Débeda

Palacio da Bolsa de Madrid, España.

A débeda (do latín debĭta, «o que se debe a alguén») é un compromiso de pago obrigado entre dúas entidades (persoa, grupo, empresa, estado). Se a palabra débeda se emprega esencialmente para devolver diñeiro, é dicir, débeda económica, unha débeda é tamén un concepto moral. Certas débedas morais son imposibles de cuantificar ou de reembolsar, por exemplo, cando unha persoa salva a vida doutra persoa.

As débedas xogan un rol central na organización das actividades humanas, sobre todo económicas. Xeralmente, unha débeda permite un investimento que transforma o tecido produtivo, xerando melloras para a produción. Por exemplo, un estado pode endebedarse para construír infraestruturas tales como estradas, que á súa vez van favorecer os intercambios. Ou sinxelamente, un campesiño pode pedir a axuda dos seus veciños para traballar unha terra, que poderá entón frutificar e dar beneficios.

No capitalismo, o sistema bancario é un puntal esencial da economía de mercado. Os bancos centrais controlan a emisión de moeda e emiten débeda pública. Efectivamente, a débeda non é senón un medio para controlar a macroeconomía e a taxa monetaria, un instrumento en función de varios índices: o crecemento económico, a inflación ou o desemprego dun país. Co fin de asegurar a confianza dos diferentes axentes económicos, as débedas están reguladas pola lei. En Dereito, o concepto de débeda forma parte do dereito das obrigacións. Pero as dinámicas complexas da débeda son dificilmente comprensibles e, a pesar do dereito, causan un risco certo sobre a economía ou as sociedades humanas. Non pode facerse caso omiso aos riscos exteriores, como o clima ou a saúde das persoas, nin á dimensión psicolóxica asociada á percepción do futuro, do valor ou do risco nos seres humanos. Se os axentes económicos perden confianza no futuro ou na súa capacidade para cumprir as súas promesas, o fráxil equilibrio pode romper.

En contabilidade, unha débeda é un pasivo ou un activo, visto desde o punto de vista do debedor ou do acredor, cuxo vencemento e importe están fixados de modo preciso. Neste sentido, as débedas dunha persoa, dunha empresa, dun país ou dunha institución son o conxunto dos préstamos que terá que reembolsar.