Estadio de San Mamés (1913)

San Mamés
Datos
Coordenadas	43°15′51″N 2°56′58″O / 43.264205, -2.949369
Localización	Bilbao, España
Construción
Inauguración	21 de agosto de 1913
Renovación	1952, 1982
Demolición	6 de xuño de 2013
Arquitecto	Manuel María Smith
Estadio
Superficie	Céspede
Dimensións	105 x 68
Capacidade	39.750
Propietario	Athletic Club
Operadora	Athletic Club
Localía	Athletic Club
Eventos
	Copa Mundial de Fútbol de 1982; Final da Copa da UEFA 1976-77; Campionato de Copa de 1921;
	[ editar datos en Wikidata ]

Para o novo estadio de San Mamés véxase: Estadio de San Mamés (2013).

O estadio de San Mamés foi un estadio de fútbol localizado na cidade de Bilbao (Euskadi), onde xogou os seus partidos como local o Athletic Club desde 1913 ata a súa clausura e posterior demolición ao termo da tempada 2012/13, cando pasou a xogar no San Mamés Barria. Tomaba este nome do veciño asilo de San Mamés, ao que pertencían os terreos sobre os que posteriormente se levantou o estadio. San Mamés foi un mártir que foi guindado aos leóns, de aí que aos xogadores do Athletic sexan alcumados os leóns.

A propiedade do estadio era do Athletic Club, aínda que os terreos onde se asentaba pertenceron á caixa BBK; posteriormente o club mercou tódolos dereitos sobre o terreo a cambio de que se utilizasen exclusivamente para fins deportivos. Tiña capacidade para 39.750 espectadores e un terreo de xogo de 105 x 68 metros. Foi o único estadio do estado que acolleu tódalas edicións da Primeira División desde a súa creación en 1928 ata a tempada 2012/13. Coñecíase co sobrenome de A Catedral.

Historia

O deseño orixinal do estadio é obra do arquitecto Manuel María Smith. A primeira pedra colocouse o día 20 de xaneiro de 1913, e a súa inauguración produciuse o 21 de agosto do mesmo ano. No partido inaugural enfrontáronse o Athletic Club de Bilbao contra o Racing de Irún, nun partido pertencente ao torneo inaugural, no que tamén participou o Shepherd's Bush FC inglés. Pichichi foi o primeiro xogador en marcar un gol no estadio.

O aforamento inicial era de 3.500 espectadores, pero a mediados da década de 1920 ampliouse ata os 9.500. A esta ampliación seguiron outras ata situar a capacidade en 47.000 no ano 1952, coa construción da tribuna central, coroada polo arco que aínda hoxe é aceno de identidade do estadio bilbaíno. En 1957 construír a chamada "tribuna de Capuchinos", en 1961 a de Misericordia ou Tribuna Garay e en 1972 a Tribuna Este.

Para poder ser sede no mundial de 1982, San Mamés houbo de facer fronte a numerosas reformas para mellorar os accesos e a visibilidade. En 1997 elimináronse os valos que separaban ao público do terreo de xogo e suprimíronse as 10.000 localidades de pé para adecuarse á normativa FIFA. O aforamento quedou deste xeito reducido ás 39.750 prazas.

O último partido oficial de Primeira División foi o que enfrontou ao Athletic co Levante UD con derrota dos locais por 0-1. O xogador do Levante Juanlu Gómez foi o autor do último gol nun partido de Liga que se marcou en San Mamés. O último partido oficial foi o que enfrontou ao Bilbao Athletic e o Levante B, dos cuartos de final da promoción de ascenso a Segunda.

O 5 de xuño de 2013 xogouse o último partido en San Mamés, entre o Athletic Club e unha selección de Biscaia, que acabou 0-1 e no que participaron moitos dos xogadores máis destacados da historia do club. Terminado o partido fíxose unha gran celebración con motivo dos 100 anos do estadio (1913-2013) e a despedida do mesmo.

O arco

En febreiro de 1952 iniciáronse as obras de remodelación da tribuna principal grazas a un proxecto elaborado polos arquitectos Carlos de Miguel, José Antonio Domínguez e Ricardo Magdalena e polo enxeñeiro de camiños Carlos Fernández Casado. Esta reforma incluía unha revolucionaria estrutura metálica que permitía a ausencia de columnas e por conseguinte unha importante mellora da visibilidade. As obras da popular estrutura quedaron terminadas en marzo de 1953.

