Hipódromo de Constantinopla

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Hipódromo de Constantinopla
Hippodrome of Constantinople 1.jpg
Aspecto actual do hipódromo
Istanbul location Fatih.svg
RexiónIstambul
Coordenadas41°00′23″N 28°58′33″L / 41.00639, -28.97583
Lonxitude450 m.
Ancho130 m.

Praza de Sultanahmet (turco: Sultanahmet Meydanı) ou Hipódromo de Constantinopla (grego: Ἱππόδρομος τῆς Κωνσταντινουπόλεως; latín: Circus Maximus Constantinopolitanus; turco: Hipodrom) é unha praza de Istambul, Turquía. Anteriormente, era un circo romano que era o centro deportivo e social de Constantinopla, capital do Imperio bizantino. Apenas quedan algúns fragmentos da estrutura orixinal, sendo un dos monumentos da zona histórica de Istambul.

A palabra hipódromo provén do grego hippos cabalo e dromos (δρόμος), camiño. Por este motivo, ás veces tamén se lle chama Atmeydanı ("Praza dos Cabalos") en turco. As carreiras de cabalos e de carros eran pasatempos populares no mundo antigo e os hipódromos eran características comúns das cidades gregas nas épocas helenística, romana e bizantina.

Historia e uso[editar | editar a fonte]

Construción[editar | editar a fonte]

Localización do Hipódromo en Constantinopla

Aínda que o Hipódromo adoita asociarse cos tempos de gloria de Constantinopla como capital imperial, en realidade é anterior a esa época. O primeiro Hipódromo construíuse cando a cidade chamábase Bizancio, e era unha cidade provincial de moderada importancia. No ano 203 d.C. o emperador Septimio Severo reconstruíu a cidade e ampliou as súas murallas, dotándoa dun hipódromo, un escenario para carreiras de carros e outros entretementos.

No ano 324 d.C., o emperador Constantino I o Grande decidiu refundar Bizancio tras a súa vitoria na batalla de Crisópole, cambioulle o nome a "Nova Roma". Este nome non triunfou e a cidade pronto pasou a ser coñecida como Constantinopla, a Cidade de Constantino. Constantino ampliou moito a cidade, e unha das súas principais empresas foi a renovación do Hipódromo. Estímase que o Hipódromo de Constantino tiña uns 450 m. de longo e 130 m. de ancho. Os carceres (portas de saída) situáronse no extremo norte, e a sphendone (tribuna curva da estrutura en forma de U, cuxa parte inferior aínda sobrevive) situouse no extremo sur.[1] A espiña (a barreira media do hipódromo) estaba adornada con varios monumentos, incluíndo o obelisco monolítico, cuxa erección está representada en tallas en relevo na súa base.

As bancadas eran capaces de albergar 100.000 espectadores. A pista de carreiras do Hipódromo tiña forma de U, e a Kathisma (Loxa do Emperador) estaba situada no extremo leste da pista. Ao Kathisma podíase acceder directamente desde o Gran Palacio a través dun pasadizo que só podían utilizar o emperador ou outros membros da familia imperial.

Decoración[editar | editar a fonte]

As ruínas do Hipódromo, a partir dun gravado de Onofrio Panvinio na súa obra De Ludis Circensibus (Venecia, 1600). O gravado, datado en 1580, pode estar baseado nun debuxo de finais do século XV.[2] A espiña que estaba no centro do circuíto de carreiras de carros aínda era visible entón, na moderna Istambul quedan tres dos monumentos antigos.[3]

