Ferreira Gullar

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Infotaula de personaFerreira Gullar

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento(pt) José Ribamar Ferreira Editar o valor em Wikidata
10 de setembro de 1930 Editar o valor em Wikidata
São Luís do Maranhão, Brasil Editar o valor em Wikidata
Morte4 de decembro de 2016 Editar o valor em Wikidata (86 anos)
Río de Xaneiro, Brasil Editar o valor em Wikidata
Causa da morteMorte natural Editar o valor em Wikidata (Pneumonía Editar o valor em Wikidata)
Lugar de sepulturaCemitério de São João Batista (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeBrasil Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupaciónescritor , xornalista , poeta , actor , guionista , dramaturgo , crítico de arte , tradutor , guionista de televisión Editar o valor em Wikidata
Partido políticoPartido Comunista Brasileiro (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Membro de
Xénero artísticoPoesía, conto, theatre (en) Traducir, ensaio e memorias Editar o valor em Wikidata
Pseudónimo literarioFerreira Gullar Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua portuguesa, portugués do Brasil, lingua castelá e lingua rusa Editar o valor em Wikidata
Obra
Obras destacables
Premios
Sinatura
Editar o valor em Wikidata

IMDB: nm0347777 Allocine: 453223 Allmovie: p454849
Musicbrainz: 10f513c6-4570-461f-887e-38a815d79a87 Editar o valor em Wikidata

Ferreira Gullar, pseudónimo de José Ribamar Ferreira, nado en San Luís o 10 de setembro de 1930 e finado no Río de Xaneiro o 4 de decembro de 2016, foi un escritor, poeta, crítico de arte, biógrafo, tradutor, memorialista e ensaísta brasileiro e un dos fundadores do neoconcretismo.[1] Forma parte da Academia Brasileira de Letras, na vaga deixada por Ivan Junqueira, da cal tomou posesión o 5 de decembro de 2014.[2][3]

Biografía[editar | editar a fonte]

En 1970.

Ferreira Gullar naceu en San Luís, o 10 de setembro de 1930, co nome de José Ribamar Ferreira. É un dos once fillos da parella Newton Ferreira e Alzira Ribeiro Goulart.[1]

Sobre o pseudónimo, o poeta declarou o seguinte: "Gullar é un dos sobrenomes de miña nai, o nome dela é Alzira Ribeiro Goulart, e Ferreira é o sobrenome da familia, eu entón me chamo José Ribamar Ferreira; mais como todo o mundo no Maranhão é Ribamar, eu decidín mudar o meu nome e fixen iso, usei o Ferreira que é do meu pai e o Gullar que é de miña nai, só que eu mudei a grafía porque o Gullar de miña nai é o Goulart francés; é un nome inventado, como a vida é inventada eu inventei o meu nome".[4]

Segundo Mauricio Vaitsman, ao lado de Bandeira Tribuzi, Lucy Teixeira, Lago Burnett, José Bento, José Sarney e outros escritores, formou parte dun movemento literario difundido a través da revista que lanzou o posmodernismo no Maranhão, A Illa, da cal foi un dos fundadores. Até a súa morte, moitos o consideraban o maior poeta vivo do Brasil e non sería esaxero dicir que, durante súas seis décadas de produción artística, Ferreira Gullar pasou por todos os acontecementos máis importantes da poesía brasileira e participou deles.

Morando no Río de Xaneiro, participou do movemento da poesía concreta, sendo entón un poeta extremamente innovador, escribindo os seus poemas, por exemplo, en placas de madeira, gravándoos.[1]

En 1956 participou da exposición concretista que é considerada o marco oficial do inicio da poesía concreta, tendo se afastado desta en 1959, creando, xunto con Lígia Clark e Hélio Oiticica, o neoconcretismo, que valoriza a expresión e a subxectividade en oposición ao concretismo ortodoxo.[1] Posteriormente, aínda no inicio dos anos de 1960, afastarase deste grupo tamén, por concluír que o movemento levaría ao abandono do vínculo entre a palabra e a poesía, pasando a producir unha poesía comprometida e envolvéndose cos Centros Populares de Cultura (CPCs).[5]

En 2014, foi considerado un inmortal na Academia Brasileira de Letras.[6]

Ferreira Gullar morreu o 4 de decembro de 2016, na cidade do Río de Xaneiro no transcurso de varios problemas respiratorios que culminaron nunha pneumonía. O velorio do escritor foi realizado inicialmente na Biblioteca Nacional[7], pois ese era un desexo de Gullar. Dali, o corpo foi levado nun cortexo fúnebre até a Academia Brasileira de Letras no Río de Xaneiro.[8] Unha semana antes de morrer, Ferreira Gullar pediu á filla Luciana para que o levase até a Praia de Ipanema. O enterro foi no Cemiterio de San João Batista en Botafogo no Río. Gullar ocupaba a tríxésima sétima cadeira da ABL.[9]

Militancia política[editar | editar a fonte]

En 1957.

