Castela: Diferenzas entre revisións
mSen resumo de edición |
|||
Liña 25: | Liña 25: | ||
Castela xurdiu como condado vasalo do [[reino de León]]. Debe o seu nome á gran cantidade de [[Castelo (fortificación)|castelos]] na zona. No [[século IX]] independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no [[século XIII]]. |
Castela xurdiu como condado vasalo do [[reino de León]]. Debe o seu nome á gran cantidade de [[Castelo (fortificación)|castelos]] na zona. No [[século IX]] independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no [[século XIII]]. |
||
Durante a [[Idade Media]], o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos [[Al-Andalus|árabe]]s. Dende o tempo dos [[Reis Católicos]] dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en [[Valladolid]] ou [[Burgos]], e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en [[Madrid]]. |
Durante a [[Idade Media]], o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos [[Al-Andalus|árabe]]s. En 1230, os reinos de León e Castela uníronse baixo un mesmo rei e formando un mesmo reino. Dende o tempo dos [[Reis Católicos]] dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en [[Valladolid]] ou [[Burgos]], e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en [[Madrid]]. |
||
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da [[Guerra de Sucesión Española]] confirmouse o [[lingua castelá|castelán]] coma lingua oficial en toda [[España]] e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán. |
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da [[Guerra de Sucesión Española]] confirmouse o [[lingua castelá|castelán]] coma lingua oficial en toda [[España]] e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán. |
||
Ao creárense as autonomías, Castela a Vella perdeu as dúas provincias de fóra da Meseta, A Rioxa ( |
Ao creárense as autonomías, Castela a Vella perdeu as dúas provincias de fóra da Meseta, A Rioxa (territorio fronteirizo disputado polos reinos medievais de Castela e Navarra durante a Idade Media, pero a partir do 1076 incorpórase a Castela<ref>http://www.riojanosenlared.com/index.php/la-rioja/historia</ref>) p máis [[Cantabria]], e engadiuse a rexión de León, formando [[Castela e León]]. Castela a Nova dividiuse na [[Comunidade de Madrid]], que abranguía soamente a provincia de Madrid, e máis Castela-A Mancha, que gañou a [[provincia de Albacete]],cuxo dous terzos do territorio eran casteláns e só un terzo pertencía ao antigo Reino de Murcia, cando Jaime de Burgos creou a provincia e asignouna nominalmente ao Reino de Murcia<ref>http://avellano-educar.blogspot.com.es/2009/11/n-el-nacimiento-de-una-provincia.html</ref>.Debido a este feito, cando creouse a Comunidade de [[Castela-A Mancha]], a maioría dos representantes de Albacete preferiron incorporar Albacete a devandita Comunidade autónoma<ref>http://www.asc-castilla.org/contenido/index.php/castilla/historia/115-la-cuestion-de-albacete</ref>. |
||
⚫ | Na actualidade existen algúns [[nacionalismo castelán|partidos nacionalistas]] casteláns minoritarios, coma [[Tierra Comunera]] (TC)(hoxe [[Partido Castellano]]) ou [[Izquierda Castellana]] (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas ''castelás''. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos. |
||
⚫ | Na actualidade existen algúns [[nacionalismo castelán|partidos nacionalistas]] casteláns minoritarios, coma [[Tierra Comunera]] (TC) ou [[Izquierda Castellana]] (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas ''castelás''. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos. |
||
== Notas == |
== Notas == |
||
{{listaref}} |
{{listaref}} |
Revisión como estaba o 3 de xaneiro de 2014 ás 16:29
Castela (en castelán: Castilla) é o nome dunha rexión histórica española que se corresponde con parte dos territorios pertencentes ao antigo Reino de Castela.
A primitiva Castela xurdiu durante as orixes da Reconquista na cabeceira do Ebro, ante o pulo de cántabros e vascóns. Dependendo dos autores e as épocas, considérase composto de territorios diferentes. A evolución histórica fai aínda máis imprecisos os seus compoñentes: o Reino de Castela foi nun primeiro momento un condado dependente do Reino de León, que finalmente se separou deste, e posteriormente formou parte, xunto a outros reinos, da Coroa de Castela.
