Castela: Diferenzas entre revisións
Sen resumo de edición |
mSen resumo de edición |
||
Liña 1: | Liña 1: | ||
[[ |
[[Ficheiro:Castilian people.PNG|thumb|300px|Territorio considerado como castelán pola maioría dos seus habitantes.]]'''Castela''' (en [[lingua castelá|castelán]]: ''Castilla'') é o nome dunha rexión histórica [[España|española]] que se corresponde con parte dos territorios pertencentes ao antigo Reino de Castela. |
||
⚫ | A primitiva Castela xurdiu durante as orixes da [[Reconquista]] na cabeceira do [[Ebro]], ante o pulo de [[cántabros]] e [[vascón|vascóns]]. Dependendo dos autores e as épocas, considérase composto de territorios diferentes. A evolución histórica fai aínda máis imprecisos os seus compoñentes: o [[Reino de Castela]] foi nun primeiro momento un [[Condado de Castela|condado]] dependente do [[Reino de León]], que finalmente se separou deste, e posteriormente formou parte, xunto a outros reinos, da [[Coroa de Castela]]. |
||
'''Castela''' (en [[lingua castelá|castelán]]: ''Castilla'') é o nome dunha rexión histórica [[España|española]] que se corresponde con parte dos territorios pertencentes ao antigo Reino de Castela. |
|||
⚫ | A primitiva Castela xurdiu durante as orixes da [[Reconquista]] na cabeceira do [[Ebro]], ante o |
||
Así, o nome de Castela empregouse na [[Baixa Idade Media en España|Baixa Idade Media]] para denominar á Coroa de Castela, o conxunto de todos os territorios dos monarcas da [[Monarquía hispánica|Coroa]] (por contraposición ao resto de reis hispánicos, os de [[Coroa de Aragón|Aragón]], [[Reino de Navarra|Navarra]] e [[Portugal]]). |
Así, o nome de Castela empregouse na [[Baixa Idade Media en España|Baixa Idade Media]] para denominar á Coroa de Castela, o conxunto de todos os territorios dos monarcas da [[Monarquía hispánica|Coroa]] (por contraposición ao resto de reis hispánicos, os de [[Coroa de Aragón|Aragón]], [[Reino de Navarra|Navarra]] e [[Portugal]]). |
||
Liña 9: | Liña 7: | ||
==Xeografía== |
==Xeografía== |
||
Administrativamente Castela non ten recoñecemento oficial, o territorio da rexión de Castela posuía as seguintes provincias: |
Administrativamente Castela non ten recoñecemento oficial, o territorio da rexión de Castela posuía as seguintes provincias: |
||
*A actual Comunidade de [[Comunidade de Madrid|Madrid]] |
*A actual Comunidade de [[Comunidade de Madrid|Madrid]]. |
||
*As provincias de [[provincia de Ávila|Ávila]], [[provincia de Burgos|Burgos]], [[provincia de Palencia|Palencia]], [[provincia de Segovia|Segovia]], [[provincia de Soria|Soria]] e |
*As provincias de [[provincia de Ávila|Ávila]], [[provincia de Burgos|Burgos]], [[provincia de Palencia|Palencia]], [[provincia de Segovia|Segovia]], [[provincia de Soria|Soria]] e máis [[provincia de Valladolid|Valladolid]] en [[Castela e León]]. |
||
*[[provincia de Cidade Real|Cidade Real]], [[provincia de Cuenca|Cuenca]], [[provincia de Guadalaxara|Guadalaxara]] e |
*[[provincia de Cidade Real|Cidade Real]], [[provincia de Cuenca|Cuenca]], [[provincia de Guadalaxara|Guadalaxara]] e máis [[provincia de Toledo|Toledo]] en [[Castela-A Mancha]]. |
||
⚫ | Hai un certo movemento en varias provincias, popular e político, que di que non forman parte de Castela as tres provincias do antigo reino de León: [[provincia de León|León]], [[provincia de Salamanca|Salamanca]] e máis [[provincia de Zamora|Zamora]] (as dúas últimas, segundo o momento histórico), incluso certas veces partes de Valladolid e Palencia, que na actualidade si forman parte de Castela e León. Tamén se di que a [[provincia de Albacete]] non é Castela, pois historicamente foi parte da [[Rexión de Murcia]]. Desde certos movementos políticos e culturais incluso se reclaman as comarcas de [[Requena]] e [[Utiel]], actualmente na Comunidade Valenciana, pois historicamente foron parte da provincia de [[Cuenca]]. |
||
⚫ | |||
⚫ | Hai un certo movemento en varias provincias, popular e político, que di que non forman parte de Castela as tres provincias do antigo reino de León: [[provincia de León|León]], [[provincia de Salamanca|Salamanca]] e |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
==Historia== |
==Historia== |
||
Castela xurdiu como condado vasalo do [[reino de León]]. Debe o seu nome á gran cantidade de [[Castelo (fortificación)|castelos]] na zona. No [[século IX]] independizouse de León, aínda que os dous reinos |
Castela xurdiu como condado vasalo do [[reino de León]]. Debe o seu nome á gran cantidade de [[Castelo (fortificación)|castelos]] na zona. No [[século IX]] independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no [[século XIII]]. |
||
Durante a [[Idade Media]], o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos [[árabe]]s. Dende o tempo dos [[Reis Católicos]] dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en [[Valladolid]] ou [[Burgos]], e |