O hipódromo estaba cheo de estatuas de deuses, emperadores, animais e heroes, entre elas algunhas obras famosas, como un Heracles do século IV a.C. de Lisipo, Rómulo e Remo coa loba Lupa, e a Columna das serpes do século V a.C.[4] Os carceres tiñan enriba catro estatuas de cabalos construídas en bronce que representaban unha cuadriga. Estes catro cabalos de bronce, hoxe chamados Cabalos de San Marcos, foron saqueados durante a Cuarta Cruzada en 1204 e colocados na fachada da Basílica de San Marcos en Venecia. A pista estaba revestida con outras estatuas de bronce de famosos cabalos e condutores de carros, das cales ningunha sobrevive. No seu libro De Ceremoniis (libro II,15, 589), o emperador Constantino VII Porfiroxéneta describiu as decoracións do hipódromo con motivo da visita de saracenos ou visitantes árabes, mencionando os tapices roxos e os tapices raros.[5] Segundo Hesiquio de Mileto, houbo unha vez unha estatua de Hécate no lugar.[6]

Funcións[editar | editar a fonte]

Durante todo o período bizantino, o Hipódromo foi o centro da vida social da cidade. Apostábanse grandes cantidades en carreiras de carros, e inicialmente nestas carreiras participaban catro equipos, cada un patrocinado e apoiado economicamente por un partido político diferente (Deme) dentro do Senado bizantino: Os Azuis (Venetoi), os Verdes ( Prasinoi), os vermellos (Rousioi) e os brancos (Leukoi). Os vermellos (Rousioi) e os brancos (Leukoi) debilitáronse aos poucos e foron absorbidos polas outras dúas grandes faccións (azuis e verdes).

Un total de ata oito carros (dous carros por equipo), tirados por catro cabalos cada un, competían na pista de carreiras do Hipódromo. Estas carreiras non eran simples eventos deportivos, senón que tamén proporcionaban algunhas das raras ocasións nas que o Emperador e os cidadáns comúns podían reunirse nun só lugar. As discusións políticas facíanse a miúdo no Hipódromo, ao que o emperador podía acceder directamente a través dun pasadizo que conectaba o Kathisma co Gran Palacio de Constantinopla.

A rivalidade entre azuis e verdes adoitaba mesturarse con rivalidades políticas ou relixiosas, e ás veces con disturbios, que equivalían a guerras civís que estalaban na cidade entre eles. O máis grave deles foron os disturbios de Nika no 532, nos que se estima que morreron 30.000 persoas[7] e moitos edificios importantes foron destruídos, como a próxima segunda Santa Sofía, a Catedral bizantina. A actual (terceira) Hagia Sophia construíuna Xustiniano I tras os disturbios de Nika.

Declive[editar | editar a fonte]

Constantinopla nunca se recuperou do seu saqueo durante a Cuarta Cruzada e aínda que o Imperio Bizantino sobreviviu ata 1453, nese momento, o Hipódromo caera na ruína, saqueado polos venecianos que probablemente tomaron os catro cabalos agora en San Marcos dun monumento de alí.[8] Os otománs, cuxo sultán Mehmed o Conquistador capturou a cidade en 1453 e converteuna na capital do Imperio Otomán, non estaban interesados nas carreiras de carros e o Hipódromo foi gradualmente esquecido, aínda que o sitio nunca volveuse a construír. Non obstante, o hipódromo utilizouse como fonte de pedra de construción.[9]

Monumentos do hipódromo[editar | editar a fonte]

Columna da Serpe[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Columna da serpe.
A Columna da Serpe

Para elevar a imaxe da súa nova capital, Constantino e os seus sucesores, especialmente Teodosio o Grande, trouxeron obras de arte de todo o imperio para adornala. Os monumentos instaláronse no medio do Hipódromo, na espiña. Entre estes estaba o trípode de sacrificio de Platea, agora coñecido como Columna da Serpe, fundiada para celebrar a vitoria dos gregos sobre os persas durante as Guerras persas no século V a.C. Constantino ordenou que o Trípode fose trasladado do Templo de Apolo en Delfos, e que se colocase no medio do Hipódromo. A parte superior estaba adornada cunha cunca de ouro sostida por tres cabezas de serpe, aínda que parece que esta nunca foi levada a Constantinopla. As cabezas de serpe e o terzo superior da columna foron destruídos en 1700.[10] Recuperáronse partes das cabezas e expóñense no Museo de Arqueoloxía de Istambul. Todo o que queda do Trípode Delphi hoxe é a base, coñecida como a "Columna Serpentina".

