Saltar ao contido

Infección nosocomial

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Camas dun hospital.

No ámbito da saúde, unha infección nosocomial ou infección intrahospitalaria é a contraída por pacientes ingresados nunha instalación hospitalaria ou, en xeral, centros de atención sanitaria (non só hospitais). Este termo está sendo substituído polo de infección asociada á asistencia sanitaria (IAAS), que recolle de maneira máis ampla os factores que interveñen nas infeccións sanitarias.[1]

Segundo a Organización Mundial da Saúde (OMS), estarían incluídas as infeccións que non se manifestaran nin estaban en período de incubación, é dicir, que se adquiren durante a estancia hospitalaria e non eran a causa do ingreso; tamén entrarían nesta categoría as que contraen os traballadores do centro sanitario debido á súa ocupación ou exposición.

Outras expresións similares son: contaxio hospitalario, infección intrahospitalaria, infección relacionada coa asistencia sanitaria, efectos adversos ligados á hospitalización, infección por xermes resistentes debido moitas veces á mala información do persoal sobre técnicas de illamento e medidas de protección para ambas as partes (paciente e profesional da saúde), ou infección oportunista.

Pseudomonas aeruginosa é un xerme resistente aos antibióticos, ás veces impropiamente chamado «virus de quirófano» ou «virus de hospital» porque en realidade non é un virus senón unha bacteria, habitual en casos de contaxio hospitalario.[2][3]

En sentido xeral, o contaxio hospitalario é a adquisición ou propagación dunha doenza por insuficiente esterilización ou falta de antisepsia,[4] poñendo en contacto de maneira involuntaria, microorganismos patóxenos con persoas, dentro dunha instalación hospitalaria, ou centro de saúde.

A incidencia desta doenzas é considerable. En Europa, onde se realizaron estudos en hospitais, estimouse que as infeccións por bacterias gramnegativas eran responsables de 2/3 das 25 000 mortes que se producían cada ano por esta causa.[5] Nos Estados Unidos, os CDC estimaron que se producen uns 1,7 millóns de infeccións asociadas aos hospitais, de todo tipo de microorganismos, como bacterias e fungos combinados, que causasn ou contribúen a causar 99 000 mortes ao ano.[6] As infeccións nosocomiais poden causar graves pneumonías e infeccións do tracto urinario, infeccións sanguíneas e doutras partes do corpo.[7][8] Moitos tipos de microbios adquiridos en hospitais presentan resistencia a antibióticos, o cal pode complicar o seu tratamento médico.

Introdución

[editar | editar a fonte]

A admisión nunha unidade de coidados intensivos dun paciente con signos clínicos de infección pode estar relacionada con tres posibles situacións:

  • Infección adquirida na comunidade e con clínica no momento de admisión do pacente na Unidade.
  • Infección adquirida no hospital, noutro hospital ou en salas de hospitalización.
  • Infección adquirida en UCI, sen estar manifesta clinicamente no momento do ingreso do paciente na UCI. Aínda que o punto de corte entre ambas (comunitaria e nosocomial) non está ben definido, diferentes estudos apuntaron distintos períodos de tempo: 48, 72, 96 e mesmo 120 horas.

Estas diferenzas están xustificadas na diversidade da resposta inflamatoria do hóspede fronte aos mesmos microorganismos, o que explica que segundo a intensidade da mesma existan diferentes situacións clínicas que comprenden o inicio dos síntomas de infección e a modulación fisiolóxica do hóspede á fervenza dos mediadores inflamatorios, cunha evolución satisfactoria de supervivencia ou que leva ao falecemento.

Estudos realizados con pacientes politraumatizados que non recibiran tratamento de antibióticos ao ingreso na UCI mostraron que desenvolvían infeccións nas vías respiratorias baixas relacionadas con xermes transportados polo propio paciente e non adquiridos na UCI como: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae e Staphylococcus aureus nos 3, 4, 5 e incluso no décimo día despois do ingreso na Unidade.

As infeccións nosocomiais son infeccións contraídas durante a estadía no hospital, que non se manifestaran nin estaban en período de incubación no momento do internamento do paciente. En xeral as infeccións que ocorren máis de 48 horas despois do internamento adoitan considerarse nosocomiais, aínda que pode acurtarse o tempo debido aos procedementos invasivos e á terapia intravascular.