Durante a [[Idade Media]], o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos [[árabe]]s. Dende o tempo dos [[Reis Católicos]] dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en [[Valladolid]] ou [[Burgos]], e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en [[Madrid]]. |
||
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da [[Guerra de Sucesión Española]] confirmouse o [[lingua castelá|castelán]] coma lingua oficial en toda [[España]] e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán. |
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da [[Guerra de Sucesión Española]] confirmouse o [[lingua castelá|castelán]] coma lingua oficial en toda [[España]] e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán. |
||
Liña 31: | Liña 28: | ||
Na actualidade existen algúns partidos nacionalistas casteláns minoritarios, coma [[Tierra Comunera]] (TC) ou [[Izquierda Castellana]] (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas ''castelás''. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos. |
Na actualidade existen algúns partidos nacionalistas casteláns minoritarios, coma [[Tierra Comunera]] (TC) ou [[Izquierda Castellana]] (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas ''castelás''. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos. |
||
[[Categoría:Castela]] |
[[Categoría:Castela]] |
||
[[af:Kastilië]] |
[[af:Kastilië]] |
||
[[an:Castiella]] |
[[an:Castiella]] |
Revisión como estaba o 2 de marzo de 2010 ás 13:07
Castela (en castelán: Castilla) é o nome dunha rexión histórica española que se corresponde con parte dos territorios pertencentes ao antigo Reino de Castela.
A primitiva Castela xurdiu durante as orixes da Reconquista na cabeceira do Ebro, ante o pulo de cántabros e vascóns. Dependendo dos autores e as épocas, considérase composto de territorios diferentes. A evolución histórica fai aínda máis imprecisos os seus compoñentes: o Reino de Castela foi nun primeiro momento un condado dependente do Reino de León, que finalmente se separou deste, e posteriormente formou parte, xunto a outros reinos, da Coroa de Castela.
Así, o nome de Castela empregouse na Baixa Idade Media para denominar á Coroa de Castela, o conxunto de todos os territorios dos monarcas da Coroa (por contraposición ao resto de reis hispánicos, os de Aragón, Navarra e Portugal).
Xeografía
Administrativamente Castela non ten recoñecemento oficial, o territorio da rexión de Castela posuía as seguintes provincias:
- A actual Comunidade de Madrid.
- As provincias de Ávila, Burgos, Palencia, Segovia, Soria e máis Valladolid en Castela e León.
- Cidade Real, Cuenca, Guadalaxara e máis Toledo en Castela-A Mancha.
Hai un certo movemento en varias provincias, popular e político, que di que non forman parte de Castela as tres provincias do antigo reino de León: León, Salamanca e máis Zamora (as dúas últimas, segundo o momento histórico), incluso certas veces partes de Valladolid e Palencia, que na actualidade si forman parte de Castela e León. Tamén se di que a provincia de Albacete non é Castela, pois historicamente foi parte da Rexión de Murcia. Desde certos movementos políticos e culturais incluso se reclaman as comarcas de Requena e Utiel, actualmente na Comunidade Valenciana, pois historicamente foron parte da provincia de Cuenca.
- Poboación: 9.521.132 habitantes (2003).
- Superficie: 150.281 km².
- Densidade de poboación: 63,4 hab/km².
- Cidades importantes: Madrid, Valladolid, Burgos.
Historia
Castela xurdiu como condado vasalo do reino de León. Debe o seu nome á gran cantidade de castelos na zona. No século IX independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no século XIII.
Durante a Idade Media, o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos árabes. Dende o tempo dos Reis Católicos dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en Valladolid ou Burgos, e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en Madrid.
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da Guerra de Sucesión Española confirmouse o castelán coma lingua oficial en toda España e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán.
Ao creárense as autonomías, Castela a Vella perdeu as dúas provincias de fóra da Meseta, A Rioxa (esta terra pertencía, na Idade Media, a Navarra e foi invadida polos casteláns) e máis Cantabria, e engadiuse a rexión de León, formando Castela e León. Castela a Nova dividiuse na Comunidade de Madrid, que abranguía soamente a provincia de Madrid, e máis Castela-A Mancha, que gañou a provincia de Albacete, que ata entón formaba parte da Rexión de Murcia.
Na actualidade existen algúns partidos nacionalistas casteláns minoritarios, coma Tierra Comunera (TC) ou Izquierda Castellana (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas castelás. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos.