Factor XI

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
PDB 1xx9
F11
Identificadores
Símbolo F11
Símbolos alt. FXI, factor de coagulación XI, PTA
Entrez 2160
OMIM

264900

RefSeq NP_000119
UniProt P03951
Outros datos
Locus Cr. 4 q35.2:(186.27 – 186.29 Mb)

O factor XI ou antecedente de tromboplastina plasmática é o cimóxeno do factor XIa, un dos encimas da fervenza da coagulación do sangue. Como moitos outros factores de coagulación, é unha serina protease. Nos humanos, o factor XI está codificado no xene F11 do cromosoma 4.[1][2][3][4]

Función[editar | editar a fonte]

O factor XI (FXI) prodúcese no fígado e circula como homodímero na súa forma inactiva.[5] A vida media no plasma do FXI é de aproximadamente 52 horas. O factor cimóxeno é activado dando o factor XIa por acción do factor XIIa (FXIIa), a trombina e o propio FXIa; debido a esta activación polo FXIIa, o FXI é un membro da "vía de contacto" (que inclúe o cininóxeno de alto peso molecular (HWMK), a precalicreína, o factor XII, o factor XI e o factor IX).[6]

O factor XIa activa o factor IX por clivaxe selectiva dos enlaces peptídicos Arg-Ala e Arg-Val. o factor IXa, á súa vez, forma un complexo co factor VIIIa (FIXa-FVIIIa) e activa o factor X.

Entre os inhibidores do factor XIa están o inhibidor da protease dependente da proteína Z (ZPI, un membro da clase de proteínas do inhibidor da serina protease/serpina), que é independente da proteína Z (porén, a súa acción sobre o factor X é dependente da proteína Z, de aí o seu nome).

Estrutura[editar | editar a fonte]

Aínda que se sintetiza como unha soa cadea polipeptídica, o FXI circula como homodímero. Cada unha das cadeas ten un peso molecular relativo de aproximadamente 80 000. A concentración no plasma sanguíneo de FXI é de 5 μg/mL, correspondente a unha concentración de plasma (de dímeros FXI) de aproximadamente 30 nM. O xene FXI ten unha lonxitude de 23 kb, ten 15 exóns, e encóntrase no cromosoma 4 na posición 4q32-35.[2][3]

O factor XI consta de catro dominios mazá, que crean unha plataforma discoidal arredor da base dun quinto dominio catalítico de serina protease. Un deles contén un sitio de unión para a trombina, outro teno para o cininóxeno de alto peso molecular, o terceiro para o factor IX, a heparina e a glicoproteína Ib e o cuarto está implicado en formar o factor XI homodímero, incluíndo un residuo de cisteína que crea un enlace disulfuro.

No homodímero, os dominios mazá crean dúas plataformas discoidais conectadas en ángulo, cos dominios catalíticos sobresaíndo a cada lado do dímero.

A activación pola trombinqa ou o factor XIIa conséguese por clivaxe dos enlaces peptídicos Arg369-Ile370 de ambas as subunidades do dímero. Isto ten como resultado un despegue parcial do dominio catalítico dos dominios mazá discoidais, aínda ligados ao cuarto dominio por un enlace disulfuro, pero agora máis lonxe do terceiro dominio. Isto crese que expón o sitio de unión do factor IX do terceiro dominio mazá, o que permite a actividade de protease do factor XI sobre el. [7]

Papel en enfermidades[editar | editar a fonte]

A deficiencia de factor XI causa a pouco frecuente hemofilia C; esta doenza dáse sobre todo entre xudeus asquenacís e crese que afecta aproximadamente ao 8% desa poboación. Menos comunmente, a hemofilia C pode encontrarse en xudeus con devanceiros iraquís e nos árabes de Israel. A condición foi descrita noutras poboacións arredor do 1% dos casos. É un trastorno autosómico recesivo. Presenta poucas hemorraxias espontánes, pero os procedementos cirúrxicos poden causar unha excesiva perda de sangue, e requírese profilaxia.[8]

Tamén se poden observar baixos niveis de factor XI en moitas outras doenzas, como a síndrome de Noonan.

Altos niveis do factor XI foron implicados na trombose, aínda que non se sabe seguro o que determina estes niveis e o grave que é o estado procoagulante.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Fujikawa K, Chung DW, Hendrickson LE, Davie EW (May 1986). "Amino acid sequence of human factor XI, a blood coagulation factor with four tandem repeats that are highly homologous with plasma prekallikrein". Biochemistry 25 (9): 2417–24. PMID 3636155. doi:10.1021/bi00357a018. 
  2. 2,0 2,1 Asakai R, Davie EW, Chung DW (Nov 1987). "Organization of the gene for human factor XI". Biochemistry 26 (23): 7221–8. PMID 2827746. doi:10.1021/bi00397a004. 
  3. 3,0 3,1 Kato A, Asakai R, Davie EW, Aoki N (1989). "Factor XI gene (F11) is located on the distal end of the long arm of human chromosome 4". Cytogenetics and Cell Genetics 52 (1-2): 77–8. PMID 2612218. doi:10.1159/000132844. 
  4. Buetow KH, Shiang R, Yang P, Nakamura Y, Lathrop GM, White R, Wasmuth JJ, Wood S, Berdahl LD, Leysens NJ (May 1991). "A detailed multipoint map of human chromosome 4 provides evidence for linkage heterogeneity and position-specific recombination rates". American Journal of Human Genetics 48 (5): 911–25. PMC 1683054. PMID 1673289. 
  5. Wu W, Sinha D, Shikov S, Yip CK, Walz T, Billings PC, Lear JD, Walsh PN (Jul 2008). "Factor XI homodimer structure is essential for normal proteolytic activation by factor XIIa, thrombin, and factor XIa". The Journal of Biological Chemistry 283 (27): 18655–64. PMC 2441546. PMID 18441012. doi:10.1074/jbc.M802275200. 
  6. Walsh PN (Jul 2001). "Roles of platelets and factor XI in the initiation of blood coagulation by thrombin". Thrombosis and Haemostasis 86 (1): 75–82. PMID 11487044. Arquivado dende o orixinal o 16 de abril de 2016. Consultado o 31 de agosto de 2018. 
  7. Emsley J, McEwan PA, Gailani D (Apr 2010). "Structure and function of factor XI". Blood 115 (13): 2569–77. PMC 4828079. PMID 20110423. doi:10.1182/blood-2009-09-199182. 
  8. Bolton-Maggs PH (Jun 1996). "Factor XI deficiency". Baillière's Clinical Haematology 9 (2): 355–68. PMID 8800510. doi:10.1016/S0950-3536(96)80068-0. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]