Así, o nome de Castela empregouse na Baixa Idade Media para denominar á Coroa de Castela, o conxunto de todos os territorios dos monarcas da Coroa (por contraposición ao resto de reis hispánicos, os de Aragón, Navarra e Portugal).
Xeografía
Administrativamente Castela non ten recoñecemento oficial, o territorio da rexión de Castela posuía as seguintes provincias:
- A actual Comunidade de Madrid.
- A actual Comunidade da Rioxa, que formou parte da rexión histórica de Castela a Vella, pero que segregouse dela no ano 1982[1].
- A actual Comunidade de Cantabria, que formou parte da rexión histórica de Castela a Vella, pero que segregouse dela no ano 1981 para formar a súa propia Comunidade autónoma uniprovincial[2].
- As provincias de Ávila, Burgos, Palencia, Segovia, Soria e máis Valladolid en Castela e León.
- Albacete, Cidade Real, Cuenca, Guadalaxara, e máis a Toledo en Castela-A Mancha.
- Boa parte do movemento castelanista político e cultural considera que as provincias de León, Salamanca e Zamora tamén forman parte de Castela[3]. Ainda que é unha posición rexeitada polos sectores políticos leonesistas.
Hai un certo movemento (chamado leonesismo) en varias provincias, popular e político, que di que non forman parte de Castela as tres provincias do antigo reino de León: León, Salamanca e máis Zamora (as dúas últimas, segundo o momento histórico), incluso certas veces partes de Valladolid e Palencia, que na actualidade si forman parte de Castela e León. Tamén se di que a provincia de Albacete non é Castela, pois historicamente foi parte da Rexión de Murcia. Desde certos movementos políticos e culturais incluso se reclaman as comarcas de Requena e Utiel, actualmente na Comunidade Valenciana, pois historicamente foron parte da provincia de Cuenca.
- Poboación: 9.521.132 habitantes (2003).
- Superficie: 150.281 km².
- Densidade de poboación: 63,4 hab/km².
- Cidades importantes: Madrid, Valladolid, Burgos.
Historia
Castela xurdiu como condado vasalo do reino de León. Debe o seu nome á gran cantidade de castelos na zona. No século IX independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no século XIII.
Durante a Idade Media, o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos árabes. En 1230, os reinos de León e Castela uníronse baixo un mesmo rei e formando un mesmo reino. Dende o tempo dos Reis Católicos dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en Valladolid ou Burgos, e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en Madrid.
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da Guerra de Sucesión Española confirmouse o castelán coma lingua oficial en toda España e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán.
Ao creárense as autonomías, Castela a Vella perdeu as dúas provincias de fóra da Meseta, A Rioxa (territorio fronteirizo disputado polos reinos medievais de Castela e Navarra durante a Idade Media, pero a partir do 1076 incorpórase a Castela[4]) p máis Cantabria, e engadiuse a rexión de León, formando Castela e León. Castela a Nova dividiuse na Comunidade de Madrid, que abranguía soamente a provincia de Madrid, e máis Castela-A Mancha, que gañou a provincia de Albacete,cuxo dous terzos do territorio eran casteláns e só un terzo pertencía ao antigo Reino de Murcia, cando Jaime de Burgos creou a provincia e asignouna nominalmente ao Reino de Murcia[5].Debido a este feito, cando creouse a Comunidade de Castela-A Mancha, a maioría dos representantes de Albacete preferiron incorporar Albacete a devandita Comunidade autónoma[6].
Na actualidade existen algúns partidos nacionalistas casteláns minoritarios, coma Tierra Comunera (TC)(hoxe Partido Castellano) ou Izquierda Castellana (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas castelás. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos.
Notas
- ↑ http://www.riojanosenlared.com/index.php/la-rioja/historia
- ↑ VV.AA.: Historia de Cantabria, Santander, 2007.
- ↑ ECHAZARRA, J. Castellanismo (1975-2012): ¿nacionalismo imposible?. Burgos, 2012. 285 p.
- ↑ http://www.riojanosenlared.com/index.php/la-rioja/historia
- ↑ http://avellano-educar.blogspot.com.es/2009/11/n-el-nacimiento-de-una-provincia.html
- ↑ http://www.asc-castilla.org/contenido/index.php/castilla/historia/115-la-cuestion-de-albacete