Lumbrigante

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Lumbrigante
Estado de conservación
Pouco preocupante (LC)
Pouco preocupante [1]
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Arthropoda
Subfilo: Crustacea
Clase: Malacostraca
Orde: Decapoda
Familia: Nephropidae
Xénero: Homarus
Especie: H. gammarus
Nome binomial
Homarus gammarus
(Linnaeus, 1758)
Sinonimia
  • Cancer gammarus Linnaeus, 1758
  • Astacus marinus Fabricius, 1775
  • Astacus gammarus Pennant, 1777
  • Homarus marinus Weber, 1795
  • Astacus europaeus Couch, 1837
  • Homarus vulgaris H. Milne-Edwards, 1837

O lumbrigante[2] (Homarus gammarus, Linné 1758), tamén chamado cereixo,[3] é un crustáceo mariño decápodo macruro (de abdome ben desenvolvido), moi prezado pola calidade da súa carne. Caracterízase polo seu primeiro par de patas rematado en grandes pinzas.

Descrición[editar | editar a fonte]

Casca de cor negra azulada, con manchas máis pálidas; de cor amarelada na cara inferior. O bordo lateral dos segmentos do abdome é abrancazado ou vermello. Na casca coexisten dous pigmentos, un azul escuro, dominante, soluble; e outro vermello, insoluble. A cor vermella viva coa que coñecémo-lo lumbrigante no prato, cociñado, aparece só trala cocción, por desaparición dos outros pigmentos da casca, solubles na auga.

Cadro de Cornelis de Heem (1631-1695).

A casca do cefalotórax é de forma subcilíndrica, comprimida dorsoventalmente, coa superficie lisa, a diferenza do da lagosta, na que é espiñenta.

Primeiro par de antenas (anténulas) curtas e divididas en dous flaxelos. Segundo par de antenas longo, da mesma lonxitude có corpo, que nacen dunha base pequena e cunha espiña ben visible.

Posúe cinco pares de patas, coma tódolos crustáceos decápodos. O primeiro par é robusto e carácterístico, moito máis grandes cás outras, e remata nunha forte pinza formada por dúas pezas (quelas) desiguais e provistas de varios dentes romos na marxe interna. Estes avultamentos adoitan ser de cor castaña ou avermellada. Normalmente, unha das pinzas -as máis veces, a esquerda- é claramente maior cá outra, sendo a menor máis rápida e cos dentes máis agudos e aserrados. O lumbrigante utiliza a pinza maior para suxeita-las preas e a menor para esgazala en pequenos anacos.

O segundo e terceiro par de patas tamén rematan en pinzas, moito menores cás anteriores. O cuarto e quinto par de patas rematan nunha uña única.

O abdome está formado por seis segmentos ou aneis, que se sobrepoñen ó dobrarse baixo o cefalotórax. Cada segmento posúe dun par de pequenas patas (pleópodos) de función copuladora e ovíxena. Nos machos, os dous primeiros pelópodos están modificados para trasladar os espermatozoides á femia no momento da cópula.

O abdome remata nun último segmento, que forma o telson, plano e rematando nun peite de sedas amarelas ou castañas, tamén presentes nos urópodos que conforman a aleta caudal.

O tamaño medio do lumbrigante oscila entre os 35 e os 50 cm, chegando a talles superiores.

Hábitat[editar | editar a fonte]

O lumbrigante, coma outros crustáceos superiores, é unisexual. O apareamento ten lugar a finais do verán. A femia garda os ovos pegados ó abdome durante 10-12 meses, ata que se produce a eclosión. As larvas pasan por unha primeira fase natatoria ata que alcanzan un talle duns 3 cm, momento no que pasan a unha vida bentónica, para chegar á madurez ó cabo duns 4 anos, cuns 20 cm de lonxitude. Durante o desenvolvemento sofre numerosas mudas da casca, varias ó ano ó principio, que se van reducindo a unha cada dous anos, cando adultas.

Aliméntase de noite, a base de moluscos, vermes e peixes mortos.

Vive en augas pouco profundas, entre fondos rochosos de 2 a 40 m de profundidade. Atópase no Atlántico oriental, desde a altura do norte de Noruega ata os Azores e Marrocos. Tamén está presente no Mediterráneo, ata o Mar Negro.

Pesca[editar | editar a fonte]

Captúrase con nasas especiais, engadadas con peixes ou crustáceos mortos. Ocasionalmente tamén ven enleado nos trasmallos e raeiras.

O talle mínimo autorizado en Galicia é de 25 cm, medidos desde o extremo anterior da espiña infraorbitaria ata o extremo da aleta caudal ou telson.

Adoita comercializarse en fresco, vivo, pero tamén pode atoparse conxelado. Boa parte dos exemplares que se poñen á venda nos nosos mercados ou que se serven nos restaurantes galegos proceden do Reino Unido.

Consómese cocido e con diversas salsas, e tamén simplemente á prancha. Desde hai anos estase estendendo o "arroz con lumbrigante", prato que parece ser orixinal das illas Baleares.

Denominacións antigas[editar | editar a fonte]

  • Cancer gamarus (Linne, 1758)
  • Astacus marinus (Fabricius, 1798)
  • Homarus vulgaris (H. Milne Edwards, 1837)

Sinonimia[editar | editar a fonte]

Nos distintos portos galegos recibe tamén os seguintes nomes:

  • bugre.
  • cereixo (por similitude con certas cereixas de cor vinoso, escuro).
  • labagante, lobagante, lombrigante, lubigante, lubrigante.
  • lagosta francesa (segundo Cornide e o padre Crespo. O adxectivo francés utilízase moito para designar variedades de inferior calidade).

Antón Santamarina supón que a denominación castelá bogavante é unha deformación popular de lobagante.

  • castelán: bogavante.
  • catalán: llamàntol.
  • vasco: abakandoa.
  • Santander: lubricante, ollocántaro, abacanto.
  • Asturias: llocántaro.
  • Baleares: grimalt, llomanto.
  • inglés: lobster, common lobster, European lobster.
  • francés: homard breton (o europeo); homard américain (o canadense).
  • portugués: lavagante.
  • italiano: astice.
  • alemán: Hummer.

Especies semellantes[editar | editar a fonte]

Lagosta americana.

No mercado pode atoparse outra especie semellante, o lumbrigante americano (Homarus americanus), máis comunmente denominado canadense, máis grande e de cor máis avermellada. Os gastrónomos aseguran que a súa carne é menos fina e saborosa cá da especie europea.

Estes lumbrigantes canadenses poden alcanzar talles enormes: segundo o Libro Guinness dos Récords, o exemplar máis grande foi capturado en Nova Escocia (Canadá), cun peso de 20,14 kg.

Ás veces podemos atopar textos que describen esta especie baixo a denominación castelá de lagosta (ou lagosta americana). A razón da confusión pode deberse a unha tradución pouco rigorosa do inglés americano, lingua na que o lumbrigante se denomina lobster, palabra que os dicionarios traducen directamente por lagosta.

Galería de imaxes[editar | editar a fonte]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. M. Butler, A. Cockcroft, A. MacDiarmid & R. Wahle (2011). "Homarus gammarus". Lista Vermella de especies ameazadas. Versión 2010 (en inglés). Unión Internacional para a Conservación da Natureza. Consultado o January 1, 2012. 
  2. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para lumbrigante.
  3. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para cereixo.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]