Antecedentes

[editar | editar a fonte]

O contaxio hospitalario empezou a terse en conta a partir da metade do século XIX, e con non poucas discusións no ambiente médico da época, xa que daquela para os médicos era inadmisible pensar que o propio médico, o sandador de doentes, era tamén propagador de doenzas, como no caso da sepse puerperal e o doutor Ignacio Felipe Semmelweis.

Causas

[editar | editar a fonte]
P. aeruginosa vista con microscopio óptico.
  • Contacto cunha colonia de microorganismos patóxenos arraigados nunha instalación hospitalaria.
  • Un tratamento inseguro.
  • Compartir un vial contaminado.
  • A nai no momento do parto.[9]
  • Visitantes portadores dunha infección transmisible mediante contacto ou polo aire.
  • O propio persoal sanitario que asiste ao doente.
  • Unha instalación hospitalaria demasiado antiga e difícil de esterilizar.[3]

Segundo a publicación Journal of Hepatology,[10] o contaxio hospitalario da hepatite C, podería ter afectado en 2007 a 2 de cada 3 hospitais en Cataluña, segundo o equipo de médicos que o realizou. Dáse a circunstancia de que ata 1989, non se obtivo unha proba eficaz para detectar este virus, polo cal, ata entón se produciron contaxios de maneira inadvertida nas transfusións de sangue. [11][12] Os quirófanos, en especial, aqueles nos que se utiliza luz e ventilación artificial, os sistemas e condutos de aire acondicionado, o uso de instrumental mal esterilizado, falta de elementos protectores persoais axeitados e estériles como: batas, luvas, máscaras, cubertas para o calzado etc...[13][14]

A resistencia a antibióticos utilizados para combater os xermes patóxenos, en especial, o Staphylococcus aureus resistente á meticilina, dificulta a súa erradicación.

O impacto da infección hospitalaria está moi estudado grazas a informes estatísticos sobre pacientes graves, en especial os que ingresan nas Unidades de Coidados Intensivos, UCI, xa que son uns dos lugares de contaxio máis habituais, ao estaren estes doentes co seu sistema inmunolóxico especialmente debilitado por motivo da doenza que fai que ingresen,[15] así como a natureza invasiva dos procedementos médicos utilizados neste ámbito da atención.

Algúns microorganismos infecciosos[16]
Dominio Microorganismo Medios ou factores de transmisión Síntomas
Bacteria Klebsiella pneumoniae Polo aire Infección na urina
Bacteria Escherichia coli Fecal, oral Colite, febre alta
Bacteria Pseudomonas aeruginosa Auga. Zonas húmidas Infección na urina, vías respiratorias, sangue. Morte.[3]
Bacteria Staphylococcus aureus Convalecencia Infección da pel
Fungo Candida albicans Convalecencia Problemas dixestivos
Fungo Aspergillus Lugares húmidos Infección de oídos
Virus Virus respiratorio sincicial Por contacto Insuficiencia respiratoria en nenos
Virus Rotavirus Fecal, oral Gastroenterite
Virus VHC xenotipo 1b Transfusión de sangue Hepatite C
Virus VIH Transfusión de sangue Etapa final da sida, morte por enfermidade oportunista

Estratexias preventivas

[editar | editar a fonte]
Equipo médico nunha intervención.

Existen algúns métodos aplicables que poden permitir reducir o número de afectados por esta afección.

Distanciar o paciente dos focos de contaxio

[editar | editar a fonte]

Minimizar a presenza de visitantes e pacientes nos hospitais ao mínimo imprescindible, estendendo a asistencia médica ao domicilio do doente, pode permitir evitar ou reducir o contaxio con outros doentes, visitantes ou puntos de infección nosocomial, sempre que as características do paciente, o tipo de intervención, prognóstico e condicións do seu domicilio o permitan. Tamén pode requirir a visita ocasional do paciente ao seu centro de saúde ou a colaboración dun familiar ou sanitario particular no fogar.[17]

Recompilación de datos e análises

[editar | editar a fonte]

Analizar as características do proceso de hospitalización actual na sanidade é un paso importante que pode establecer indicadores estatísticos sobre as causas a evitar.[18]

Reforzo da profesionalización do persoal sanitario

[editar | editar a fonte]

Outro factor de prevención é diminuír as rotacións do persoal sanitario (eventualidade, substitucións e cambios de quenda), para que desta maneira, tamén se reduza a presión asistencial e permita aos profesionais do sector atender á prudencia, sensibilidade e observancia dos protocolos de seguridade e asepsia.[19] Educar os visitantes do doente sobre as medidas de hixiene e horarios establecidos para a súa visita e da entrada de obxectos inanimados na unidade do paciente.

