiais chineses e mongois

En Europa estableceu unha rudimentaria administración onde se chegou a acuñar moeda, pero as matanzas foron a tónica xeral.

En Persia puxéronse as bases dun novo estado mongol que afiaba as súas gadoupas sobre o califato de Bagdad.

Afeccionado ao alcohol, foi minando a súa saúde. Morreu dunha borracheira tras unha cacería.

O seu Imperio de dimensión planetaria restableceu a Rota da Seda, eixe comercial e cultural primordial entre o Leste e o Oeste.

Sucedeulle o seu fillo Güyük, tras cinco anos de rexencia dunha das súas viúvas Töregene Khatun, quen soubo concitar o consenso suficiente ao seu redor, malia os expresos desexos do propio Ögëdei, que designara o fillo doutra súa muller. Güyuk khan non foi recoñecido por Batu que creou o Khanato Kipchak en Rusia.