Saltar ao contido

Monodóntidos

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Monodontidae»)
Monodóntidos
Monodontidae

Delphinapterus leucas

Comparación co tamaño dun home
Comparación co tamaño dun home

Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Subfilo: Vertebrata
Clase: Mammalia
Orde: Cetacea
Suborde: Odontoceti
Familia: Monodontidae
Gray, 1821
Xéneros

A dos monodóntidos (Monodontidae) é unha familia de cetáceos odontocetos que habitan no Ártico e no norte dos océanos Pacífico e Atlántico, que comprende tan só dúas especies actualmente viventes, que son certamente infrecuentes:

Ademais, coñécense dous xéneros fósiles, con cadansúa especie.

Etimoloxía

[editar | editar a fonte]

O nome da familia, Monodontidae, foi cuñado por Gray en 1821, cando a describiu, e está fomado sobre a base do nome do xénero tipo, Monodon, e a desinencia do latín científico -idae, usada para formar os nomes das familias dos animais e que significa "os parecidos a".

O xénero Monodon foi establecido por Linneo en 1758, na 10ª edición do seu Systema Naturae, e o formou cos elementos do latín mon- (do grego μόνος mónos, "só, único") e -odon (do grego οδούς, -όντος odoús-, -óntos, "dente"), debido á característica deste animal de presentaren, os machos, un só enorme dente.

Características

[editar | editar a fonte]

As dúas especies son de mediano tamaño, cunha lonxitude que oscila entre os 3 e os 5 m.
Presentan un melón ou mamelón na rexión frontal, non teñen un fociño prominente (como o dos golfiños) e, en lugar de teren aleta dorsal posúen unha crista longa e estreita ao logo do dorso, máis pronunciada en Monodon. A ausencia de aleta dorsal permítelles mobilizarse sen tropezar baixo as capas de xeo.
A dentadura é moi reducida ou ausente, e nos Monodon só se conservan dous dentes un dos cales forma o característico corno dos machos.[4]

Bioloxía

[editar | editar a fonte]

Son animais moi voraces e, como a maioría dos odontocetos, comunícanse entre si por medio dunha gran variedade de sons, e usan a ecolocación para moverse e buscar alimento. A súa dieta é carnívora, e está baseada en peixes, moluscos e crustáceos pequenos.[4]

A xestación dura entre 14 e 15 meses e paren só unha cría. As crías son destetadas aos dous anos, e alcanzan a madurez sexual entre os 5 e os 8 anos de idade.[4]

Clasificación da familia

[editar | editar a fonte]

Especies viventes

[editar | editar a fonte]

Especies extintas

[editar | editar a fonte]

Nomes galegos

[editar | editar a fonte]

Dada a distribución das dúas especies, por riba do círculo polar ártico, é normal que, a pesar dos afastados lugares que frecuentan e frecuentaron os pescadores galegos, non teñan moitos nomes vernáculos galegos. Porén, o dicionario da RAG recolle o nome de narval para Monodon monoceros, que tamén usan os cetólogos galegos da SGHN,[2] de acordo coa terminoloxía nos demais idiomas modernos.[5]

Polo que respecta a Delphinapterus leucas, na Lista patrón dos vertebrados de Galicia, proposta provisionalmente pola SGHN [2] asígnaselle o nome de blancón, un evidente castelanismo por brancón, pero que foi recollido en Portonovo por Ríos Panisse,[6] nome debido seguramente á cor completamente branca deste animal que, por outra parte, é de forma parecida, aínda que máis pequeno, que o negrón ou falsa candorca, Pseudorca crassidens, un cetáceo da familia dos delfínidos máis coñecido nas nosas augas, e que é de cor gris escura ou totalmente negra. Ríos Panisse tamén recolleu para esta especie os nomes de campelo, en Corme e santo, en Ribadeo e nas Figueiras (Castropol), na Asturias de fala galega.

Máis recentemente, no Gran dicionario Xerais,[7] denomina a especie como beluga, adaptación do seu nome ruso, e de acordo cos nomes que se lle dan na maioría dos idiomas da nosa contorna.[8]

  1. narval no dicionario da RAG Arquivado 22 de xullo de 2013 en Wayback Machine..
  2. 2,0 2,1 2,2 Pérez Alberti, A. (dir.) (1982), p. 210.
  3. Monodontidae en Mammal Species of the World (en inglés)
  4. 4,0 4,1 4,2 Brodie, Paul (1984): The Encyclopedia of Mammals. New York: Macdonald, D. (ed.). ISBN 0-87196-871-1.
  5. O nome narval, e equivalentes, deriva do inglés narwhal ou narwal, modificación talvez influída polo inglés whale, "balea", do noruegués e danés narhval, e o sueco narval, probábel modificación o islandés nárhvalur, do antigo escandinavo nārhvalur, de nār "corpo" e hvalr "balea".
  6. Ríos Panisse, M. C. (1983), p. 7.
  7. Carballeira Anllo, Xosé Mª (coord.) (2009)
  8. Cf. portugués beluga (tamén baleia-branca); castelán beluga; catalán beluga; italiano beluga; romanés beluga (tamén balena-albă); alemán Beluga (tamén Weißwal); francés béluga/bélouga (tamén baleine blanche, dauphin blanc e marsouin blanc), e mesmo en inglés (idioma que inventou o termo balea branca), denomínase beluga (pero tamén beluga whale e white whale).

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Carballeira Anllo, Xosé Mª (dir.) (2009): Gran dicionario Xerais da lingua. Tomo I: A-G. Vigo: Edicións Xerais de Galicia. ISBN 978-84-9914-071-1.
  • Carwardine, Mark (1995): Ballenas, delfines y marsopas. Barcelona: Ediciones Omega. ISBN 84-282-1037-3.
  • Pérez Alberti, Augusto (dir.) (1982): Xeografía de Galicia. Tono I: O medio. A Coruña: Edicións Sálvora.
  • Ríos Panisse, M. C. (1983): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. II. Mamíferos, aves y algas. Verba, Anexo 19. Santiago: Universidade de Santiago de Compostela. ISBN84-7191-291-0.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]