Rexurdimento

Eduardo Pondal

Rexurdimento (do verbo rexurdir formado sobre xurdir que procede do termo latino surgere 'erguer') é o nome co que se coñece o século XIX (ou a segunda metade do mesmo) na historia de Galiza e expresa unha traxectoria de recuperación non só literaria, senón tamén cultural, política e histórica. A publicación en 1863 de Cantares gallegos, obra escrita integramente en galego por Rosalía de Castro, inaugura o Rexurdimento Pleno, e as obras anteriores a esta data acostuman clasificarse como pertencentes aos precursores. A Rosalía hai que engadir a Eduardo Pondal, Valentín Lamas Carvajal e mais Manuel Curros Enríquez como os principais escritores en galego desta época.

Descrición

Na primeira metade do século XIX, Galiza foi escenario dunha serie de acontecementos que esbozaron unha nova situación político-cultural que preparou o camiño para o chamado Rexurdimento. Esta época é coñecida como a dos Precursores.

Rosalía de Castro inicia o Rexurdimento propiamente dito

Algúns acontecementos históricos importantes contribuíron para espertar a consciencia nacionalista de moitos galegos (non chamada así naquela altura). Un deles foi a invasión francesa, que deu lugar á circulación de textos de axitación popular escritos en galego. A consciencia dunha Galiza diferenciada do resto de España foi aumentando progresivamente. Esta procura da identidade manifestouse en publicacións nas cales os escritores e políticos valorizaban aquilo que vían como propio en oposición ao exterior, considerado como ameaza.

En 1856 tivo lugar o banquete de Conxo, no que confraternizaron estudantes e traballadores, e no que o galeguismo tomou características revolucionarias. Reivindicábase o dereito de Galiza a administrar os seus propios recursos, participando homes que terían grande protagonismo no movemento rexionalista galego, como Aurelio Aguirre ou mesmo Eduardo Pondal.

Adios rios, adios fontes, Adios regatos pequenos, Adios vista dos meus ollos Non sei cando nos veremos. Miña terra, miña terra, Terra donde m' eu criey, Ortiña que quero tanto, Figueiriñas que prantey, Fragmento de Cantares gallegos

Coa publicación en 1853 do primeiro libro escrito en lingua galega no século XIX, A gaita gallega, deuse un paso importante no sentido da normalización literaria galega. O seu autor foi Xoán Manuel Pintos, que xunto con Francisco Añón, Manuel Murguía e outros, pertence ao grupo chamado dos Precursores, que ía anticipar o movemento que recibiría o nome de "Rexurdimento" na cultura galega.

O Rexurdimento propiamente dito só chegaría coa publicación de Cantares gallegos de Rosalía de Castro en 1863, obra que marcou a madureza deste "renacemento" da cultura galega. Outros escritores destacados foron Curros Enríquez (Aires da miña terra, 1880) e Eduardo Pondal (Queixumes dos pinos, 1886), que proporcionaron ao galego a plenitude literaria que perdera desde algúns séculos atrás.

Manuel Curros Enríquez

A presenza da lingua galega nos xornais contribúe ao prestixio da lingua. No ano 1876 edítase, promovido por Valentín Lamas Carvajal, o considerado pioneiro dos xornais integramente en galego, O Tío Marcos da Portela. Este xornal, con marcado carácter anticaciquil, tivo un enorme éxito popular. Entre os anos 1886 e 1888 vaise consolidando o xornalismo en Galiza, coa aparición de novas iniciativas monolingües: O Galiciano, en Pontevedra; A Monteira en Lugo; e As Burgas, en Ourense.

Véxase tamén

Bibliografía

• Pena Sánchez, Xosé Ramón. Historia da literatura galega II. De 1853 a 1916. O Rexurdimento,^[1] 440 pp., 2014, Xerais, ISBN 978-84-9914-764-2.

Outros artigos

• Literatura galega do Prerrexurdimento
• Literatura galega do Rexurdimento

Ligazóns externas

• Descrición do Rexurdimento
• "Dos Precursores ó Rexurdimento"