Ganesha

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Festival de Ganesha Yatra en Pune, 2014.

Ganesha (en sánscrito: संस्कृत: गणेश), tamén coñecido como Ganesh ou Ganexa,[1][2] é un dos deuses máis venerados do hinduísmo, simbolizando a sabedoría, a eliminación de obstáculos e o patrón das artes e das ciencias.

Adórase en numerosas formas relixiosas en toda a India e é unha figura central en rituais e celebracións hindús.

Ganesha co seu vahana, de 1900.

Ganesha é o símbolo das solucións lóxicas e debe interpretarse como tal. O seu corpo é humano mentres que a cabeza é a dun elefante; ao mesmo tempo, o seu transporte (vahana) é un roedor. Deste xeito, Ganesha representa unha solución lóxica aos problemas: é o "Destrutor de Obstáculos". A súa consorte é Buddhi (un sinónimo de "mente") e é adorado xunto con Lakṣmi (a deusa da abundancia) por comerciantes e empresarios. O culto a Ganesha está moi estendido, mesmo fóra da India. Os seus devotos chámanse Gaṇapatyas.[3]

Iconografía[editar | editar a fonte]

Estatua de Ganesha no distrito de Andra Pradesh, India

Como sucede nas outras representacións dos deuses no hinduísmo, a figura de Ganesha encapsula un arquetipo con múltiples significados e simbolismo. Expresa un ideal de perfección e tamén os medios a través dos cales pode alcanzarse.[4]

Ganesha adoita representarse con cores cálidas que van do amarelo ao vermello, e ás veces amarelo verdoso, incorporando a forma humana cunha prominente barriga, catro brazos e a característica cabeza de elefante cun só cairo (ou un deles roto). É común atopalo montado no seu vahana (vehículo ou montura), un rato chamado Mushika (da raíz indoeuropea mus, literalmente 'rato'), que representa a capacidade para evitar obstáculos.[5][6] Ganesha adoita representarse sentado, cunha perna levantada e cruzada sobre a outra, simbolizando o equilibrio entre o mundo material e o espiritual.

Na estrita iconografía hindú, é tabú representar a Ganesha con só dúas mans. Non obstante, existen imaxes de Ganesha con seis, oito, dez, doce ou incluso catorce mans, onde cada unha sostén un obxecto distinto, representando até cincuenta e sete símbolos diferentes segundo algúns estudosos.[7] Cada atributo porta unha carga simbólica que reflicte as virtudes internas ás que os devotos deben aspirar.

Adoración e simbolismo[editar | editar a fonte]

Estatua de Ganesha fotografada en Londres durante o día santo de Dipavali.

É tradicionalmente adorado antes de comezar calquera novo proxecto ou ao inicio de viaxes, e o festival de Ganesh Chaturthi celébrase anualmente en súa honra.[8]

Ganesha é recoñecido no hinduísmo como o son primordial Om, do que se cre que emanaron todos os himnos sagrados.[9] Representa a unión de Śakti (Enerxía) e Shiva (Materia), simbolizando tanto o Son como a Luz, xunto co seu irmán Escanda (ou Kartikeya).[9] Ganesha encarna o equilibrio entre forza e bondade, poder e beleza, e destaca pola súa capacidade para discernir entre verdade e ilusión, o real e o irreal.

A sabedoría e os atributos de Ganesha descríbense no Gaṇapati Upaniṣad, un texto antigo que o identifica con Brahman (a realidade última) e Atman (a alma individual). Un dos mantras máis célebres asociados a Ganesha é Om Gam Gaṇapataye Namah, que se traduce como "Saúdo ao Señor dos grupos e exércitos".[10]

Nome e filiación[editar | editar a fonte]

Familia[editar | editar a fonte]

É o primeiro fillo de Shiva e Pārvatī, irmán de Kartikeya e de Escanda, e marido de Budhi (Aprendizaxe) e Siddhi (Realización).

Étimo[editar | editar a fonte]

O nome está composto polas palabras gaṇa (sánscrito: गण = tropas, grupos, exércitos)[11] + īśa (sánscrito: ईश = señor),[12] que, por acomodación eufónica, forman Gaṇeśa.

Ga simboliza Buddhi (intelecto) e Na simboliza Vijñāna (sabedoría).

