Puberdade: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
m →‎Crecemento dos testículos: Arranxos varios, replaced: {{cite journal → {{Cita publicación periódica
Breogan2008 (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 1: Liña 1:
{{Enuso}}
{{Atención|data=xaneiro de 2009|Véxase a [[Conversa:Puberdade|conversa]]. Falta información das referencias}}
{{Revisión|data=agosto de 2017}}
[[Ficheiro:Hormons feedback - Sprzężenie zwrotne hormonow.svg|miniatura|350px|'''Ciclos de retroalimentación hormonais'''. 1.- [[Hormona estimulante dos folículos|hormona foliculoestimulante]] -, 2.- [[hormona luteinizante]] - LH, 3.- [[proxesterona]], 4.- [[estróxeno]], 5.- [[hipotálamo]], 6.- 2[[hipófise|glándula pituitaria]], 7.- [[ovario]], 8.- [[embarazo]] - hCG ([[gonadotropina coriónica humana]] - hCG), 9.- [[testosterona]], 10.- [[testículo]], 11.- [[incentivos]], 12.- [[prolactina]] PRL. Véxase tamén [[Sistema endócrino]] e [[retroalimentación negativa endocrina]].]]
[[Ficheiro:Hormons feedback - Sprzężenie zwrotne hormonow.svg|miniatura|350px|'''Ciclos de retroalimentación hormonais'''. 1.- [[Hormona estimulante dos folículos|hormona foliculoestimulante]] -, 2.- [[hormona luteinizante]] - LH, 3.- [[proxesterona]], 4.- [[estróxeno]], 5.- [[hipotálamo]], 6.- 2[[hipófise|glándula pituitaria]], 7.- [[ovario]], 8.- [[embarazo]] - hCG ([[gonadotropina coriónica humana]] - hCG), 9.- [[testosterona]], 10.- [[testículo]], 11.- [[incentivos]], 12.- [[prolactina]] PRL. Véxase tamén [[Sistema endócrino]] e [[retroalimentación negativa endocrina]].]]
[[Ficheiro:Tanner scale-female.svg|miniatura|Fases da puberdade nunha adolescente.]]
A '''puberdade''' é a primeira fase da [[adolescencia]] e da [[xuventude]]. Normalmente comeza entre os 10 e os 16 anos de idade, e remata ós 19 ou 20 anos.<ref name=OMS>[http://whqlibdoc.who.int/trs/WHO_TRS_731_spa.pdf La salud de los jóvenes: un desafío para la sociedad, 2000, Informe ''Salud para todos en el año 2000'', páx. 12] [[Organización Mundial da Saúde|OMS]]</ref><ref>[http://books.google.es/books?id=kSjjWi3SZlUC&pg=PA239&dq=inicio+pubertad+ni%C3%B1as&hl=es&ei=0v-GTuHdGs7E8QOKzMwr&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CDoQ6AEwAg#v=onepage&q=inicio%20pubertad%20ni%C3%B1as&f=false David Reed Shaffer, Psicología del desarrollo: infancia y adolescencia, 2007, México, páx. 239]</ref> Na puberdade lévase a cabo o proceso de cambios físicos no cal o corpo do [[neno]] ou nena adquire a capacidade da [[reprodución sexual]], ó converterse en [[adolescencia|adolescentes]].<ref>[http://www.fundacionsaludinfantil.org/documentos/C098.pdf ¿Cómo cambiará su cuerpo con la pubertad?, María Luisa Lucas Abad, Pediatra, Alicante, Pediatra]</ref>
A '''puberdade''' é un período no que ocorren mudanzas biolóxicas e fisiolóxicas. É neste período cando o corpo se desenvolve física e mentalmente tornándose maduro e o adolescente queda capacitado para xerar fillos. Non debe ser confundida como sinónimo da [[adolescencia]], xa que a puberdade forma parte da adolescencia.


Nesta fase, obsérvanse mudanzas tales como: crecemento de pelos, crecemento dos testículos e aparición dos seos, aumento dos [[Cadeira (anatomía)|cadeiras]] nas rapazas e tórax nos rapaces. O marco principal da puberdade para os [[home]]s é a primeira [[exaculación]], que ocorre de media ós 13 anos.<ref name="Jorgensen & Keiding">(Jorgensen & Keiding 1991).</ref> Para as mulleres, é o inicio da [[menstruación]], que ocorre de media entre 12 e 13 anos.<ref name="Tanner">(Tanner, 1990).</ref><ref name="U.S. menarche">{{cita xornal|autor =Anderson SE, Dallal GE, Must A |título=Relative weight and race influence average age at menarche: results from two nationally representative surveys of US girls studied 25 years apart |xornal=Pediatrics |volume=111 |número=4 Pt 1 |páxinas=844–50 |ano=2003 |mes=abril |pmid=12671122 |doi=10.1542/peds.111.4.844}}</ref><ref name="Canadian menarche">{{cita xornal|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21110899 |título=Age at menarche in Canada: results from the National Longitudinal Survey of Children & Youth|publicado=BMC Public Health |ano= 2010 }}</ref><ref name="UK menarche">{{cita xornal|url=http://vstudentworld.yolasite.com/resources/final_yr/gynae_obs/Hamilton%20Fairley%20Obstetrics%20and%20Gynaecology%20Lecture%20Notes%202%20Ed.pdf |título=Obstetrics and Gynaecology |nome =Diana |apelido =Hamilton-Fairley |edición=2ª|publicado=Blackwell Publishing }}</ref> No século XXI, a idade media na que os nenos acadan a puberdade é menor en comparanza co século XIX, quando tinha 15 anos para meninas e 16 para meninos. Este é, possivelmente, devido aos produtos químicos em alimentos ou uma melhor nutrição.<ref>{{citar web|url=http://www.telegraph.co.uk/health/healthnews/7824699/Girls-now-reaching-puberty-before-10-a-year-sooner-than-20-years-ago.html|título=Girls now reaching puberty before 10 – a year sooner than 20 years ago|primeiro =Richard|último =Alleyne|data=13 de junho de 2010|publicado=|via=www.telegraph.co.uk}}</ref>
O [[Desenvolvemento humano (bioloxía)|crecemento]] acelérase na primeira metade da puberdade, e acada o seu desenvolvemento ó final. As diferenzas corporais entre nenos e nenas antes da puberdade son case unicamente os seus [[Sistema reprodutor|xenitais]]. Durante a puberdade percíbense diferenzas máis acusadas en canto a tamaño, forma, composición e desenvolvemento funcional en moitas estruturas e sistemas do corpo. As máis obvias son as [[características sexuais secundarias]]. En senso estrito, o termo «puberdade» refírese ós cambios corporais na maduración sexual máis que ós psicosociais e culturais que comporta.


Os hormônios sexuais se diferem para os homens e as mulheres, mas não são totalmente exclusivos de cada sexo. Nos homens, os testículos secretam entre outros hormônios a [[testosterona]] e nas mulheres o [[ovário]] fabrica o [[estrógeno]].
A [[adolescencia]] é o período de transición psicolóxica e social entre a [[infancia]] e a vida adulta. A adolescencia abrangue gran parte do período da puberdade, pero os seus límites están menos definidos, e refírese máis ás características psicosociais e culturais mencionadas anteriormente.


As [[gônadas]] e as [[suprarrenais]] de ambos os sexos produzem o estrógeno e testosterona, mas é variável a quantidade. As características biológicas são universais e ocorrem de forma semelhante em todos os seres humanos.
== Puberdade como proceso físico ==
=== Cambios físicos da puberdade nas mulleres ===
A [[hormona]] dominante no desenvolvemento feminino é o [[estradiol]], un [[estróxeno]]. Mentres o estradiol promove o crecemento de [[mama]]s e do [[útero]], é tamén a principal hormona condutora do crecemento pubertal e da maduración [[epífise|epifiseal]].<ref>cita xornal |author=MacGillivray MH, Morishima A, Conte F, Grumbach M, Smith EP |title=Pediatric endocrinology update: an overview. The essential roles of estrogens in pubertal growth, epiphyseal fusion and bone turnover: lessons from mutations in the xenes for aromatase and the estrogen receptor |journal=Horm. Res. |volume=49 Suppl 1 |issue= |pages=2?8 |year=1998 |pmid=9554463 |doi=</ref> Os niveis de estradiol soben máis cedo ou quedan máis tempo nas mulleres que nos homes <ref>[http://web.archive.org/web/20040428084050/http://www.esoterix.com/files/expected_values.pdf levels].</ref>.


A puberdade também mexe com o emocional dos adolescentes e também em seu comportamento, principalmente em seu desejo sexual.<ref name=autogenerated1>{{Citar web |url=http://sexualidade.netsaber.com.br/index.php?c=178 |titulo=sexualidade: Puberdade<!-- Titulo gerado automaticamente -->|acessodata=2 de Abril de 2010 }}</ref>
====Crecemento do pelo púbico====
Tanto no menino quanto na menina, não proporciona apenas mudanças físicas mas, sobretudo, psicológicas. As alterações hormonais despertam a sensibilidade sexual e, consequentemente, é neste período que muitos adolescentes começam esporadicamente a ter relações sexuais.<ref name="gballone">{{citar web|url=http://gballone.sites.uol.com.br/infantil/adolesc.html|titulo=Adolescência e Puberdade - 1|autor=G. J. Ballone|acessodata=3 de maio de 2010}}</ref>
O [[pelo púbico]] é polo xeral a segunda manifestación da puberdade. Tamén é denominada [[pubarquia]], e os pelos poden verse por primeira vez ao redor dos [[Vaxina|labios]] maiores. Aproximadamente nun 15% das nenas o pelo púbico aparece aínda antes de que os seos empecen a desenvolverse.