Ferreira Gullar foi militante do Partido Comunista Brasileiro e, exiliado pola ditadura militar, viviu na Unión Soviética, na Arxentina e Chile. El comentou que "bacharelou en subversão" en Moscova durante o seu exilio, mais que ao longo do tempo e debido a correctos traxes históricos, se desilusionou do socialismo, sustentando en 2014 que o socialismo non facía máis sentido, pois fracasou.[10]

(...) toda sociedade é, por definição, conservadora, uma vez que, sem princípios e valores estabelecidos, seria impossível o convívio social. Uma comunidade cujos princípios e normas mudassem a cada dia seria caótica e, por isso mesmo, inviável.
 
— Ferreira Gullar[11]

Premios e indicacións[editar | editar a fonte]

Gañou o concurso de poesía promovido polo Jornal de Letras co seu poema "O Galo" en 1950. Os premios Molière, o Saci e outros premios do teatro en 1966 con Se correr o bicho pega, se ficar o bicho come, que é considerada unha obra prima do teatro moderno brasileiro.

En 2002, foi indicado por nove profesores dos Estados Unidos, do Brasil e de Portugal para o Premio Nobel de Literatura. En 2007, seu libro Resmungos gañou o Premio Jabuti de mellor libro de ficción do ano. O libro, editado pola Imprensa Oficial do Estado de São Paulo, reúne crónicas de Gullar publicadas no xornal Folla de S. Paulo o ano de 2005. Foi considerado pola Revista Época un dos 100 brasileiros máis influentes do ano de 2009.

Foi agraciado co Premio Camões en 2010.[12]

O 15 de outubro de 2010, foi contemplado co título de Doutor Honoris causa, na Facultade de Letras da UFRJ.

En Imperatriz, gañou na súa homenaxe o teatro Ferreira Gullar.

En 1999 é inaugurada en San Luís a Avenida Ferreira Gullar.

En 20 de outubro de 2011, gañou o Premio Jabuti co libro de poesía Em Alguma Parte Alguma, que foi considerado "O Libro do Ano" de ficción.[13]

En 2011, a obra Poema Sujio inspirou a vídeo instalación Há muitas noites na noite,[14] dirixida por Silvio Tendler. En 2015, o poema inspirou unha serie documental, tamén denominada: "Há muitas noites na noite", con sete episodios con 26 minutos cada, exhibida na TV Brasil entre decembro de 2015 e xaneiro de 2016, tamén dirixida por Silvio Tendler.[15]

Obras[editar | editar a fonte]

Poesía[editar | editar a fonte]

  • Um Pouco Acima do Chão, 1949
  • A Luta Corporal, 1954
  • Poemas, 1958
  • João Boa-Morte, Cabra Marcado para Morrer (cordel), 1962
  • Quem Matou Aparecida? (cordel), 1962
  • A Luta Corporal e Novos Poemas, 1966
  • História de um Valente, (cordel; na clandestinidade, como João Salgueiro), 1966
  • Por Você por Mim, 1968
  • Dentro da Noite Veloz, 1975
  • Poema Sujo, (onde se localiza a letra de Trenzinho do Caipira) 1976
  • Na Vertigem do Dia, 1980
  • Crime na Flora ou Ordem e Progresso, 1986
  • Barulhos, 1987
  • O Formigueiro, 1991
  • Muitas Vozes, 1999
  • Um Gato chamado Gatinho, 2005
  • Em Alguma Parte Alguma, 2010

Antoloxías[editar | editar a fonte]

  • Antologia Poética, 1977
  • Toda poesia, 1980
  • Ferreira Gullar - seleção de Beth Brait, 1981
  • Os melhores poemas de Ferreira Gullar - seleção de Alfredo Bosi, 1983
  • Poemas escolhidos, 1989