Consecuencias xudiciais

[editar | editar a fonte]

Axentes implicados na infección hospitalaria:

  • Pacientes e visitantes dun hospital, ou centro de saúde.
  • Persoal médico e sanitario.
  • Equipo xestor e directivo de clínica ou hospital, e os seus propietarios.
  • Autoridade administrativa europea, estatal, autonómica e municipal.
  • Fornecedores de material sanitario e industria farmacéutica.
  • Construtores e deseñadores de instalacións e medios hospitalarios.

O problema afecta a toda a comunidade hospitalaria (persoal sanitario, administración e pacientes), mais de xeito desigual a cada un.

Ámbito do paciente

[editar | editar a fonte]

Para un paciente afectado por este contaxio non resulta doado probar que a súa doenza se produciu por causa dun tratamento médico neglixente ou de mala praxe médica, xa que desde o momento real do presunto contaxio ata a súa correcta detección, poden pasar anos e o paciente puido recorrer mentres tanto a diversos tratamentos e hospitais, ignorante do estado real da súa saúde.[20]

Ámbito do profesional da saúde

[editar | editar a fonte]
As infeccións nosocomiais máis frecuentes nos hospitais.

Tampouco é sinxelo para un médico ou persoal sanitario, garantir que o seu labor estea libre de posibles riscos de contaxio para os seus pacientes, e é obrigado, por tanto, extremar o cumprimento da deontoloxía aplicable, seguindo sempre métodos protocolizados contrastados, unha disciplina sanitaria comprobada, e seguindo a normativa legal aplicable.[21]

Ámbito da Administración

[editar | editar a fonte]