==Tipos de puberdade==
====Cambios na [[vaxina]], no [[útero]], e nos [[ovarios]]====
=== Puberdade precoce ===
A [[membrana mucosa]] da vaxina tamén cambia en resposta dos niveis ascendentes de estróxenos, engordando e adquirindo unha cor rosácea <ref>Gordon (2005), p. 151</ref>. Tamén as características secrecións abrancazadas son un efecto normal dos estróxenos.
A puberdade precoce ocorre quando as características pertencentes às meninas ocorrem antes dos 9 anos de idade e nos meninos antes dos 10 anos.<ref name=autogenerated1 /> Todavia, este período está chegando cada vez mais cedo para meninas. Um estudo [[Dinamarca|dinamarquês]] aponta que as garotas estão entrando nesta fase antes dos dez anos. No século XIX a idade era de 15 anos para as meninas e 17 anos para os meninos.<ref name="ABC">{{citar notícia|url=http://www.abc.es/20100614/ciencia/ninas-llegan-pubertad-casi-201006142014.html|titulo=Las niñas llegan a la pubertad casi a los 10 años, doce meses antes que sus madres |ultimo=ABC|acessodata=14/06/2010}}</ref>


=== Puberdade atrasada ===
====Inicio da menstruación e fertilidade====
Em algumas meninas a partir dos 13 anos de idade e em meninos a partir dos 14 anos de idade, ocorrem à ausência de qualquer característica de desenvolvimento físico ou sexual, neste caso é considerada a puberdade atrasada. Alguns especialistas aconselham a procura de um profissional adequado para acompanhar os casos de puberdade.<ref name=autogenerated1 />
O primeiro sangrado [[menstruación|menstrual]], tamén coñecido como [[menarquia]] aparece ao redor dos 10 aos 16 anos como media. Os períodos menstruais ao comezo case nunca son regulares e mensuais durante os primeiros anos <ref name="Marshall1867">Marshall (1986), p. 186–7</ref>. A [[ovulación]] é necesaria para a fertilidade e pode ou non presentarse nos primeiros ciclos.


Em algumas meninas o surgimento das mamas pode demorar a vir, o normal é que venha dos 10 ao 14 anos de idade. A partir dos 15 anos, é aconselhável a procura de um especialista.
====Cambio na forma pélvica, redistribución da graxa e composición corporal====
Durante este período, tamén en resposta aos niveis ascendentes de estróxeno, a metade inferior da [[pelve]] ensánchase (provendo un [[canle de nacemento]] máis ancho). Os [[Tecido adiposo|tecidos adiposos]] aumentan a unha maior porcentaxe da composición corporal que nos homes, especialmente na distribución típica nas mulleres das [[mama]]s <ref name="Marshall187">Marshall (1986), p. 187</ref>, cadeiras e coxas. Isto produce a forma corporal típica da [[muller]] <ref name="Marshall188">Marshall (1986), p. 188</ref>.


Já nos meninos, a puberdade pode demorar a vir até aos 15 anos de idade. Os meninos ficam relativamente menores que as meninas, mas depois de um tempo, é comum a ultrapassagem de altura.
====Crecemento do pelo facial e corporal====
Nos anos e meses posteriores á aparición do pelo púbico <ref>cite journal |author=Tanner JM, Davies PS |title=Clinical longitudinal standards for height and height velocity for North American children |journal=J. Pediatr. |volume=107 |issue=3 |pages=317?29 |year=1985 |pmid=3875704 |doi=</ref> outras áreas da pel desenvolven pelo máis denso aproximadamente na secuencia seguinte: pelo axilar, pelo perianal, pelo encima dos beizos e pelo periareolar. Pelo estimulado principalmente polos estróxenos e completado polos andróxenos.


== Puberdade masculina ==
====Aumento de estatura====
===Transformações===
O crecemento é inducido polos estróxenos e comeza aproximadamente ao mesmo tempo que os primeiros cambios nos seos, ou ata uns cantos meses antes, facéndoo unha das primeiras manifestacións da puberdade nas nenas. O crecemento das pernas e os pés acelérase primeiro. A taxa de crecemento tende a alcanzar a súa velocidade máxima (tanto como 7,5-10 centímetros anuais).
No menino, as transformações começam um pouco mais cedo, por volta dos 10 aos 13 anos, mas são muito mais demoradas que nas meninas. Os primeiros sinais dessa transformação são, basicamente, o aumento no tamanho dos órgãos genitais, o nascimento da barba e o aparecimento de pelos na região pubiana, nas pernas, nos braços e no peito.
[[File:Adam's apple.JPG|thumb|esquerda|O [[pomo-de-adão]] ou [[maçã-de-adão]], conhecido vulgarmente por gogó.]]


Esse crescimento dos pelos depende da genética e varia muito de pessoa para pessoa. Além disso, essas mudanças são acompanhadas de modificação da voz, a qual fica mais grave. O esqueleto se alonga, os músculos se enrijecem, o tronco e os ombros alargam e a pele se torna muito mais gordurosa, o que favorece o aparecimento da acne. É nessa época que os meninos já podem ter sua primeira ejaculação.<ref name="gballone" />
====Cheiro corporal, cambios na pel e acne====
Niveis ascendentes de [[andróxeno]]s poden cambiar a composición de [[ácido graxo|ácidos graxos]] da [[transpiración corporal|transpiración]], resultando nun [[cheiro corporal]] máis "adulto". Isto a miúdo ocorre un ou máis anos antes que a [[telarquia]] e a [[pubarquia]]. Outro efecto inducido polos andróxenos é o aumento na secreción de aceite ([[graxa|sebo]]) na pel e cantidades variables de [[acne]]. Este cambio incrementa a susceptibilidade ao acne, que é un trazo característico da puberdade, variando en severidade.


