Síndrome savant

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Síndrome savant
Kim Peek, o savant que foi a inspiración para o personaxe principal da película Rain Man
EspecialidadePsiquiatría, neuroloxía
SíntomasDiscapacidade mental xeral con determinadas capacidades moi superiores á media
TiposConxénito, adquirido
CausasTrastornos do neuro-desenvolvemento como o trastorno do espectro autista, dano cerebral
Frecuencia~1 en un millón de persoas, estimada. Só arredor dun cento detectados e diagnosticados.
Aviso médico.
Aviso médico.
Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos.
Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

Síndrome savant (do francés Savant = sabio, pronunciado /sæˈvɑːnt, səˈvɑːnt, ˈsævənt/) é unha condición rara na que alguén con algunha discapacidade mental significativa en algún eido, ou trastorno do desenvolvemento intelectual, demostra certas habilidades moi por encima da media.[1] [2] As habilidades nas que destacan os savants están xeralmente relacionadas coa memoria. Isto pode incluír o cálculo rápido, habilidades artístico-memorísticas, a creación de mapas ou habilidades musicais. Normalmente, só hai unha habilidade excepcional.[1]

Os savants xeralmente teñen un trastorno do neurodesenvolvemento como o trastorno do espectro autista ou teñen unha lesión cerebral.[1] Aproximadamente a metade dos casos están asociados co autismo, e poden ser coñecidos como "sabios autistas".[1] Aínda que a condición adoita aparecer na infancia, algúns casos desenvólvense máis tarde na vida.[1] Non se recoñece como un trastorno mental.[3]

Epidemioloxía[editar | editar a fonte]

Como nos diagnósticos dos síndromes do espectro autista, o diagnóstico dos savant é clínico e non o hai consenso universal sobre a súa prevalencia. Estímase que a síndrome de savant afecta a unha de cada millón de persoas.[4] A condición afecta a máis homes que mulleres, nunha proporción de 6:1.[5] O primeiro caso descrito foi en 1783.[5] Especúlase que nas persoas con autismo, entre o 0'5% e o 10% poderían ter en certo grao a síndrome savant, até certo punto;[5] [6] [7] con todo, calcúlase que se coñecen menos de cen savants vivos detectados no mundo, cunhas habilidades tan extraordinarias que serían consideradas espectaculares mesmo para unha persoa sen discapacidade.[5]

Signos e síntomas[editar | editar a fonte]

Venice (Venecia), polo artista savant Stephen Wiltshire.

As habilidades savant adoitan atoparse nunha ou máis destas cinco áreas principais: arte, memoria, aritmética, habilidades musicais e habilidades espaciais.[5] Os tipos máis comúns de savant son os sabios do calendario,[8] [9] "calendarios humanos" que poden calcular o día da semana para calquera data determinada con rapidez e precisión, ou recordar recordos persoais dunha data determinada. A memoria avanzada é a clave "superpoder" nas habilidades sabias.[10]

Aproximadamente a metade dos sabios son autistas; a outra metade adoita ter algún tipo de lesión ou doenza do sistema nervioso central.[5]

Sabios do calendario[editar | editar a fonte]

Savant do calendario é alguén que, a pesar de ter unha discapacidade intelectual, pode nomear o día da semana dunha data, ou viceversa, nun rango limitado de décadas ou varios milenios.[11] [12] A rareza das "calculadoras humanas" do calendario débese posibelmente á falta de motivación para desenvolver tales habilidades entre a poboación en xeral, aínda que os matemáticos desenvolveron fórmulas que lles permiten obter habilidades similares.[13] Os savants do calendario, por outra banda, poden non ser propensos a desenvolver habilidades para socializar.[14]

Mecanismo[editar | editar a fonte]

Psicolóxico[editar | editar a fonte]