Para o Estado ou a Administración sanitaria, tamén existe o risco de seren condenados polos tribunais de xustiza por este motivo. A xurisprudencia permite establecer o principio de responsabilidade de culpa, por infecciónss contraídas ou reactivadas polo medio hospitalario.[22]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Barahona, Nayide; Rodriguez, Marena; De Moya, Yurina (24 de abril de 2019). "IMPORTANCIA DE LA VIGILANCIA EPIDEMIOLÓGICA EN EL CONTROL DE LAS INFECCIONES ASOCIADAS A LA ATENCIÓN EN SALUD". Biociencias 14 (1): 79–96. ISSN 2390-0512. doi:10.18041/2390-0512/biociencias.1.5440. Consultado o 2 de decembro de 2019. 
  2. ↑ Perdió un ojo por un ‘virus de quirófano’ y Sacyl pagará 48.000 euros.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Revista Perú21, 11 de febreiro de 2009. POLÍTICA: Óscar Ugarte: Los hospitales viejos que tenemos facilitan las infecciones Arquivado 12 de febreiro de 2009 en Wayback Machine. Se habla de 2 muertos por esta causa y la proliferación del Pseudomonas aeruginosa.
  4. ↑ http://www.bvs.hn/RMH75/pdf/1937/pdf/A7-3-1937-8.pdf[Ligazón morta] Comunicado por la Secretaría de la Liga de Sociedades de la Cruz Roja, 12, rue Newton, París XVI. (en la Reviste Médica Hondureña Páx. 228-230).
  5. ↑ Pollack, Andrew (2010-02-26). "Doctors Struggle to Treat Gram-Negative Bacterial Infections". The New York Times (en inglés). ISSN 0362-4331. Consultado o 2019-11-15. 
  6. ↑ Klevens, R. Monina; Edwards, Jonathan R.; Richards, Chesley L.; Horan, Teresa C.; Gaynes, Robert P; Pollock, Daniel A.; Cardo, Denise M. (2007). "Estimating Healthcare-associated Infections and Deaths in U.S. Hospitals, 2002". Public Health Reports 122 (2): 160–166. PMC 1820440. PMID 17357358. doi:10.1177/003335490712200205. 
  7. ↑ Burke A Cunha (July 30, 2018). John L Brusch, ed. "Hospital-Acquired Pneumonia (Nosocomial Pneumonia) and Ventilator-Associated Pneumonia: Overview, Pathophysiology, Etiology". Webscape. 
  8. ↑ Su, Lin-Hui; Ou, Jonathan T.; Leu, Hsieh-Shong; Chiang, Ping-Cherng; Chiu, Yueh-Pi; Chia, Ju-Hsin; Kuo, An-Jing; Chiu, Cheng-Hsun; Chu, Chishih (2003-10-01). "Extended Epidemic of Nosocomial Urinary Tract Infections Caused by Serratia marcescens". Journal of Clinical Microbiology (en inglés) 41 (10): 4726–4732. ISSN 0095-1137. PMC 254321. PMID 14532211. doi:10.1128/JCM.41.10.4726-4732.2003. 
  9. ↑ "«Las infecciones hospitalarias». Programa Nacional de Vigilancia de Infecciones Hospitalarias Instituto Nacional de Epidemiología "Dr. Juan H Jara". Mar del Plata - Buenos Aires - República Argentina. vihda@ine.gov.ar." (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 24 de agosto de 2009. Consultado o 24 de agosto de 2009. 
  10. ↑ http://www.jhep-elsevier.com/article/S0168-8278%2807%2900527-2/abstract Hospital admission is a relevant source of hepatitis C virus acquisition in Spain
  11. ↑ http://www.lavanguardia.es/lv24h/20071213/53418259408.html Arquivado 12 de febreiro de 2008 en Wayback Machine. «Más de 70 contagios de hepatitis en hospitales en siete años»
  12. ↑ Forns, Xavier (June 2008). "Vol. 48, Issue 6, Pages 1020-1021, DOI: 10.1016/j.jhep.2008.03.002". Nosocomial acquisition of the hepatitis C virus - Journal of Hepatology. 
  13. ↑ LOS SISTEMAS DE AIRE ACONDICIONADO Y SU RELACIÓN CON LA CALIDAD DEL AIRE AMBIENTE EN LOS HOSPITALES XXI Seminario de Ingeniería Hospitalaria[Ligazón morta]
  14. ↑ INMUNIDAD E INFECCIÓN
  15. ↑ "Caracterización clínica de pacientes con neumonía nosocomial en las unidades de atención al grave". Arquivado dende o orixinal o 04 de maio de 2009. Consultado o 16 de febreiro de 2010. 
  16. ↑ http://www.elmundo.es/elmundosalud/2007/03/05/medicina/1173117866.html
  17. ↑ http://www.saludcapital.gov.co/Lists/Anuncion%20principales/Attachments/216/organizacionserviciosAH1N1%20Junio%2012%2009.pdf Arquivado 11 de xaneiro de 2020 en Wayback Machine. RECOMENDACIONES GENERALES PARA LA ORGANIZACIÓN DE LOS SERVICIOS ANTE LA POSIBLE PANDEMIA DE INFLUENZA A H1N1 (Ver páxina 27 e seguintes).
  18. ↑ http://www.msps.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/pdf/excelencia/opsc_sp2.pdf Arquivado 05 de novembro de 2012 en Wayback Machine. Estudio Nacional sobre los Efectos Adversos ligados a la Hospitalización. Ministerio de sanidad y Política Social. ENEAS 2005 Informe. Febreiro de 2006
  19. ↑ "El 'error' sanitario, una de las principales vías de transmisión del virus de la hepatitis C". Arquivado dende o orixinal o 31 de marzo de 2010. Consultado o 16 de febreiro de 2010. 
  20. ↑ "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 21 de xuño de 2009. Consultado o 11 de xaneiro de 2020. 
  21. ↑ http://www.jdsanroque.com/1280x1024/publicaciones/sentencias/pericial%20contagio%20hepatitis%20C.pdf[Ligazón morta]
  22. ↑ http://books.google.es/books?id=fCU_Oy1bLOUC&pg=PA463&lpg=PA463&dq=%22contagio+hosp%C3%ACtalario%22&source=bl&ots=yLGjxzol2P&sig=mQcePHq4rIjzt7hf74N8AOsH5t0&hl=es&ei=IkFfS5q-DcOQjAen7ZjPDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&ved=0CCIQ6AEwCA#v=onepage&q=&f=true

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Infección_nosocomial&oldid=6618031»