===Ereções indesejadas===
=== Cambios físicos da puberdade nos homes ===
Ejaculações durante o sono são conhecidas popularmente como [[polução noturna]].<ref>{{citar web|url=http://h2g2.com/dna/h2g2/A12219374|título=h2g2 - The Morning Glory (or Nocturnal Penile Tumescence) - Edited Entry|primeiro =Not Panicking|último =Ltd|website=h2g2.com}}</ref> O pênis pode ficar ereto regularmente durante o sono, e os homens podem acordar com uma ereção.<ref>{{citar web|url=http://books.google.co.uk/books?id=5f8mQx7ULs4C&pg=PA149&dq=&hl=en&sa=X&ei=u1TwTu20EYTc8QOEmPiiAQ&ved=0CFcQ6AEwBA#v=onepage&q=&f=false|título=Sexuality Now: Embracing Diversity|primeiro =Janell|último =Carroll|data=29 de janeiro de 2009|publicado=Cengage Learning|via=Google Books}}</ref> Uma vez que um menino atinge certa idade, ereções ocorrem com muito mais frequência devido à puberdade.<ref>{{citar web|url=http://books.google.co.uk/books?id=R0eixKqC0SgC&pg=PA119&dq=erection+puberty&hl=en&sa=X&ei=AFbwTvSeNonu8APewbW8AQ&ved=0CD4Q6AEwAA#v=onepage&q=erection+puberty&f=false|título=What's Happening to My Body? Book for Boys: Revised Edition|primeiro1 =Lynda|último1 =Madaras|primeiro2 =Area|último2 =Madaras|data=8 de junho de 2007|publicado=HarperCollins|via=Google Books}}</ref> As ereções podem ocorrer espontaneamente a qualquer hora do dia, e ela pode ocorrer até mesmo ao se vestir.<ref>{{citar web|url=http://books.google.co.uk/books?id=xLqwYAzogiwC&pg=PA62&dq=&hl=en&sa=X&ei=M0zwTviZFciKhQfXyYXTAQ&ved=0CGYQ6AEwBg#v=onepage&q=&f=false|título=Making Sense of Sex: A Forthright Guide to Puberty, Sex and Relationships for People with Asperger's Syndrome|primeiro =Sarah|último =Attwood|data=15 de maio de 2008|publicado=Jessica Kingsley Publishers|via=Google Books}}</ref> Ereções são comuns para crianças e bebês, e pode mesmo ocorrer antes do nascimento.<ref>{{citar web|url=http://www.livestrong.com/article/267344-erections-in-babies/|título=Erections in Babies|primeiro =Holly L.|último =Roberts|website=livestrong.com}}</ref> As espontâneas são normais, mas podem ser embaraçosas se acontecerem em público, como em uma sala de aula ou sala de estar.<ref>{{citar web|url=http://books.google.co.uk/books?id=R0eixKqC0SgC&pg=PA145&dq=erection+spontaneous&hl=en&sa=X&ei=CnzwTrfjKI_w8QOK1czCAQ&ved=0CEoQ6AEwAg#v=onepage&q=erection+spontaneous&f=false|título=What's Happening to My Body? Book for Boys: Revised Edition|primeiro1 =Lynda|último1 =Madaras|primeiro2 =Area|último2 =Madaras|data=8 de junho de 2007|publicado=HarperCollins|via=Google Books}}</ref><ref>{{citar web|url=http://books.google.co.uk/books?id=qdybSBoC4_0C&pg=PA201&dq=erection+spontaneous&hl=en&sa=X&ei=CnzwTrfjKI_w8QOK1czCAQ&ved=0CDwQ6AEwAA#v=onepage&q=erection+spontaneous&f=false|título=What's Happening to My Body? Book for Girls: Revised Edition|primeiro1 =Lynda|último1 =Madaras|primeiro2 =Area|último2 =Madaras|data=6 de junho de 2007|publicado=HarperCollins|via=Google Books}}</ref>
[[Ficheiro:Malepuberty.jpg|miniatura|250px|Desenvolvemento androxénico do cabelo no corpo masculino]]


===Características===
====Desenvolvemento da musculatura====
* surgimento de pelos nos púbis, nas axilas e no peito;
Formación do corpo de adulto.
* aumento dos [[testículos]] e do [[pênis]];
* crescimento da barba;
* voz grossa;
* ombros mais largos;
* aumento da massa muscular;
* início da produção de [[espermatozoide]]s;
* aumento do peso e da estatura;
* surgimento de pelo no dedão do pé.<ref name=autogenerated1 />


== Puberdade feminina ==
====Crecemento dos testículos====
===Transformações===
O crecemento dos [[testículo]]s é unha das primeiras características polas cales un neno pódese dar conta de que está entrando na puberdade xa que estes aumentan de tamaño <ref>Marshall (1986), p. ?</ref><ref name=lee02>{{Cita publicación periódica |author=Lee PA, Reiter EO |title=Genital size: a common adolescent male concern |journal=Adolescent medicine (Philadelphia, Pa.) |volume=13 |issue=1 |pages=171–80, viii |year=2002 |pmid=11841963}}</ref>.
A puberdade feminina se inicia, em geral, entre 11 e 14 anos, variando esse período de pessoa para pessoa. Em geral, a puberdade tem inicio com a primeira [[menstruação]] ([[menarca]]), que coincide com o surgimento de uma série de transformações do corpo que já se vinham manifestando na fase conhecida como pré-puberal.<ref name="pud">{{citar web |url= http://www.brasilescola.com/sexualidade/puberdade.htm |título=A puberdade e o desenvolvimento humano |acessodata=16 de janeiro de 2012 |autor=Brasil Escola }}</ref>


Geralmente a partir dos dez anos a menina cresce vários centímetros em pouco tempo, sua cintura se afina, os quadris se alargam, os seios começam a avolumar-se e surge uma leve pilosidade no púbis e nas axilas.
====Pelo púbico nos nenos====
O [[pelo púbico]] adoita ser de entre as primeiras cousas que ocorren cando un neno alcanzou a puberdade. Aparece primeiramente ao redor da base do pene cunha cor clara, ata facerse máis grosos e rizados; tamén a súa cor faise máis escura e van nacendo máis e máis ata que cobren os xenitais.


