Real español

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Real.

Coñécense polo nome de real a dúas unidades monetarias distintas cuñadas, o real de prata e o real de billón, que circularon, ás veces de forma paralela, tanto en España como nos seus dominios coloniais.

A primeira moeda cuñada con esa denominación data do século XIV no reino de Castela.

O real de prata

O real de prata español era unha moeda de prata de 3,35 gramos que empezou a circular no reino de Castela no século XIV e foi a base do sistema monetario español até mediados do século XIX.

Existían o real, medio real, cuarto e sexto de real de prata de once diñeiros e catro grans de lei e talla de sesenta e seis pezas dun real por un marco desde Pedro I. Os reis Henrique II, Xoán I, Henrique III, Xoán II e Henrique IV cuñaron os seus á mesma lei e talla.

A partir do ano 1497 tiña un valor de 34 marabedís. Neste mesmo ao, a Pragmática de Medina del Campo emitida polos reis Isabel I de Castela e Fernando II de Aragón establecía en detalle o peso e a cantidade de prata que debía ter o real cuñado, ademais de ordenar a presenza da sigla do ensaiador respectivo en cada moeda, así como a marca de ceca da ceca onde fora cuñado. O seu cambio na época de Filipe II era de 1 real de prata por 34 marabedís e, á súa vez, 1 escudo de ouro por 16 reais de prata.

Os múltiplos eran as moedas de 2 reais, 4 reais e a coñecida e famosa peza de 8 reais ou «real de 8».^[1] Estas moedas eran producidas en gran cantidade durante os séculos XVI, XVII e XVIII, non só nas cecas da mesma España senón tamén nas súas colonias americanas, como nas cecas de México, activa desde 1535, Lima, activa desde 1568, Potosí, activa desde 1574, Bogotá, activa desde 1627, Popayán, activa desde 1758 e Santiago de Chile, activa desde 1749.

A fama dos reais españois

Tal abundancia de cecas en diversos lugares e a adecuada lei de prata dos seus produtos propiciou que o real español fose unha moeda frecuente nos mercados mundiais no período entre 1600 e 1800, até o punto que o real era utilizado comunmente como diñeiro circulante en Europa, toda América e no extremo oriente, converténdose na primeira divisa de uso mundial. Os reais de prata españois (as pezas de oito) eran de uso común nas colonias inglesas de Norteamérica. Gran parte delas serían fabricadas na mina de Potosí (outras, procedían da pirataría). Os de Potosí, ademais, terían un perfil algo elevado, xa que a mina de prata deste lugar supostamente foi a máis grande da historia, tanto que Potosí chegou a ser durante un tempo a cidade máis grande de toda América, e a súa fama era mundial naquela época.

Incluso o real de oito foi o modelo do dólar estadounidense, xa que este real circulaba amplamente nos Estados Unidos durante a Guerra da independencia norteamericana, e foi a primeira moeda de curso legal neste país até que unha lei de 1857 desautorizou o seu uso. (E moitas das moedas actuais, tales como o dólar canadense, o iuán chinés, así como moedas de Hispanoamérica e de Filipinas están baseadas no real de 8).

Mesmo hai quen di^[quen?] que a orixe do símbolo $ é o resultado da evolución da abreviatura novohispana e española P^s, que abreviaba pesos, piastras, ou de pezas de oito. Esta teoría, derivada do estudo de manuscritos dos séculos XVIII e XIX, explica que o s pasou gradualmente a escribirse sobre o P, desenvolvendo un equivalente próximo a $. O símbolo foi amplamente usado antes da adopción do USD en 1785.^[2]

Outra teoría mantén que o símbolo derivou, ou se inspirou, na marca de ceca da casa da moeda colonial española da cidade de Potosí, composta das letras PTSI superpostas unhas en riba das outras, formando un símbolo moi similar ao orixinal símbolo do dólar (o dunha barra vertical: $).

Mostras representativas

Anverso de moeda de 2 reais de Filipe V da ceca de Segovia do ano 1723.
Reverso de moeda de 2 reais de Filipe V da ceca de Segovia do ano 1723.
Anverso de moeda de 20 reais de Isabel II con «ceca» de Sevilla do ano 1854.
Reverso de moeda de 20 reais de Isabel II con «ceca» de Sevilla do ano 1854.
Real de 8 con reselo de Sudán

O real de billón

No século XIX, o rei Xosé I mandou cuñar durante o seu reinado dous sistemas monetarios paralelos baseados no real como unidade monetaria, pero con dous valores diferentes: o real español tradicional e o «real de billón» (nome da aliaxe de cobre e prata en que estaba cuñado), cunha equivalencia de 2,5 reais de billón por cada real tradicional.

