Tratado de Amiens (1802)

Páxina do tratado co oito selos e correspondentes rúbricas dos asinantes.

O Tratado de Amiens ou Paz de Amiens asinada en Amiens (Francia) o 27 de marzo de 1802, foi un acordo que puxo fin á guerra entre o Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda contra a Primeira República Francesa máis os seus aliados (España e a República Bátava).

A paz durou tan só trece meses e rematou o 18 de maio de 1803. Foi o único período de paz xeral en Europa durante as Guerras da Coalición; é dicir, a apertura de hostilidades entre Francia e o Sacro Imperio dende a primavera de 1792 até a primeira abdicación de Napoleón I en 1814. Este período separa as Guerras da Revolución Francesa (1792-1802) e as Guerras napoleónicas (1803-1815).

Negociacións iniciais

A Guerra da Segunda Coalición comezou ben para a coalición, con éxitos en Exipto, Italia e Alemaña. Despois das vitorias de Francia nas Batallas de Marengo e Hohenlinden, Austria, Rusia e Nápoles demandaron a paz, con Austria eventualmente asinando o Tratado de Lunéville. A vitoria de Horatio Nelson na Batalla de Copenhague o 2 de abril de 1801 detivo a creación da Liga da Neutralidade Armada e conduciu a un alto ao fogo negociado.

Caricatura de James Gillray (1 de xaneiro de 1803) titulada The first Kiss this Ten Years! —or—the meeting of Britannia & Citizen François (en galego:"O primeiro bico en dez anos!" ou o encontro entre Britannia e o cidadán Françoise.") - O cidadán Françoise: "Señora, permítame testemuñar a miña profunda estima pola súa encantadora persoa e selar nos seus beizos divinos o meu apego eterno". - Britannia: "Señor, vostede é un cabaleiro moi ben educado." Aínda que me fai ruborizar, bicas tan delicadamente que non lle podo negar nada, mesmo aínda que estivese segura de que volvería a me enganar".

O primeiro cónsul francés, Napoleón Bonaparte, primeiro fixo as ofertas da tregua ao secretario estranxeiro británico William Grenville xa en 1799. Debido á dura postura de Grenville e ao primeiro ministro William Pitt (o Mozo), a súa desconfianza de Bonaparte, e defectos evidentes nas propostas, foron rexeitados de antemán. Con todo, Pitt renunciou en febreiro de 1801 por cuestións domésticas e foi substituído polo máis compracente Henry Addington. Neste punto, de acordo con Schroeder, Reino Unido foi motivado polo perigo dunha guerra con Rusia.

O secretario de Relacións Exteriores de Addington, Robert Jenkinson, abriu inmediatamente as comunicacións con Louis Guillaume Otto, o comisario francés de prisioneiros de guerra en Londres, a través do cal Bonaparte fixera as súas propostas anteriores. Hawkesbury declarou que quería abrir os debates sobre as condicións para un acordo de paz. Otto, xeralmente baixo instrucións detalladas de Bonaparte, estableceu negociacións con Hawkesbury a mediados de 1801. Descontento co diálogo con Otto, Hawkesbury enviou ao diplomático Anthony Merry a París, quen abriu unha segunda liña de comunicacións co ministro francés de Asuntos Exteriores Charles Maurice de Talleyrand. A mediados de setembro, as negociacións escritas progresaran até o punto en que Hawkesbury e Otto reuníronse para redactar un acordo preliminar. O 30 de setembro asinaron o acordo preliminar en Londres; que se publicou ao día seguinte.

Os termos do acordo preliminar requirían que Gran Bretaña restaurase a maior parte das posesións coloniais francesas que capturara desde 1794, evacuase Malta e se retirara doutros portos mediterráneos ocupados. Malta debía ser restaurada á Orde de San Xoán, cuxa soberanía debía ser garantida por unha ou máis potencias que se determinarían na paz final. Francia debía debvolver Exipto a control otomán, retirarse da maior parte da península italiana e acordar preservar a soberanía portuguesa. Ceilán, anteriormente un territorio neerlandés, debía permanecer cos británicos, e os dereitos pesqueiros de Terra Nova debían ser restaurados á condición de antes da guerra. Reino Unido tamén debía recoñecer a República das Sete Illas establecida por Francia nas illas do Mar Xónico que agora forman parte de Grecia. A ámbalas dúas partes deberíaselles permitir o acceso aos postos avanzados no Cabo de Boa Esperanza. Nun golpe a España, o acordo preliminar incluía unha cláusula secreta na que Trindade debía permanecer co Reino Unido.

As noticias da paz preliminar foron recibidos no Reino Unido con iluminacións e fogos artificiais. A paz, pensábase no Reino Unido que conduciría á retirada do imposto sobre a renda imposto por Pitt, a unha redución dos prezos dos cereais e a unha reactivación dos mercados.