Paralelamente, as glândulas sudoríparas se desenvolvem, tornando o odor do corpo mais intenso e provocando maior sudorese nas axilas. Essas mudanças, causam uma certa sensação de insegurança e inquietação na menina, culminam com a primeira menstruação. Durante os dois anos seguintes à primeira menstruação os ciclos podem ser ainda irregulares, mais longos ou mais breves.
====Pelo corporal====
O eixe hipotálamo-hipófise-adrenal é o primeiro eixe que se ve afectado na puberdade. Empézanse a xerar hormonas tales como a [[androstenediona]] e [[dihidrotestosterona]] (DHT) ao redor dos 7/8 anos. Esta actividade elevada do eixe hipotalámico-hipofisario-adrenal coñecida como "[[adrenarquia]]" dá lugar á aparición do pelo púbico, pelo axilar, pelo facial ([[barba]] e [[bigote]]), pelo nas pernas e brazos, unha liña de pelo que se estende desde a [[pube]] ata o [[embigo]], e no peito entre outras zonas.


As transformações que se verificam no período pré-púbere são resultados da atividade dos ovários, sobre a qual atua a hipófise. Ao nascer, a menina tem no ovário entre duzentos mil e quatrocentos mil óvulos, dos quais apenas cerca de quatrocentos serão utilizados ao longo de todo período fértil (até os 50-55 anos).<ref name="gballone" />
====Emisión nocturna====
Durante o súa puberdade e adolescencia, o neno pode ou non experimentar a súa primeira [[emisión nocturna]], tamén coñecida como ''soño húmido'' ou polución nocturna. Normalmente é unha expulsión de [[seme]], realizada cando o neno dorme e ten soños frecuentemente asociados con [[sexo]] ou simplemente polo rozamento do pene coa roupa. Desde ese momento o púber pode fecundar un óvulo.


====Crecemento do pene====
===Menstruação===
{{AP|Menstruação}}
Como se viu antes no púber o primeiro cambio que ocorreu foi o crecemento dos testículos antes que o [[pene]] <ref name=jonessmiths>{{Cita libro |author=Jones, Kenneth W. |title=Smith's Recognizable Patterns of Human Malformation |publisher=Elsevier Saunders |location=St. Louis, Mo |year=2006 |pages= |isbn=0-7216-0615-6}}</ref>. Aínda que 14-15&nbsp;[[Centímetro|cm]] é posiblemente unha talla media de adultos, varía moito na poboación normal.<ref>Marshall (1986), p. 180</ref>
O primeiro sangramento menstrual é conhecido como [[menarca]]. No [[Canadá]], a idade média da menarca é 12,72 e no [[Reino Unido]] é 12,9. O tempo entre períodos menstrual não é sempre regular nos dois primeiros anos após a menarca. Ovulação é necessária para a fertilidade, mas pode ou não acompanhar as primeiras menstruações. A iniciação da [[ovulação]] após a menarca não é inevitável. A alta proporção de meninas com irregularidade continuou nos anos de ciclo menstrual de várias menarca continuarão a ter irregularidade prolongada e anovulação, e estão em maior risco para a fertilidade reduzida. Nubilidade é usado para designar realização de fertilidade.


===Características<ref name="pud" />===
====Engrosamento da voz====
* alargamento dos ossos da bacia;
Cando un adolescente está na etapa do desenvolvemento físico, dase o crecemento da [[larinxe]] e as súas cordas vocais tórnanse máis grosas de maneira que a voz da persoa quede grosa e masculina. Este crecemento vai por períodos e pode ser que ó principio lle saian os chamados "chíos" ó falar, logo a voz vaise tornando máis grave e vese que no colo comeza a sair a [[noz de Adán]].
* início do ciclo menstrual;
* surgimento de pelos nos púbis e nas axilas;
* depósito de gordura nas nádegas, nos quadris e nas coxas;
* desenvolvimento dos seios.<ref name=autogenerated1 />


== Maturação sexual ==
====Cheiro corporal====
A maturação sexual abrange o desenvolvimento das [[gônada]]s, órgãos de reprodução e caracteres sexuais secundários. Existe uma ampla variação normal da idade de início e da velocidade de progressão da maturação sexual dentro de uma população. Na maioria das vezes os estágios de maturação sexual ocorrem numa sequência constante.<ref name="ms">{{citar web |url=http://www.cienciasdasaude.org/portal/?p=1731 |título=Maturação sexual tardia |acessodata=16 de janeiro de 2012 |autor=Ciências da Saúde }}</ref>
Alcanzada a puberdade, o neno comeza a expulsar cheiros característicos, especialmente tralo exercicio físico. A expulsión de [[suor]] por parte das [[glándula sudorípara|glándulas sudoríparas]] aumenta na puberdade, o cal convértese, aínda que non decisivamente, nun factor importante que contribúe ao [[cheiro]] corporal. Este cheiro adoita cualificarse como desagradable e a súa intensidade pode variar de persoa a persoa e de momento en momento.