Contos e crónicas[editar | editar a fonte]

  • Gamação, 1996
  • Cidades inventadas, 1997
  • Resmungos, 2007

Teatro[editar | editar a fonte]

  • Un rubi no embigo, 1979
  • A estranha vida banal, 1989
  • O menino e o arco-íris, 2001

Memorias[editar | editar a fonte]

  • Rabo de foguete - Os anos de exílio, 1998

Biografía[editar | editar a fonte]

Literatura infantil[editar | editar a fonte]

  • Zoologia bizarra, 2011

Ensaios[editar | editar a fonte]

  • Teoria do não-objeto, 1959
  • Cultura posta em questão, 1965
  • Vanguarda e subdesenvolvimento, 1969
  • Augusto do Anjos ou Vida e morte nordestina, 1977
  • Tentativa de compreensão: arte concreta, arte neoconcreta - Uma contribuição brasileira, 1977
  • Uma luz no chão, 1978
  • Sobre arte, 1983
  • Etapas da arte contemporânea: do cubismo à arte neoconcreta, 1985
  • Indagações de hoje, 1989
  • Argumentação contra a morte da arte, 1993
  • O Grupo Frente e a reação neoconcreta, 1998
  • Cultura posta em questão/Vanguarda e subdesenvolvimento, 2002
  • Rembrandt, 2002
  • Relâmpagos, 2003

Televisión[editar | editar a fonte]

  • Araponga - 1990/1991 (Rede Globo) - colaborador
  • Dona Flor e Seus Dois Maridos - 1998 (Rede Globo) - colaborador
  • Irmãos Coragem - 1995 (Rede Globo) - colaborador
  • O Fim do Mundo (1996) (Rede Globo) - colaborador

Filmes[editar | editar a fonte]

  • Os Herdeiros - Davi Martins[16]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 "Ferreira Gullar". educacao.uol.com.br (en portugués). Consultado o 2020-04-11. 
  2. G1, Do; Paulo, em São (2014-07-14). "Ferreira Gullar se candidata a vaga na Academia Brasileira de Letras". Pop & Arte (en portugués). Consultado o 2020-04-11. 
  3. Rio, Daniel SilveiraDo G1 (2014-12-05). "Poeta Ferreira Gullar toma posse na Academia Brasileira de Letras". Rio de Janeiro (en portugués). Consultado o 2020-04-11. 
  4. "tribunadonorte.net". www.tribunadonorte.net. Consultado o 2020-04-11. 
  5. "Unesp. Debate". www.unesp.br. Consultado o 2020-04-11. 
  6. Daniel Silveira (5 de dezembro de 2014). g1.globo, ed. "Poeta Ferreira Gullar toma posse na Academia Brasileira de Letras". 
  7. "Corpo de Ferreira Gullar é velado no Rio nesta segunda". G1 (en portugués). Consultado o 2020-04-11. 
  8. EGO, Mateus Almeida Do; Rio, no. "Velório de Ferreira Gullar reúne amigos famosos e imortais na ABL". Ego (en portugués). Consultado o 2020-04-11. 
  9. "Membros". Academia Brasileira de Letras (en portugués). 2015-01-15. Consultado o 2020-04-11. 
  10. Ferreira Gullar, em entrevista à revista piauiense Revestres, Jan/Fev 2014
  11. Gullar, Ferreira. (6 de maio de 2012). Dialética da mudança. Folha de S.Paulo, p. E10.
  12. RJ, Do G1 (2010-05-31). "Poeta Ferreira Gullar ganha Prêmio Camões de 2010". Pop & Arte (en portugués). Consultado o 2020-04-11. 
  13. "Ferreira Gullar e Laurentino Gomes levam Prêmio Jabuti". EXAME (en portugués). Arquivado dende o orixinal o 03 de xaneiro de 2020. Consultado o 2020-04-11. 
  14. "Revista do Cinema Brasileiro". web.archive.org. 2016-08-15. Archived from the original on 15 de agosto de 2016. Consultado o 2020-04-11. 
  15. "TV Brasil estreia série documental sobre a trajetória do poeta Ferreira Gullar no exílio neste sábado (5/12). TV Brasil. Notícias". TV Brasil (en portugués). 2015-12-03. Consultado o 2020-04-11. 
  16. "Ferreira Gullar". IMDb. Consultado o 2020-04-11. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]