Ningunha teoría cognitiva amplamente aceptada explica a combinación de talento e déficit dos sabios.[15] Suxeriuse que os individuos con autismo están nesgados cara ao procesamento centrado nos detalles e que este estilo cognitivo predispón aos individuos con ou sen autismo a ter talentos savant.[16] Outra hipótese é que os savants hipersistematizan, dando así unha impresión de talento. A hipersistematización é un estado extremo da teoría da empatización-sistematización (empathizing-systemithing theory ou E-S en inglés por Simon Baron-Cohen) que clasifica as persoas en función das súas habilidades para empatizar cos demais fronte a sistemas de feitos sobre o mundo externo.[17] Ademais, a atención ao detalle dos 'sabios' é unha consecuencia da percepción mellorada ou da hipersensibilidade sensorial nestes individuos únicos.[18] [19] Tamén se hipotetizou que algúns savants operan accedendo directamente a información profunda e sen filtrar que existe en todos os cerebros humanos que normalmente non está dispoñíbel para a conciencia consciente.[20]

Neuroloxía[editar | editar a fonte]

Nalgúns casos, a síndrome do sabio pódese inducir despois dun traumatismo cranial grave no lóbulo temporal anterior esquerdo.[5] A síndrome savant foi replicada artificialmente mediante estimulación magnética transcraneal de baixa frecuencia para desactivar temporalmente esta área do cerebro.[20]

Epidemioloxía[editar | editar a fonte]

Non hai estatísticas obxectivamente definitivas sobre cantas persoas teñen habilidades sabias. As estimacións oscilan entre "extremadamente raras"[21] até que unha de cada dez persoas con autismo poida ter habilidades savant en diferentes graos.[5] Un estudo británico de 2009 de 137 pais de nenos autistas descubriu que o 28% cre que os seus fillos cumprían os criterios para algunha habilidade savant, definida como unha habilidade "a un nivel que sería infrecuente mesmo para persoas 'normais' ".[22] Reportáronse até 50 casos de síndrome súbita ou adquirida do savant.[23] [24]

Os homes con síndrome savant superan ás mulleres en aproximadamente 6:1 (en Finlandia),[25] lixeiramente superior á disparidade de proporción de sexos para os trastornos do espectro autista de 4,3:1.[26]

Historia[editar | editar a fonte]

O termo idiot savant ( en francés para "idiota sabio") foi usado por primeira vez para describir a condición en 1887 por John Langdon Down, quen é coñecido pola súa descrición da síndrome de Down. O termo "sabio idiota" foi descrito máis tarde como un nome erróneo porque non todos os casos informados encaixan na definición de idiota, orixinalmente usada para unha persoa cunha discapacidade intelectual moi grave. O termo sabio autista tamén se utilizou como descrición do trastorno. Do mesmo xeito que o sabio idiota, o termo pasou a considerarse un nome erróneo porque só a metade dos que foron diagnosticados coa síndrome do sabio eran autistas. Ao entender a necesidade de precisión no diagnóstico e dignidade cara ao individuo, o termo síndrome savant converteuse nunha terminoloxía amplamente aceptada.[5] [21]

Sociedade e cultura[editar | editar a fonte]

Casos destacados[editar | editar a fonte]

  • Daniel Tammet, autor británico e políglota
  • Derek Paravicini, prodixio musical cego e pianista británico
  • David M. Nisson, científico estadounidense [27]
  • Henriett Seth F., escritor e artista autista húngaro
  • Kim Peek, "megasavant" estadounidense que inspirou o filme Rain Man.
  • Kodi Lee, gañador de America's Got Talent 2019 (músico)
  • Leslie Lemke, músico estadounidense
  • Matt Savage, músico estadounidense
  • Rex Lewis-Clack, pianista e sabio musical estadounidense
  • Stephen Wiltshire, arquitecto británico
  • Temple Grandin,[28] profesor estadounidense de ciencia animal
  • Thristan Mendoza, músico filipino, un prodixio da marimba[29]
  • Tom Wiggins, pianista e compositor cego estadounidense [30]
  • Tommy McHugh, artista e poeta británico

Casos adquiridos[editar | editar a fonte]

  • Alonzo Clemons, escultor estadounidense
  • Anthony Cicoria, pianista e doutor en medicina
  • Derek Amato, compositor e pianista estadounidense, desenvolveu a síndrome do sabio e sinestesia
  • Patrick Fagerberg, artista, inventor e antigo avogado adquirido nos Estados Unidos.
  • Orlando Serrell, savant adquirido norteamericano
  • Jason Padgett, matemático estadounidense, adquiriu tras ser golpeado na caluga mentres estaba nun bar.