No sexo masculino os sinais de maturação sexual costumam ocorrer na seguinte sequência: aumento dos [[testículo]]s e da [[bolsa escrotal]] (média aos nove e dez anos de idade), crescimento de pelos pubianos (em torno de 11, 12 anos de idade), pelos axilares, pelos sobre o lábio superior, na face e em outras partes do corpo, mudanças da [[laringe]] e da voz e crescimento do pênis. A mudança na voz ocorre em média entre 11 a 15 anos de idade.<ref name="ms" />
====Crecemento en estatura====

O neno que alcanzou a puberdade entra nun novo proceso de crecemento en estatura dunha duración maior ao das nenas. Este proceso de crecemento usualmente dura ata os 19 anos de idade en homes, 16 en mulleres. Porén, o crecemento de talla pode observarse ata os 20 anos.
== Caracteres sexuais secundários ==
{{principal|Caracteres sexuais secundários}}

=== Masculino ===
* Primeira [[ejaculação]], o menino, em alguns casos,<ref>{{citar web|url=http://www.consultaweb.com.br/mix/teens/sexo/meninos_08.htm|título=É Comum Gozar com Pouco ou Sem Esperma?|publicado=Consultaweb|acessodata=1º de junho de 2012}}</ref> já pode gerar filhos;<ref>{{citar web|url=http://www.colband.com.br/funcionario/gcpg/sextips/faq/2009/abr09.php|título=Colégio Bandeirantes|website=www.colband.com.br}}</ref>
* Crescimento do [[pênis]] e [[testículos]];
* Aparecimento de pelos na zona [[pelos pubianos|púbica]], nas [[axila]]s, no rosto e no [[Pelos no abdômen|peito]];
* Crescimento lento e prolongado;
* Aumento dos músculos
* Aumento dos ombros;
* A voz torna-se mais grave.

=== Feminino ===
* Desenvolvimento das [[glândulas mamárias]];
* Aparecimento de [[pelos pubianos|pelos na zona púbica]] e nas [[axilas]];
* Crescimento rápido e curto;
* Aumento da bacia (ficando com o quadril mais largo);
* Ocorre a primeira [[menstruação]], a menina já pode gerar filhos.


== Notas ==
== Notas ==
{{listaref|2|barra=220}}
{{listaref|30em}}


== Véxase tamén ==
== Véxase tamén ==
=== Outros artigos ===
=== Outros artigos ===
* [[Adolescencia]]
* [[Adolescencia]]
* [[Sexualidade humana]]
* [[Puberdade precoz]]
* [[Menarquia]]
* [[Pubarquia]]
* [[Telarquia]]


=== Ligazóns externas ===
=== Ligazóns externas ===

Revisión como estaba o 17 de xaneiro de 2018 ás 15:07

Ciclos de retroalimentación hormonais. 1.- hormona foliculoestimulante -, 2.- hormona luteinizante - LH, 3.- proxesterona, 4.- estróxeno, 5.- hipotálamo, 6.- 2glándula pituitaria, 7.- ovario, 8.- embarazo - hCG (gonadotropina coriónica humana - hCG), 9.- testosterona, 10.- testículo, 11.- incentivos, 12.- prolactina PRL. Véxase tamén Sistema endócrino e retroalimentación negativa endocrina.
Fases da puberdade nunha adolescente.

A puberdade é un período no que ocorren mudanzas biolóxicas e fisiolóxicas. É neste período cando o corpo se desenvolve física e mentalmente tornándose maduro e o adolescente queda capacitado para xerar fillos. Non debe ser confundida como sinónimo da adolescencia, xa que a puberdade forma parte da adolescencia.

Nesta fase, obsérvanse mudanzas tales como: crecemento de pelos, crecemento dos testículos e aparición dos seos, aumento dos cadeiras nas rapazas e tórax nos rapaces. O marco principal da puberdade para os homes é a primeira exaculación, que ocorre de media ós 13 anos.[1] Para as mulleres, é o inicio da menstruación, que ocorre de media entre 12 e 13 anos.[2][3][4][5] No século XXI, a idade media na que os nenos acadan a puberdade é menor en comparanza co século XIX, quando tinha 15 anos para meninas e 16 para meninos. Este é, possivelmente, devido aos produtos químicos em alimentos ou uma melhor nutrição.[6]

Os hormônios sexuais se diferem para os homens e as mulheres, mas não são totalmente exclusivos de cada sexo. Nos homens, os testículos secretam entre outros hormônios a testosterona e nas mulheres o ovário fabrica o estrógeno.

As gônadas e as suprarrenais de ambos os sexos produzem o estrógeno e testosterona, mas é variável a quantidade. As características biológicas são universais e ocorrem de forma semelhante em todos os seres humanos.