Negociacións finais

En novembro de 1801, o marqués Charles Cornwallis foi enviado a Francia con poderes plenipotenciarios para negociar un acordo final. A expectativa entre a poboación británica de que a paz estaba á man exerceu unha enorme presión sobre Cornwallis, algo que Bonaparte comprendeu e aproveitou. Os negociadores franceses, o irmán de Napoleón, Xosé Bonaparte e Talleyrand, cambiaron constantemente as súas posicións, deixando a Cornwallis para escribir: "Síntoo como a circunstancia máis desagradable deste desagradable negocio que, despois de obter a súa aquiescencia en calquera punto, Que finalmente se resolveu e que non se apartará del na nosa próxima conversación. A República holandesa de Batavia, cuxa economía dependía do comercio que fora arruinado pola guerra, designou a Rutger Jan Schimmelpenninck, o seu embaixador en Francia, para representalos nas negociacións de paz. Chegou a Amiens o 9 de decembro. O papel holandés nas negociacións estivo marcado pola falta de respecto por parte dos franceses, que os consideraban un cliente "vencedor e conquistado" cuxo goberno actual "lles debía todo". Schimmelpenninck e Cornwallis negociaron acordos sobre o status de Ceilán (para permanecer británico), o Cabo de Boa Esperanza (para ser devolto aos holandeses, pero aberto a todos), e a indemnización da Casa de Orange-Nassau deposta polas súas perdas. Con todo, Xosé Bonaparte non estivo de acordo inmediatamente cos seus termos, presumiblemente necesitando consultar co Primeiro Cónsul sobre o asunto.

En xaneiro de 1802, Napoleón Bonaparte viaxou a Lión para acepta-la presidencia da República Italiana, unha república cliente francesa nominalmente independente que cubriu o norte de Italia e se creara en 1797. Esta lei violou o Tratado de Lunéville, no que Bonaparte acordou garantir a independencia da República Italiana e outras repúblicas clientes. Tamén continuou apoiando o golpe de estado reaccionario do xeneral francés Pierre Augereau, do 18 de setembro de 1801, na República de Batavia, e a súa nova constitución, ratificada por unha elección simulada que a achegou ao seu socio dominante.

Acordos

No devandito tratado, ademais de confirmar "paz, amizade e boa intelixencia" estableceuse o seguinte:

Vista por satélite da illa de Menorca. Foi un dos territorios que cambiou de posesión, concretamente foi transferido de maneira definitiva de mans inglesas a mans españolas, pondo fin ao dominio británico da illa.

1. Acordo para a liberación dos prisioneiros de guerra.
2. O Reino Unido devolveu a colonia do Cabo á República Bátava.
3. O Reino Unido devolveu a maior parte das Indias Orientais Neerlandesas á República Bátava.
4. O Reino Unido devolveu a Guayana Neerlandesa á República Bátava.
5. A retirada francesa e británica de Exipto e a súa devolución ao Imperio Otomán.
6. A restitución por parte de Reino Unido de todas as conquistas feitas a Francia e os seus países aliados, agás Ceilán (actual Sri Lanka que, anteriormente, estaba controlada polas República Bátava e a Compañía Holandesa das Indias Orientais) e a illa de Trinidad e Tobago. A illa de Menorca sería devolta a España e a Illa de Elba cedida a Francia.
7. A evacuación de Nápoles e os Estados Pontificios por parte de Francia.
8. Fixación do río Araguari como fronteira entre a Güiana Francesa e a Güiana portuguesa.
9. A devolución da illa de Malta, Gozo e Comiño aos Cabaleiros Hospitalarios. Todas estas illas foron declaradas neutrais mais o Reino Unido non cumpriu esta parte do tratado, mantendo o seu dominio sobre estas illas e confirmado, posteriormente, polo Congreso de Viena.
10. A Casa de Orange-Nassau deberá ser compensada polas súas perdas en Holanda.
11. Os países sinatarios deberán recoñecer a República Septinsular.

Consecuencias

O tratado, que significou o colapso final da Segunda Coalición, deixou sen solucionar cuestións moi importantes, polo que a paz durou tan só un ano: o Reino Unido organizaría a Terceira Coalición, declarando a guerra á Primeira República Francesa, o 18 de maio de 1803, trala chegada ao poder de William Pitt (o Mozo).

Delegacións

Á firma do acordo compareceron Charles Cornwallis en nome de Xurxo III do Reino Unido, Xosé Bonaparte pola República francesa, José Nicolás de Azara, conselleiro de Estado de España en nome de Carlos IV, e Roger Jean Schimmelpenninck, embaixador da República Bátava. Supuxo ademais, para España, a recuperación final da illa de Menorca e a perda final da illa Trinidad.

Véxase tamén

Bibliografía

• Cantillo, Alejandro del (1843). Tratados, convenios y declaraciones de paz y de comercio... desde el año de 1700 hasta el día (en castelán). Madrid: Imprenta de Alegría y Charlain. 
• Guizot, François (1844). Historia de la Revolución de Inglaterra (en castelán). Madrid: Establimiento tipográfico de Francisco de P. Mellado. 
• Silva Badillo, José (1965). Los derechos de México en su frontera sur (en castelán). México: Universidad Nacional Autónoma de México. 

Ligazóns externas

• Texto do tratado