Outros nomes[editar | editar a fonte]

Celebración a Vinayaka, 2018

Tamén se lle chama Vinayaka en kannada, malayalam e marathi, Vinayagar e Pillayar en tamil, e Vinayakudu en telugu. Ganesha é considerado o eliminador de obstáculos, provedor de éxito e abundancia, mestre do intelecto, sabedoría e xefe do exército celeste, e por iso, esta divindade sempre se atopa na porta de todos os templos hindús e na porta dos fogares hindús como protector.

En xeral, o título hindú de respecto śrī ou shri ten como prefixo o seu nome.

Do mesmo xeito que outros Murtis hindús (ou deuses e deusas), Ganesha ten moitos outros títulos de respecto ou nomes simbólicos, e adoita ser venerado a través do canto do sahasranama, ou mil nomes. Cada un é diferente e leva un significado diferente, representando un aspecto diferente do deus en cuestión. Case todos os deuses hindús teñen unha ou dúas versións aceptadas das súas propias liturxias dos mil nomes.

  • Ameya (sánscrito: अमेय), sen límites (en marathi)
  • Anangapujita (sánscrito: आनंगपूजीता), O sen forma ou sen corpo
  • Omkara (sánscrito: ॐ कार), co corpo en forma de Om
  • Balacandra (sánscrito: बालचंदृ), quen leva a lúa na cabeza
  • Cintamani (sánscrito: चिन्तमनि), aquel que elimina as preocupacións
  • Dhumraketu (sánscrito: धुम्रकेतू), ou Burning
  • Gajakarna (sánscrito: गजकर्ण), o que ten orellas de elefante
  • Gajanana (sánscrito: गजानन्), aquel que ten rostro de elefante
  • Gajavadana, o que ten a cabeza dun elefante
  • Gaṇadhyakśama (sánscrito: गणध्यक्शमा), o líder das masas
  • Gaṇapati (sánscrito: गणपती), Condutor dos Gaṇas, espíritos e pantasmas do exército de Shiva
  • Gaṇanatha, Señor dos Ganas
  • Gananayaka, Señor de todos os seres
  • Ekadanta (sánscrito: एकदंत), cun só cairo
  • Kapila (sánscrito: कपिल), o nome dunha vaca celeste. Gaṇexa representa as características de "dar" que simboliza a vaca, de aí o nome.
  • Lambodara (sánscrito: लंबोदर), de barriga grande
  • Mushika Vahana, O que conduce o rato
  • Pillaiyar, tamil para "Noble Son"
  • Shupakarna, orellas grandes e propicias
  • Sumukha (sánscrito: सुमूख), aquel que ten un rostro fermoso: dise que Ganesha posúe todas as calidades da Lúa, a quen tamén se lle chama Deus da beleza, e por iso é coñecido como Sumukha.
  • Vakratunda (sánscrito: वक्रतुंड), tronco curvo
  • Vighnaharta (sánscrito: विघ्नहर्त), removedor de obstáculos
  • Vighna Vinashaka, removedor de obstáculos
  • Vighnesh ou Vighneshvara (sánscrito: विग्णेशवर), controlador de obstáculos ( Vighna = obstáculos, īśvara = señor)
  • Vikata (sánscrito: विकट), o feroz
  • Vinayaka, (sánscrito विनायक), un líder distinguido (Vi significa especial viśeṣa e nayaka da raíz ni para liderar, polo tanto, líder
  • Vishvadhara ou Jagadoddhara, O que mantén o universo
  • Vishvanata ou Jagannatha, Señor do Universo

Outro murti moi querido é o Bala Gajanana ou Bala Ganesha (literalmente, o pequeno Ganesha ou o bebé Ganesha ), no que se representa a un Ganesha moi novo cun tronco pequeno e ollos grandes nos brazos dos seus Divinos Pais, ou mentres abraza docemente. o Lingam, o símbolo de Shiva.

Os doce nomes de Ganesha[editar | editar a fonte]

O Ganesha Puraṇa, un texto importante dos Gaṇapatyas, ofrécenos unha lista dos doce nomes principais do deus elefante. Estes nomes deben pronunciarse antes de calquera ritual. Son os seguintes:

1. Sumukha : "O Señor cheo de graza"
dous. Ekadanta : "O Señor que só ten unha presa"
3. Kapila : "O Señor de cor leonata"
4. Gajakarna : "O Señor con orellas de elefante"
5. Lambodara : "O Señor cunha barriga prominente"
6. Vikata : "O deformado"
7. Vighnanâsaka : "O Señor destrutor de obstáculos"
8. Ganâdhipa : "O Señor Protector de Gaṇa"
9. Dhûmraketu : "O Señor da cor afumada" con dous brazos montado nun cabalo azul, o Gobernante do Kali Yuga
10. Ganâdhyaksha : "O ministro do Gana"
11. Bhâlachandra : "O Señor que leva a lúa crecente na súa cabeza"
12. Gajânana : "O Señor con cara de elefante".