A puberdade também mexe com o emocional dos adolescentes e também em seu comportamento, principalmente em seu desejo sexual.[7] Tanto no menino quanto na menina, não proporciona apenas mudanças físicas mas, sobretudo, psicológicas. As alterações hormonais despertam a sensibilidade sexual e, consequentemente, é neste período que muitos adolescentes começam esporadicamente a ter relações sexuais.[8]

Tipos de puberdade

Puberdade precoce

A puberdade precoce ocorre quando as características pertencentes às meninas ocorrem antes dos 9 anos de idade e nos meninos antes dos 10 anos.[7] Todavia, este período está chegando cada vez mais cedo para meninas. Um estudo dinamarquês aponta que as garotas estão entrando nesta fase antes dos dez anos. No século XIX a idade era de 15 anos para as meninas e 17 anos para os meninos.[9]

Puberdade atrasada

Em algumas meninas a partir dos 13 anos de idade e em meninos a partir dos 14 anos de idade, ocorrem à ausência de qualquer característica de desenvolvimento físico ou sexual, neste caso é considerada a puberdade atrasada. Alguns especialistas aconselham a procura de um profissional adequado para acompanhar os casos de puberdade.[7]

Em algumas meninas o surgimento das mamas pode demorar a vir, o normal é que venha dos 10 ao 14 anos de idade. A partir dos 15 anos, é aconselhável a procura de um especialista.

Já nos meninos, a puberdade pode demorar a vir até aos 15 anos de idade. Os meninos ficam relativamente menores que as meninas, mas depois de um tempo, é comum a ultrapassagem de altura.

Puberdade masculina

Transformações

No menino, as transformações começam um pouco mais cedo, por volta dos 10 aos 13 anos, mas são muito mais demoradas que nas meninas. Os primeiros sinais dessa transformação são, basicamente, o aumento no tamanho dos órgãos genitais, o nascimento da barba e o aparecimento de pelos na região pubiana, nas pernas, nos braços e no peito.

O pomo-de-adão ou maçã-de-adão, conhecido vulgarmente por gogó.

Esse crescimento dos pelos depende da genética e varia muito de pessoa para pessoa. Além disso, essas mudanças são acompanhadas de modificação da voz, a qual fica mais grave. O esqueleto se alonga, os músculos se enrijecem, o tronco e os ombros alargam e a pele se torna muito mais gordurosa, o que favorece o aparecimento da acne. É nessa época que os meninos já podem ter sua primeira ejaculação.[8]

Ereções indesejadas

Ejaculações durante o sono são conhecidas popularmente como polução noturna.[10] O pênis pode ficar ereto regularmente durante o sono, e os homens podem acordar com uma ereção.[11] Uma vez que um menino atinge certa idade, ereções ocorrem com muito mais frequência devido à puberdade.[12] As ereções podem ocorrer espontaneamente a qualquer hora do dia, e ela pode ocorrer até mesmo ao se vestir.[13] Ereções são comuns para crianças e bebês, e pode mesmo ocorrer antes do nascimento.[14] As espontâneas são normais, mas podem ser embaraçosas se acontecerem em público, como em uma sala de aula ou sala de estar.[15][16]

Características

  • surgimento de pelos nos púbis, nas axilas e no peito;
  • aumento dos testículos e do pênis;
  • crescimento da barba;
  • voz grossa;
  • ombros mais largos;
  • aumento da massa muscular;
  • início da produção de espermatozoides;
  • aumento do peso e da estatura;
  • surgimento de pelo no dedão do pé.[7]

Puberdade feminina

Transformações

A puberdade feminina se inicia, em geral, entre 11 e 14 anos, variando esse período de pessoa para pessoa. Em geral, a puberdade tem inicio com a primeira menstruação (menarca), que coincide com o surgimento de uma série de transformações do corpo que já se vinham manifestando na fase conhecida como pré-puberal.[17]

Geralmente a partir dos dez anos a menina cresce vários centímetros em pouco tempo, sua cintura se afina, os quadris se alargam, os seios começam a avolumar-se e surge uma leve pilosidade no púbis e nas axilas.

Paralelamente, as glândulas sudoríparas se desenvolvem, tornando o odor do corpo mais intenso e provocando maior sudorese nas axilas. Essas mudanças, causam uma certa sensação de insegurança e inquietação na menina, culminam com a primeira menstruação. Durante os dois anos seguintes à primeira menstruação os ciclos podem ser ainda irregulares, mais longos ou mais breves.

As transformações que se verificam no período pré-púbere são resultados da atividade dos ovários, sobre a qual atua a hipófise. Ao nascer, a menina tem no ovário entre duzentos mil e quatrocentos mil óvulos, dos quais apenas cerca de quatrocentos serão utilizados ao longo de todo período fértil (até os 50-55 anos).[8]

Menstruação

Artigo principal: Menstruação.

O primeiro sangramento menstrual é conhecido como menarca. No Canadá, a idade média da menarca é 12,72 e no Reino Unido é 12,9. O tempo entre períodos menstrual não é sempre regular nos dois primeiros anos após a menarca. Ovulação é necessária para a fertilidade, mas pode ou não acompanhar as primeiras menstruações. A iniciação da ovulação após a menarca não é inevitável. A alta proporção de meninas com irregularidade continuou nos anos de ciclo menstrual de várias menarca continuarão a ter irregularidade prolongada e anovulação, e estão em maior risco para a fertilidade reduzida. Nubilidade é usado para designar realização de fertilidade.

