Saltar ao contido

Lingua qʼeqchiʼ

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Lingua qʼeqchiʼ
Q'eqchi' Editar o valor en Wikidata
 Instancia de
lingua
lingua viva Editar o valor en Wikidata
Propiedades
 Número de falantes
420000 Editar o valor en Wikidata
 Alfabeto
alfabeto latino Editar o valor en Wikidata
 Tipoloxía lingüística
lingua aglutinante Editar o valor en Wikidata
 Estado de lingua da UNESCO
vulnerábel
Clasificación lingüística
linguaxe humana
↳ lingua indíxena
↳ linguas indíxenas de América
↳ linguas mesoamericanas
↳ linguas maias
↳ Linguas quicheanas Editar o valor en Wikidata
Xeografía
 País
Guatemala
O Salvador
Belize
México Editar o valor en Wikidata
 Orixinario de
Departamento de El Petén
Departamento de Baja Verapaz
Departamento de Izabal
Departamento de Alta Verapaz
Departamento de El Quiché
Distrito de Toledo Editar o valor en Wikidata
Identificadores
ISO 639-3kek Editar o valor en Wikidata
ISO 639-5kek Editar o valor en Wikidata
IETFkek Editar o valor en Wikidata
Wikidata

O qʼeqchiʼ (tamén escrito kekchi, k'ekchi' ou kekchí) é unha lingua maia falada polo pobo qʼeqchiʼ de Guatemala (lingua nacional)[1] e Belize. O qʼeqchiʼ está clasificado como "vulnerable" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO.[2]

Distribución

[editar | editar a fonte]

A área onde viven os falantes de qʼeqchiʼ esténdese dende o norte de Guatemala até o sur de Belize. Tamén hai algunhas comunidades falantes de qʼeqchiʼ en México.

Calcúlase que a área onde se fala o qʼeqchiʼ no norte de Guatemala abrangue uns 24 662 km².[3] Os departmentos e concellos específicos onde se fala o qʼeqchiʼ en Guatemala son:[3]

Departamento Concello
Alta Verapaz Chahal, Chisec, Cobán, Fray Bartolomé de las Casas, Lanquín, Panzós, Chamelco, Carchá, Cahabón, Senahú, Tucurú
Baja Verapaz Purulhá
Petén La Libertad, Poptún, San Luis, Sayaxché
Quiché Ixcán, Playa Grande, Uspantán
Izabal El Estor, Livingston, Morales

No país de Belize, o qʼeqchiʼ fálase no distrito de Toledo.[3] O qʼeqchiʼ é a primeira lingua de varias comunidades do distrito, e a maioría dos maias en Toledo fálano.

Terrence Kaufman describe o qʼeqchiʼ en dous grupos dialectais principais: o oriental e o occidental. O oriental inclúe as variedades faladas en Lanquín, Chahal, Chahabón e Senahú, mentres que o occidental é falado no resto de lugares.[4]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Proyecto de Reformas a la Constitución Política
  2. ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Richards, Michael (2003). Instituto de Lingüística y Educación, ed. Atlas Lingüístico de Guatemala (PDF). Guatemala. pp. 76–77. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 11 de xuño de 2016. Consultado o 06 de marzo de 2017. 
  4. ↑ Stewart 1980, p. xiii.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Caz Cho, Sergio (2007). Xtz'ilb'al rix li aatinak sa' Q'eqchi' = Informe de variación dialectal en Q'eqchi' (en español). Antigua, Guatemala; Guatemala, Guatemala: Oxlajuuj Keej Maya' Ajtz'iib' (OKMA); Cholsamaj. ISBN 9789992253526. OCLC 202514532. 
  • Eachus, Francis; Carlson, Ruth (1980). Aprendamos kekchí: Gramática pedagógica popular de kekchí. Guatemala: Instituto Lingüístico del Verano (Summer Institute of Linguistics). Consultado o 18 de maio de 2016. 
Obtido de «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lingua_qʼeqchiʼ&oldid=7178957»