Obelisco de Tutmosis III[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Obelisco de Teodosio.
Obelisco de Teodosio no Hipódromo

Outro emperador para adornar o Hipódromo foi Teodosio o Grande, que en 390 trouxo un obelisco de Exipto e erixiuno dentro da pista de carreiras. Esculpido en granito rosa, erixiuse orixinalmente no Templo de Karnak en Luxor durante o reinado de Tutmosis III cara ao ano 1490 a.C. Teodosio fixo cortar o obelisco en tres anacos e levárono a Constantinopla. A parte superior sobrevive, e hoxe está onde Teodosio o colocou, sobre un pedestal de mármore. O obelisco de granito sobreviviu case 3.500 anos en bo estado.

Obelisco amurallado[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Obelisco amurallado.
O Obelisco amurallado

No século X o emperador Constantino Porphyrogenitus construíu outro obelisco no outro extremo do Hipódromo. Orixinalmente estaba cuberto con placas de bronce dourado, pero foron saqueadas polas tropas latinas na Cuarta Cruzada.[1] Tamén sobrevive o núcleo de pedra deste monumento, coñecido como Obelisco amurallado.

Estatuas de Porfirio[editar | editar a fonte]

Erixíronse sete estatuas na Spina do Hipódromo en honra a Porfirio o Auriga, un lendario auriga de principios do século VI que no seu tempo correu para as dúas facións que se chamaban "Verdes" e "Azuis". Ningunha destas estatuas sobreviviu. As bases de dúas delas sobreviviron e están expostas no Museo Arqueolóxico de Istambul.

Galería[editar | editar a fonte]


Notas[editar | editar a fonte]

Referencias
  1. ↑ 1,0 1,1 "Hippodrome - Istanbul, Turkey Attractions". www.lonelyplanet.com. 
  2. ↑ E. Segundo Jeffreys et al. (eds.), The Oxford Handbook of Byzantine Studies (2008), 207; R. Krautheimer, Tres capitais cristiáns: topografía y política (1983), 136 n. 14.
  3. ↑ Dash, Mike. "Blue versus Green: Rocking the Byzantine Empire". 
  4. ↑ Sarah Guberti Bassett (1991). "The Antiquities in the Hippodrome of Constantinople". Dumbarton Oaks Papers (Dumbarton Oaks Papers, Vol. 45) 45: 87–96. JSTOR 1291694. doi:10.2307/1291694. 
  5. ↑ Rodolphe Guilland (1948). "The Hippodrome at Byzantium". Speculum (Speculum, Vol. 23, No. 4) 23 (4): 676–682. JSTOR 2850448. doi:10.2307/2850448. 
  6. ↑ Patria of Constantinople
  7. ↑ This is the number given by Procopius, Wars (Internet Medieval Sourcebook.)
  8. ↑ "Museo San Marco Venezia - St Mark's Museum Venice Italy". www.venetoinside.com. 
  9. ↑ "Hippodrome - architecture". Encyclopedia Britannica. 
  10. ↑ Thomas F. Madden, "The Serpent Column of Delphi in Constantinople: Placement, Purposes, and Mutilations," Byzantine and Modern Greek Studies 16 (1992): 111-45.
  11. ↑ "An illustration of Byzantine era Constantinople, with the Hippodrome of Constantinople appearing prominently at the center of the image". vividmaps.com. Consultado o 31 de xaneiro de 2021. 
  12. ↑ "Aerial view of the Hippodrome of Constantinople, with the surviving lower walls of the Sphendone (curved grandstand) in the foreground". Consultado o 31 de xaneiro de 2021. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hipódromo_de_Constantinopla&oldid=6269395»