Características[17]

  • alargamento dos ossos da bacia;
  • início do ciclo menstrual;
  • surgimento de pelos nos púbis e nas axilas;
  • depósito de gordura nas nádegas, nos quadris e nas coxas;
  • desenvolvimento dos seios.[7]

Maturação sexual

A maturação sexual abrange o desenvolvimento das gônadas, órgãos de reprodução e caracteres sexuais secundários. Existe uma ampla variação normal da idade de início e da velocidade de progressão da maturação sexual dentro de uma população. Na maioria das vezes os estágios de maturação sexual ocorrem numa sequência constante.[18]

No sexo masculino os sinais de maturação sexual costumam ocorrer na seguinte sequência: aumento dos testículos e da bolsa escrotal (média aos nove e dez anos de idade), crescimento de pelos pubianos (em torno de 11, 12 anos de idade), pelos axilares, pelos sobre o lábio superior, na face e em outras partes do corpo, mudanças da laringe e da voz e crescimento do pênis. A mudança na voz ocorre em média entre 11 a 15 anos de idade.[18]

Caracteres sexuais secundários

Masculino

  • Primeira ejaculação, o menino, em alguns casos,[19] já pode gerar filhos;[20]
  • Crescimento do pênis e testículos;
  • Aparecimento de pelos na zona púbica, nas axilas, no rosto e no peito;
  • Crescimento lento e prolongado;
  • Aumento dos músculos
  • Aumento dos ombros;
  • A voz torna-se mais grave.

Feminino

Notas

  1. (Jorgensen & Keiding 1991).
  2. (Tanner, 1990).
  3. Anderson SE, Dallal GE, Must A (2003). "Relative weight and race influence average age at menarche: results from two nationally representative surveys of US girls studied 25 years apart". Pediatrics 111 (4 Pt 1). pp. 844–50. PMID 12671122. doi:10.1542/peds.111.4.844.  A referencia usa o parámetro obsoleto |mes= (Axuda)
  4. "Age at menarche in Canada: results from the National Longitudinal Survey of Children & Youth". 2010.  Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda)
  5. Hamilton-Fairley, Diana. "Obstetrics and Gynaecology" (PDF) (2ª ed.).  Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda)
  6. "Girls now reaching puberty before 10 – a year sooner than 20 years ago". 13 de junho de 2010 – vía www.telegraph.co.uk.  Parámetro descoñecido |primeiro= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último= ignorado (suxírese |apelidos=) (Axuda)
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 http://sexualidade.netsaber.com.br/index.php?c=178.  Parámetro descoñecido |titulo= ignorado (suxírese |título=) (Axuda); Parámetro descoñecido |acessodata= ignorado (Axuda); Falta o |title= (Axuda)
  8. 8,0 8,1 8,2 G. J. Ballone. http://gballone.sites.uol.com.br/infantil/adolesc.html.  Parámetro descoñecido |titulo= ignorado (suxírese |título=) (Axuda); Parámetro descoñecido |acessodata= ignorado (Axuda); Falta o |title= (Axuda)
  9. Modelo:Citar notícia
  10. "h2g2 - The Morning Glory (or Nocturnal Penile Tumescence) - Edited Entry". h2g2.com.  Parámetro descoñecido |primeiro= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último= ignorado (suxírese |apelidos=) (Axuda)
  11. "Sexuality Now: Embracing Diversity". 29 de janeiro de 2009 – vía Google Books.  Parámetro descoñecido |primeiro= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda); Parámetro descoñecido |último= ignorado (suxírese |apelidos=) (Axuda)
  12. "What's Happening to My Body? Book for Boys: Revised Edition". 8 de junho de 2007 – vía Google Books.  Parámetro descoñecido |primeiro1= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |primeiro2= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último1= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último2= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda)
  13. "Making Sense of Sex: A Forthright Guide to Puberty, Sex and Relationships for People with Asperger's Syndrome". 15 de maio de 2008 – vía Google Books.  Parámetro descoñecido |primeiro= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda); Parámetro descoñecido |último= ignorado (suxírese |apelidos=) (Axuda)
  14. "Erections in Babies". livestrong.com.  Parámetro descoñecido |primeiro= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último= ignorado (suxírese |apelidos=) (Axuda)
  15. "What's Happening to My Body? Book for Boys: Revised Edition". 8 de junho de 2007 – vía Google Books.  Parámetro descoñecido |primeiro1= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |primeiro2= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último1= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último2= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda)
  16. "What's Happening to My Body? Book for Girls: Revised Edition". 6 de junho de 2007 – vía Google Books.  Parámetro descoñecido |primeiro1= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |primeiro2= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último1= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |último2= ignorado (Axuda); Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda)
  17. 17,0 17,1 Brasil Escola. "A puberdade e o desenvolvimento humano".  Parámetro descoñecido |acessodata= ignorado (Axuda)
  18. 18,0 18,1 Ciências da Saúde. "Maturação sexual tardia".  Parámetro descoñecido |acessodata= ignorado (Axuda)
  19. "É Comum Gozar com Pouco ou Sem Esperma?".  Parámetro descoñecido |publicado= ignorado (suxírese |publicación=) (Axuda); Parámetro descoñecido |acessodata= ignorado (Axuda)
  20. "Colégio Bandeirantes". www.colband.com.br. 

Véxase tamén

Outros artigos

Ligazóns externas