Ischigualasto

Parque nacional Ischigualasto
	Submarino, principal atractivo do parque.
	; Ischigualasto
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
País	Arxentina
Localización	Provincia de San Juan
Tipo	Natural
Criterios	VIII
Inscrición	2000 (XXIV sesión)
Rexión da UNESCO	Latino América e o Caribe
Identificador	[1] 966
	v; c; e;

Parque Provincial Ischigualasto, tamén chamado Valle de la Luna ("Val da Lúa"), debido ao seu aspecto de lúa, é unha área protexida no nordés da Provincia de San Juan, noroeste da Arxentina, limitando ao norte co Parque Nacional Talampaya, na Provincia da Rioxa. Ambas áreas pertencen á mesma formación xeolóxica, a Formación Ischigualasto (ás veces chamada Formación Ischigualasto-Talampaya). Creado o 3 de novembro de 1971, o parque ten unha superficie de 60 370 ha (603,7 km²; 233,1 sq mi).

En 2000, a UNESCO incluíu Ischigualasto e o Parque Nacional Talampaya entre os seus Patrimonio da Humanidade.^[1]

Historia[editar | editar a fonte]

O nome Ischigualasto deriva da extinta lingua cacán, falada por un grupo indíxena denominado Diaguita polos conquistadores españois e significa "lugar onde se pon a lúa".^[2] Outra hipótese dá ao nome "Ischigualasto" unha orixe quechua, que significa "terra morta",^{[Cómpre referencia]} aínda que algúns estudosos propuxeron raíces Huarpe.^{[Cómpre referencia]}

A primeira descrición paleontolóxica de Ischigualasto data de 1930. En 1941 a zona estudiouse con máis detalle, o que levou ao descubrimento de 70 especies de plantas fósiles. A rexión recibiu por primeira vez o nome de Valle de la Luna en 1943, nunha publicación editada polo Automobil Club Argentino. Ese ano, o doutor Ángel Cabrera da Universidade Nacional de La Plata describiu o traversodontidae Exaeretodon, o primeiro Cynodontia atopado en Ischigualasto, tras mostras enviadas por un xeólogo de prospección de carbón por conta dunha empresa mineira arxentina.^[3]

Os traballos académicos e a prospección xeolóxica continuaron lentamente ata 1958, cando o doutor Alfred Sherwood Romer, un experto da Universidade de Harvard en antigos mamíferos, descubriu varios ricos leitos de fósiles que describiu como "extraordinarios".

Descrición[editar | editar a fonte]

A maior parte do parque atópase dentro do Departamento do Valle Fértil, cunha pequena parte no Departamento de Jachal de San Juan, a unha altitude duns 1300 m. asnm. O parque forma parte do límite occidental das Serras Centrais, e conta cunha vexetación típica desértica (arbustos, cactos e algunhas árbores) que abarca entre o 10 e o 20% da superficie. O clima é moi seco, con precipitacións principalmente durante o verán, e temperaturas extremas (mínimas -10 °C, máximas 45 °C). Hai un vento constante do sur cunha velocidade de 20-40 km/h despois do mediodía e ata a noite, ás veces acompañado do vento de zonda.^[4]

Parque provincial Ischigualasto
Risco Las Coloradas
Terras baldías erosionadas pola auga
The Sphynx, formación rochosa erosionada polo vento
O Cogomelo, formación rochosa erosionada polo vento

Paleontoloxía[editar | editar a fonte]

Artigos principais: Formación Ischigualasto e Conca Ischigualasto-Villa Unión.

Véxase tamén: Grupo Choiyoi.

A Formación Ischigualasto contén depósitos do Triásico (carnio) tardío (231,4 -225,9 millóns de anos antes do presente^[5]), con algúns dos máis antigos restos de dinosauros coñecidos, que son os máis importantes do mundo en canto a calidade, número e importancia.

No Carnián esta zona era unha chaira inundable volcanicamente activa dominada por ríos e tiña fortes precipitacións estacionais. Os troncos de árbores petrificadas de Protojuniperoxylon ischigualastianus de máis de 40 m. de altura dan fe dunha rica vexetación nesa época. Tamén atopáronse fósiles de fentos e herba estañeira.

Os Rhinchosauros e cynodonts (especialmente rhinchosauro Hiperodapedon e cinodont Exaeretodon^[5]) son os achados predominantes entre os fósiles de tetrápodos do parque. Un estudo de 1993 descubriu que os especímes de dinosauros comprenden só o 6% da mostra total de tetrápodos,^[6] descubrimentos posteriores aumentaron este número ata aproximadamente o 11% de todos os achados. ^[5] Os dinosauros carnívoros son os carnívoros terrestres máis comúns da Formación Ischigualasto, e os herrerasáuridos comprenden o 72% de todos os carnívoros terrestres recuperados.Modelo:Sf. Martínez Os dinosauros da formación Ischigualasto inclúen mostras temperás das dúas grandes liñaxes de dinosauros (Ornithischias e Saurischias). O carnívoro arcosauros Herrerasaurus é o máis numeroso destes fósiles de dinosauro. Outro dinosauro putativo importante con características primitivas é o Eoraptor lunensis, atopado en Ischigualasto a principios da década de 1990.