Casos ficticios[editar | editar a fonte]

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Treffert, Darold A. (2009-05-27). "The savant syndrome: an extraordinary condition. A synopsis: past, present, future". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 364 (1522): 1351–1357. PMC 2677584. PMID 19528017. doi:10.1098/rstb.2008.0326. 
  2. ↑ Miller, Leon K. (1999). "The Savant Syndrome: Intellectual impairment and exceptional skill.". Psychological Bulletin (en inglés) 125 (1): 31–46. ISSN 1939-1455. doi:10.1037/0033-2909.125.1.31. 
  3. ↑ Sperry, Len (2015-12-14). Mental Health and Mental Disorders: An Encyclopedia of Conditions, Treatments, and Well-Being [3 volumes]: An Encyclopedia of Conditions, Treatments, and Well-Being (en inglés). ABC-CLIO. ISBN 978-1-4408-0383-3. 
  4. ↑ Hyltenstam, Kenneth (2016-07-25). Advanced Proficiency and Exceptional Ability in Second Languages (en inglés). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. ISBN 978-1-61451-517-3. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 5,8 Treffert, DA (Maio de 2009). ""The savant syndrome: an extraordinary condition. A synopsis: past, present, future"". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological Sciences 364: 1351–7. PMC 2677584. PMID 19528017. doi:10.1098/rstb.2008.0326. 
  6. ↑ Savant Syndrome, wisconsinmedicalsociety.org. "The Autistic Savant". 
  7. ↑ "Savant-Syndrome-Statistics" (en inglés). 
  8. ↑ Saloviita, Timo; Ruusila, Liisa; Ruusila, Unto (2000-08). "Incidence of Savant Syndrome in Finland". Perceptual and Motor Skills (en inglés) 91 (1): 120–122. ISSN 0031-5125. doi:10.2466/pms.2000.91.1.120. 
  9. ↑ Kennedy, Daniel P.; Squire, Larry R. (2007-08-01). "An analysis of calendar performance in two autistic calendar savants". Learning & Memory (en inglés) 14 (8): 533–538. ISSN 1072-0502. PMC 1951792. PMID 17686947. doi:10.1101/lm.653607. 
  10. ↑ Saloviita, Timo; Ruusila, Liisa; Ruusila, Unto (2000-08). "Incidence of Savant Syndrome in Finland". Perceptual and Motor Skills (en inglés) 91 (1): 120–122. ISSN 0031-5125. doi:10.2466/pms.2000.91.1.120. 
  11. ↑ Kennedy, Daniel P.; Squire, Larry R. (2007-08-01). "An analysis of calendar performance in two autistic calendar savants". Learning & Memory (en inglés) 14 (8): 533–538. ISSN 1072-0502. PMC 1951792. PMID 17686947. doi:10.1101/lm.653607. 
  12. ↑ Cowan, Richard; Carney, Daniel P. J. (2006-06-01). "Calendrical savants: Exceptionality and Practice". Cognition (en inglés) 100 (2): B1–B9. ISSN 0010-0277. doi:10.1016/j.cognition.2005.08.001. 
  13. ↑ Cowan, Richard; Carney, Daniel P. J. (2006-06-01). "Calendrical savants: Exceptionality and Practice". Cognition (en inglés) 100 (2): B1–B9. ISSN 0010-0277. doi:10.1016/j.cognition.2005.08.001. 
  14. ↑ Cowan, Richard; Frith, Chris (2009-05-27). "Do calendrical savants use calculation to answer date questions? A functional magnetic resonance imaging study". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 364 (1522): 1417–1424. ISSN 0962-8436. PMC 2677581. PMID 19528025. doi:10.1098/rstb.2008.0323. 
  15. ↑ Pring, Linda (2005-06-16). "Savant talent". Developmental Medicine & Child Neurology (en inglés) 47 (7): 500–503. ISSN 0012-1622. doi:10.1017/S0012162205000976. 
