Platero e mais eu

Platero e mais eu
Primeira edición de 1914
Título orixinal	Platero y yo
Autor/a	Juan Ramón Jiménez
Ilustrador/a	Daniel Beiras García-Sabell
Cuberta	Santiago Rafael García Blanco
Orixe	España
Lingua	castelán
Editorial	Ediciones de la Lectura Ediciós do Castro
Data de pub.	1914 1990
ISBN	978-84-7492-478-2
Tradución	Manuel Beiras
Na rede
[ editar datos en Wikidata ]

Estatua de Platero na Casa Museo JRJ de Moguer, obra de León Ortega.

Escultura de Platero no parque de Málaga.

"Advertencia" de Juan Ramón Jiménez.

Platero e mais eu é unha narración lírica de Juan Ramón Jiménez, escrito en lingua castelá co título orixinal de Platero y yo e publicado en 1914 por Ediciones de la Lectura. Foi traducido ao galego por Manuel Beiras e publicado por Ediciós do Castro en 1990.

Recrea poeticamente a vida e morte do burro Platero na vila andaluza de Moguer. É ben célebre o primeiro parágrafo:

Platero é pequeno, peludo, suave; tan dondo por fóra, que se diría de algodón todo el, que non leva osos. Só os espellos de azibeche dos seus ollos son duros tal que dous escaravellos de cristal preto.
Déixoo ceibe, e vaise ó prado, e acariña tépidamente, co seu fuciño, rozándoas tenramente, as floriñas rosas, celestes e amarelas... Chámoo docemente: ¡Platero!, e ven onda min, cun trotiño ledo que semella que se rí, cun non sei que cascabeleo ideal...

Características

A edición orixinal tiña 63 capítulos. En 1917 apareceu a edición completa, composta por 138 capítulos, da man de Editorial Calleja. Axiña acadou unha boa aceptación, adoptándose como libro de lectura escolar cara a 1920 e converténdose nunha das obras máis lidas en España e América Latina. O poeta tiña a intención de ampliar o texto até os 190 capítulos (de feito na década de 1920 chegou a escribir tres adicionais), e mesmo pensou nunha segunda parte denominada Otra vida de Platero, da que esbozou algúns títulos.

Se ben pola súa sinxeleza e transparencia é un texto apto para a literatura infantil, trátase dun texto adulto cunha certa crítica social. A obra, formada por breves capítulos, está adicada «a la memoria de Aguedilla, la pobre loca de la calle del Sol que me mandaba moras y claveles».

Baixo o subtítulo de Elegía andaluza, fálase da vida do burro Platero, compañeiro do poeta, como pretexto para a descrición poética da vila de Moguer, das súas paisaxes e dos seus personaxes. Platero é tamén o símbolo e o paradigma do asno andaluz mediterráneo, mais tamén do animal doméstico universal como forza útil de traballo e medio de transporte ao tempo que compañeiro, amigo e confidente.

Narración

O libro ten varios niveis de lectura: unha crónica da vida cotiá en Moguer a comezos do século XX, mais tamén un diario íntimo poético. Ten varios elementos destacados: o personaxe narrador, o espazo e o tempo. A acción desenvólvese ao longo dun ano calquera, coas estacións e os diferentes momentos do día claramente determinados, mais trátase dun ano calquera, atemporal e mítico. A natureza (os animais e vexetais, as paisaxes...) son frecuentemente humanizadas, con descricións nas que destacan as súas cualidades cromáticas.

Inclúe varias citas de William Shakespeare e Pierre de Ronsard nos orixinais inglés e francés, amais dun verso de Curros Enríquez en lingua galega do poema "¡Ai"! da súa obra Aires da miña terra (1880). Hai tamén numerosas frases recreando o dialecto e a fala dos xitanos da zona, e coplas populares andaluzas.

Amais de polas súas características literarias, indisociables do contido evocado, a obra foi considerada unha obra de autor mitificada como modelo de lingua e estética, ao igual que Pinocho para a literatura italiana ou O principiño para a literatura francesa.

Adaptacións

A obra foi traducida a máis de corenta linguas. En 1965 unha empresa de Lugo editou un almanaque chamado Platero e mais eu. Homenaxe galego a J. Ramón Jiménez i-a Platero. Nel apareceron quince capítulos vertidos ao galego por Otero Pedrayo, Sebastián Martínez-Risco, Celso Emilio Ferreiro, Alonso Montero, Méndez Ferrín, Camilo Suárez-Llanos, Ánxel Fole, Albino Núñez Domínguez, Arcadio López Casanova, María Xosé Queizán, Antía Cal, Manuel María, Ben-Cho-Shey, Xohana Torres e Carvalho Calero, con ilustracións de Isaac Díaz Pardo, Mercedes Ruibal, Agustín Pérez Bellas, Virxilio, Xulio Maside, Colmeiro, Tino Grandío, Blas Lourés, M. del Río, Ánxel, Laxeiro, M. Pesqueira e Xohán Ledo. Incluía un limiar de Ánxel Fole, Juan Ramón Jiménez, visto por nós. O capítulo XVII ("El niño tonto", que inclúe o verso de Curros Enríquez) traduciuno Alonso Montero e ilustrouno Pérez Bellas.

Amais, foi adaptada a outras artes: en 1960 o compositor italiano Mario Castelnuovo-Tedesco musicou 28 capítulos na peza Platero y yo: élégie andalouse pour narrateur et guitare (opus 190). En 1964 foi levado ao cinema polo director Alfredo Castellón. En 1974 o compositor Cristóbal Halffter escribiu unha adaptación para coro, voz solista e recitante.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Platero y yo - Web oficial Fundación Juan Ramón Jiménez (en castelán).