Saltar ao contido

Alfabeto protocananeo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Historia do alfabeto

Idade de Bronce Medio ss –XIX - -XV

Meroítico s. –III.
Xenealoxía completa

O alfabeto Protocananeo o abjad lineal (i.e., non-cuneiforme) de sobre vinte glifos acrofónicos. Atópase en textos levantinos da Idade de Bronce final, convencionalmente datada no -1050. A través do seu exitoso sucesor fenicio, converteuse no devanceiro de case todos os alfabetos usados hoxe, desde o grego, o hebreo, o latino e o Tifinagh no oeste ata o Thai ou o mongol.

Descubríronse predecesores, posibelmente aínda en parte logográficos, en Exipto central en 1905 e 1999 (ver alfabetos da Idade de Bronce Medio). Estas antigas escrituras puideron ter máis letras das que logo se atoparon, e puideron tamén incluír variantes das letras (letras diferentes que podían usarse para expresaren o mesmo fonema).

Os nomes das letras, que sobreviven nos alfabetos grego e hebreo, probabelmente xa existían. Os nomes están baseados nun principio acrofónico, presumibelmente a partir de traducións semíticas dos nomes dos xeroglíficos exipcios. Por exemplo, o exipcio nt (auga) converteuse no semítico mu (auga), evolucionando finalmente no latín M, mentres que o exipcio drt (man) se volveu semítico kapp (man), e finalmente no latín K.

A orde das letras neste alfabeto énos descoñecida; o alfabeto ugarítico, que aínda que emprega signos cuneiformes, estaría relacionado con el ten dúas ordes alfabéticas: unha orde ABCD similar á nosa, e outra HLĦM, tamén testemuñada no alfabeto surarábigo e os alfabetos Ge'ez.

A continuación ofrecemos unha reconstrución de vinte das letras, baseada nos sucesores mellor testemuñados (o fenicio e o surarábigo), xunto cos descendentes latinos destas.

  1. [ʾ] ʾalp "boi" (A)
  2. [b] bet "casa" (B)
  3. [g] gaml "búmerang" (C, G)
  4. [d] digg "peixe" (D)
  5. [h] haw / hll "xúbilo" (E)
  6. [w] waw "gancho" (F, U, V, W, Y)
  7. [z] zen /ziqq "grillón" (Z)
  8. [ḥ] ḥet (H)
  9. [ṭ] ṭēt (Θ) "roda"
  10. [y] yad "brazo" (I, J)
  11. [k] kap "man" (K)
  12. [l] lamd "aguillada" (L)
  13. [m] mem "auga" (M)
  14. [n] naḥš "serpe" (N)
  15. [s] samek "peixe"
  16. [ʿ] ʿen "ollo" (O)
  17. [p] piʾt "esquina" (P)
  18. [ṣ ] ṣad "planta"
  19. [q] qup (Q)
  20. [r] raʾs "cabeza" (R)
  21. [š] šimš "sol, o Uraeus" (S)
  22. [t] taw "sinatura" (T)
Protocananeo Fenicio valor e nome Descendentes
ʼ ʾalp "boi" א Α A ا
b bet "casa" ב Β B ب
g gaml "búmerang" ג Γ C-G ج
d digg "peixe" ד Δ D ذ-د
h haw / hll "xúbilo" ה Ε E ه Є
w waw "gancho" ו
Ϝ-Υ
F-U-V-W-Y
و
z zen /ziqq "esposas" ז Ζ Z ز З
ḥet "patio" ח Η H خ-ح
; ṭēt "roda" ט Θ ظ-ط Ѳ
y yad "brazo" י Ι I-J ي
k kap "man" כ Κ K ك
l lamd "aguillada" ל Λ L ل
m mem "auga" מ Μ M م
n naḥš "serpe" Nun Ν N ن
s samek "peixe" ס Ξ X Ѯ
ʻ ʿen "ollo" ע Ο O غ-ع
p piʾt "curva" פ Π P ف
ṣad "planta" צ ϻ ص-ض ц
q qup "mono" ק Ϙ Q ق Ҁ
r raʾs "cabeza" ר Ρ R ر
š/ś šimš "sol, o Uraeus" ש Σ S ش-س Ш
t taw "sinatura" ת Τ T ث-ت


Literatura

[editar | editar a fonte]
  • Ouaknin, Marc-Alain; Bacon, Josephine: Mysteries of the Alphabet: The Origins of Writing.Abbeville Press.1999. ISBN 0-7892-0521-1
  • Cross, F.M. (1979) The Invention and Development of the Alphabet in Senner, Frank (ed.) The Origins of Writing. Lincoln: University of Nebraska Press
  • Diringer, David e Freeman, Hilda (1983) A History of the Alphabet. Headley: Gresham Books.
  • Healey, John. (1990) The Early Alphabet. Londres: British Museum.
  • Neveh, Joseph. (1982) The Early History of the Alphabet. Leiden: E.J. Brill.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]