Acontecementos futbolísticos importantes

Mundial de fútbol

Bilbao foi sede da Copa Mundial de Fútbol de 1982. Como consecuencia, San Mamés acolleu tres partidos pertencentes á fase de grupos (Grupo D); Inglaterra, Francia, Checoslovaquia e Kuwait.

Inglaterra	3:1 (1:1)	Francia	16 de xuño de 1982 – San Mamés, Bilbao Asistencia: 44 172 Árbitro: José Antonio Garrido (España)
Robson 1' 67' Mariner 83'		Soler 24'

Inglaterra	2:0 (0:0)	Checoslovaquia	20 de xuño de 1982 – San Mamés, Bilbao Asistencia: 41 123 Árbitro: Charles Corver (Países Baixos)
Francis 62' Barmos 66' (ag)

Inglaterra	1:0 (1:0)	Kuwait	25 de xuño de 1982 – San Mamés, Bilbao Asistencia: 39 700 Árbitro: Gilberto Aristizabal (Colombia)
Francis 27'

Finais

Copa da UEFA 1976-77 (Athletic Club 2 - Juventus 1). En 1977 celebrouse en San Mamés o partido de volta da final da Copa da UEFA dese mesmo ano, que enfrontou ao equipo local, o Athletic, fronte á Juventus de Turín. O partido foi gañado polos locais, con todo, o valor dobre dos goles fóra de casa deu a vitoria aos italianos, que previamente venceran 1-0 no seu estadio.
Copa do Rei de 1921. Bilbao foi a sede da fase final do Campionato de España de 1921 (Copa do Rei), que se celebrou en San Mamés. Naquela época as fases finais da Copa do Rei eran organizadas nunha soa cidade, neste caso disputáronse as semifinais e a final do torneo, que foi gañada polo Athletic ao impoñerse por 4-1 ao Atlético de Madrid.

Partidos da selección española

9 de outubro de 1921; España 2 - Bélxica 0 (amigable)
19 de abril de 1931; España 0 - Italia 0 (amigable)
16 de marzo de 1941; España 5 - Portugal 1 (amigable)
8 de novembro de 1953; España 2 - Suecia 2 (amigable)
9 de xaneiro de 1963; España 1 - Irlanda do Norte 1 (Clasificación para a Eurocopa 1964)
31 de maio de 1967; España 2 - Turquía 0 (Clasificación para a Eurocopa 1968)

Partidos da selección de Euskadi

21 de marzo de 1990; Euskadi 2 - Romanía 2
23 de decembro de 1994; Euskadi 1 - Rusia 0
22 de decembro de 1995; Euskadi 1 - Paraguai 1
26 de decembro de 1996; Euskadi 3 - Estonia 0
26 de decembro de 1997; Euskadi 3 - Iugoslavia 1
29 de decembro de 1999; Euskadi 5 - Nixeria 1
29 de decembro de 2000; Euskadi 3 - Marrocos 2
29 de decembro de 2001; Euskadi 3 - Ghana 2
28 de decembro de 2002; Euskadi 1 - Macedonia 1
17 de decembro de 2003; Euskadi 2 Uruguai 1
29 de decembro de 2005; Euskadi 0 - Camerún 1
21 de maio de 2006; Euskadi 0 - Gales 1
27 de decembro de 2006; Euskadi 4 - Serbia 0
29 de decembro de 2007; Euskal Herria 1 - Cataluña 1
29 de decembro de 2010; Euskal Selekzioa 3 - Venezuela 1
28 de decembro de 2011; Euskal Selekzioa 0 - Tunisia 2

Partidos contra seleccións nacionais

20 de abril de 1924; Athletic Club 1 - Uruguai 2
21 de abril de 1924; Athletic Club 0 - Uruguai 2
30 de novembro de 1949; Athletic Club 6 - México 3
23 de marzo de 1982; Athletic Club 1 - Inglaterra 1 (Partido de homenaxe ao ex xogador do Athletic Txetxu Rojo, recentemente retirado tras permanecer 17 tempadas no club).
4 de maio de 1982; Athletic Club 1 - Polonia 4
31 de maio de 1998; Athletic Club 1 - Brasil 1 (Partido de celebración do centenario)
3 de marzo de 2010; Athletic Club 1 - Paraguai 3 (O motivo do partido foi recadar diñeiro para os clubs biscaíños)

Eventos musicais

Nos seus últimos anos San Mamés acolleu concertos de gran calibre, nel tocaron artistas e grupos importantes como Bruce Springsteen, The Rolling Stones, Shakira ou AC/DC.