  16. ↑ Happé, Francesca; Vital, Pedro (2009-05-27). "What aspects of autism predispose to talent?". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 364 (1522): 1369–1375. ISSN 0962-8436. PMC 2677590. PMID 19528019. doi:10.1098/rstb.2008.0332. 
  17. ↑ Baron-Cohen, Simon; Ashwin, Emma; Ashwin, Chris; Tavassoli, Teresa; Chakrabarti, Bhismadev (2009-05-27). "Talent in autism: hyper-systemizing, hyper-attention to detail and sensory hypersensitivity". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 364 (1522): 1377–1383. ISSN 0962-8436. PMC 2677592. PMID 19528020. doi:10.1098/rstb.2008.0337. 
  18. ↑ Baron-Cohen, Simon; Ashwin, Emma; Ashwin, Chris; Tavassoli, Teresa; Chakrabarti, Bhismadev (2009-05-27). "Talent in autism: hyper-systemizing, hyper-attention to detail and sensory hypersensitivity". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 364 (1522): 1377–1383. ISSN 0962-8436. PMC 2677592. PMID 19528020. doi:10.1098/rstb.2008.0337. 
  19. ↑ Mottron, Laurent; Dawson, Michelle; Soulières, Isabelle (2009-05-27). "Enhanced perception in savant syndrome: patterns, structure and creativity". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 364 (1522): 1385–1391. ISSN 0962-8436. PMC 2677591. PMID 19528021. doi:10.1098/rstb.2008.0333. 
  20. ↑ 20,0 20,1 "Explaining and inducing savant skills: privileged access to lower level, less-processed information" (en inglés) 364: 1399–405. PMC 2677578. PMID 19528023. doi:10.1098/rstb.2008.0290. 
  21. ↑ 21,0 21,1 "Savant Syndrome". psy.dmu.ac.uk (en inglés). 
  22. ↑ Howlin, Patricia; Goode, Susan; Hutton, Jane; Rutter, Michael (2009-05-27). "Savant skills in autism: psychometric approaches and parental reports". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 364 (1522): 1359–1367. ISSN 0962-8436. PMC 2677586. PMID 19528018. doi:10.1098/rstb.2008.0328. 
  23. ↑ "Brain-injury-owens-answers-car-crash" (en inglés). 
  24. ↑ "A-ski-accident-left-me-with-advanced-mental-abilities-US-woman-tells-her-extraordinary-story" (en inglés). 
  25. ↑ Treffert, Darold. A Visual Feast
  26. ↑ Newschaffer, Craig J.; Croen, Lisa A.; Daniels, Julie; Giarelli, Ellen; Grether, Judith K.; Levy, Susan E.; Mandell, David S.; Miller, Lisa A.; Pinto-Martin, Jennifer (2007-04-01). "The Epidemiology of Autism Spectrum Disorders". Annual Review of Public Health (en inglés) 28 (1): 235–258. ISSN 0163-7525. doi:10.1146/annurev.publhealth.28.021406.144007. 
  27. ↑ "David Nisson; UC Davis Stories". stories.ucdavis.edu. Consultado o 2023-06-26. 
  28. ↑ Exploring Temple Grandin's brain. DiscoverMagazine.com. 
  29. ↑ "Thristan "Tum-Tum" Mendoza - A Child Prodigy Marimbist With Autism from the Philippines ; Wisconsin Medical Society". web.archive.org. 2007-09-28. Archived from the original on 28 de setembro de 2007. Consultado o 2022-07-31. 
  30. ↑ Badcock, Christopher (2009-05-15). The Imprinted Brain: How Genes Set the Balance Between Autism and Psychosis (en inglés). Jessica Kingsley Publishers. ISBN 978-1-84642-950-7. 
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Síndrome_savant&oldid=6490768»