1 real de prata = 2,5 reais de billón

O último monarca que cuñou o real español tradicional foi Fernando VII. Isabel II tan só cuñou moedas con facial expresado en reais de billón. Desde entón, un real equivalía a 25 céntimos de peseta, nova unidade monetaria oficial. Até a final da peseta (coa chegada do euro), ás moedas de 50 céntimos a xente denominábaas «de dous reais».^[3]

Xosé I Bonaparte

Coa denominación expresada en reais de billón, Xosé I Bonaparte cuñou pezas de 8 marabedís en bronce, de 1, 2, 4, 10 e 20 reais en prata, e 80 e 320 reais en ouro.

Fernando VII

Durante o reinado de Fernando VII emitíronse moedas de 1, 2, 4 e 8 marabedís en cobre, de 4, 10 e 20 reais en prata e de 80, 160 e 320 reais en ouro. Hai que sinalar que a moeda de 10 reais de billón era un reselado de moedas francesas que o rei trouxo a España despois do seu exilio en Francia.

Isabel II

Antes da primeira reforma monetaria decimal, durante o reinado de Isabel II cuñáronse moedas de 1, 2, 4 e 8 marabedís en cobre, de 1, 2, 4, 10 e 20 reais en prata e de 80 reais en ouro.

Posteriormente, desde 1850, adoptouse o sistema decimal que dividía o real de billón en 10 décimas ou en 100 céntimos de real, aínda que as moedas anteriores ao novo sistema nunca perderon o seu valor adquisitivo e, por tanto, seguían normalmente en circulación. Foron cuñadas moedas de ½, 1 e 2 décimas, así como de ½ de real, en cobre, de 5, 10 e 25 céntimos de real tamén en cobre e de 20, 40 e 100 reais en ouro.

Todas estas moedas emitidas baixo a denominación «de billón» foron cuñadas por casas da moeda radicadas na península. En Galicia, cuñáronse pezas de cobre con valor de medio real ou cinco décimas, na casa da moeda de Xuvia, con data de 1850^[4]^[5]. As pezas de ouro cuñáronse maioritariamente nas casas da moeda de Madrid e Sevilla.

Notas

↑ Tamén denominado peso fuerte, peso duro ou dólar español.
↑ Florian Cajori (1929-1993): A History of Mathematical Notations (Vol. 2). New York: Dover, 15-29.
↑ En realidade, cando comezou o euro, o 1 de xaneiro do 2002, xa non circulaban moedas de dous reais, e as dunha peseta eran de aluminio, e diminutas.
↑ Pita Fernández, Ricardo Luís. A Real Casa da Moeda de Xubia. Breve historia e catálogo das súas cuñacións. Santiago de Compostela, Andavira Edicións. 1996. [ISBN 84-89641-37-4]
↑ Pita Fernández, Ricardo Luís. Numismática Galega. A moeda en Galicia e Galicia na moeda. Santiago de Compostela, 1999. [ISBN 84-605-9958-2]

Véxase tamén

Bibliografía

Krause, Chester L. e Clifford Mishler (2004): Standard Catalog of World Coins: 1801–1900. (4th ed.). Krause Publications. ISBN 0-87349-798-8.

Outros artigos

Ligazóns externas

Daniel Frank Sedwick The Colonial Coinage of Spanish America Arquivado 13 de maio de 2021 en Wayback Machine. en Sedwickcoins. (en inglés)

[1] Tamén denominado peso fuerte, peso duro ou dólar español.

[2] Florian Cajori (1929-1993): A History of Mathematical Notations (Vol. 2). New York: Dover, 15-29.

[3] En realidade, cando comezou o euro, o 1 de xaneiro do 2002, xa non circulaban moedas de dous reais, e as dunha peseta eran de aluminio, e diminutas.

[4] Pita Fernández, Ricardo Luís. A Real Casa da Moeda de Xubia. Breve historia e catálogo das súas cuñacións. Santiago de Compostela, Andavira Edicións. 1996. [ISBN 84-89641-37-4]

[5] Pita Fernández, Ricardo Luís. Numismática Galega. A moeda en Galicia e Galicia na moeda. Santiago de Compostela, 1999. [ISBN 84-605-9958-2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]