Ademais destes, hai máis nomes que constitúen os 21 nomes de Ganesha, usados durante Puja. Ofrendas de flores e arroz acompañan aos 21 nomes de Ganesha (eka viśanti nama).

  • Vighnarâja : "O Rei dos Obstáculos"
  • Gajânana : "O Señor que ten rostro de elefante"
  • Lambodara : "O Señor cunha barriga prominente"
  • Shivatmaja : "O fillo de Shiva"
  • Vakratunda : "O Señor co tronco retorcido"
  • Supakarna
  • Gaṇeśvara : "O Señor de Gana"
  • Vighnanashin : "O destrutor de obstáculos"
  • Vikata : "O deformado"
  • Vamana : "O anano"
  • Sarvadeva
  • Sarvadukhavinâshi
  • Vighnarhartr : "O Señor que cancela os obstáculos"
  • Dhûmrâja
  • Sarvadevâdhideva
  • Ekadanta : "O Señor que só ten un colmillo"
  • Krishnapingala : "O Señor Azul Escuro"
  • Bhâlachandra : "O Señor que leva a lúa crecente na súa cabeza"
  • Gananâtha : "O comandante supremo de Ghana"
  • Shankarasunav : "O fillo de Shankara"
  • Anangapujita
    Ganesa Macula

Astronomía[editar | editar a fonte]

Ganesa Macula é un accidente xeolóxico de albedo escuro e de forma circular da lúa Titán do planeta Saturno.[13] O seu nome procede da divinidade Ganesha.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ Séguier 1990.
  2. ↑ Oliveira 1952, p. 64.
  3. ↑ "Gāṇapatyas". Hindupedia, the Hindu Encyclopedia (en inglés). 2023-04-07. Consultado o 2024-03-13. 
  4. ↑ Paul Courtright, "Ganesha: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings", ISBN 978-0195146720.
  5. ↑ Na mitoloxía hindú, Mushika é máis que un simple vehículo; tamén simboliza a habilidade para chegar a todas partes, mesmo aos lugares máis pequenos e difíciles de acceder, reflectindo a capacidade de Ganesha para superar todos os obstáculos. A relación entre Ganesha e Mushika tamén se interpreta ás veces como a representación do control do intelecto (simbolizado por Ganesha) sobre o ego (simbolizado por Mushika).
  6. ↑ Paul Martin-Dubost, "Ganesha: The Enchanter of the Three Worlds", ISBN 978-2908606275.
  7. ↑ Ramesh Menon (2017). The Complete Mahabharata Volume 1 to 12 By Ramesh Menon PDF download. 
  8. ↑ "Ganesh Chaturthi; Celebration, Significance, & Information". www.britannica.com (en inglés). Consultado o 2024-03-13. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Martin-Dubost, Paul (1997). Gaṇeśa, the Enchanter of the Three Worlds (en inglés). Franco-Indian Research. ISBN 978-81-900184-3-2. 
  10. ↑ Courtright, Paul B. (1985): Gaṇeśa: Lord of Obstacles, Lord of Beginnings; apéndice «The Śrī Gaṇapati Atharvaśīrṣa». Nova York: Oxford University Press, 1985.
  11. ↑ "MW Cologne Scan". Consultado o 2021-06-18. 
  12. ↑ "MW Cologne Scan". Consultado o 2021-06-18. 
  13. ↑ "Ganesa Macula isn't a dome". The Planetary Society (en inglés). Consultado o 2024-03-13. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografia[editar | editar a fonte]

  • de Oliveira, João Baptista; Carvalho, Redondo (1952) Tai-Hei: três meses no Oriente. Lisboa. Editorial-Século
  • de Séguier, Jaime; Lello, José. Dicionário prático ilustrado: novo dicionário enciclopédico luso-brasileiro. Porto. Lello & Irmão

 

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ganesha&oldid=6675996»