Cataluña: Diferenzas entre revisións

Cataluña (Catalunya en catalán, Catalunha en aranés) é un territorio histórico que na actualidade conforma, na meirande parte, unha comunidade autónoma dentro do Reino de España situada ao Este da Península Ibérica. Limita ao Norte con Francia e Andorra, ao Este co Mar Mediterráneo, ao sur coa Comunidade Valenciana e ao Oeste con Aragón. Historicamente Cataluña é unha rexión histórica que engloba as comarcas do Vallespir, o Conflent, o Capcir, o Rosellón e a parte norte de Cerdaña ou Alta Cerdaña, territorios ultrapirenaicos dependentes dos antigos condados do Rosellón e da Cerdaña e que perencen ao actual departamento francés de os Pirineos Orientais. É frecuente que estas comarcas se engloben baixo o nome de Alta Cataluña. Cataluña é a comunidade autónoma coa maior producción industrial de España, e é onde residen o 25% dos extranxeiros do país.

Lingua

O Estatut declara o catalán lingua propria de Cataluña. Tanto o catalán coma o castelán son linguas oficiais en todo o territorio. Ademáis, o aranés é unha lingua oficial no Val de Arán.

Administración e Goberno de Cataluña

A Generalitat é a institución de autogoberno en Cataluña, componse dun Parlamento, un Presidente y un Consello Executivo [1].

O Parlamento de Cataluña (Parlament) ten 135 escanos, elixidos por sufraxio. O Parlamento é a ferramenta lexislativa de Cataluña [2].

O Presidente (President) e o Consello Executivo serven como autoridade executiva e son elixidos polo Parlamento. O Goberno catalán componse de 16 departamentos o consellerías [3].

Aínda que se atopan algunhas excepcións, a maior parte do poder xudicial encóntrase baixo a autoridade central española. Nembargantes, en Cataluña aplícase o Dereito Civil Catalán, o cal é distinto ao resto de [[España][4]. Unha lei catalana é regulada polo defensor do pobo (Síndic de Greuges) [5], o cal trata os problemas que poidan surxir entre os cidadáns ou organizacións coa Generalitat ou outros gobernos locais.

A rexión mantén unha loita política dende 1979 para obter maiores niveis de autonomía. Logo de Navarra e o País Basco, Cataluña ten o nivel máis alto de autogoberno de España. A Generalitat retén competencia exclusiva nalgunhas materias coma cultura, medioambente, comunicacións, transporte, comercio, seguridade pública e gobernos locais. En moitas áreas como a educación, seguridade social ou xustiza, a xurisdición compártese co resto do Estado Español [6]..

Un exemplo do nivel autonómico Catalán é que dispón da súa propria policía autónoma, os chamados Mossos d'Esquadra, quenes a día de hoxe están sustituíndo á Guardia Civil y Policía Nacional, a cal está baixo a autoridade do estado central. Ao chegar a completa sustitución no 2008 [7], o Estado Español manterá un número limitado de axentes na rexión para algunhas cuestións relaciondas co terrorismo e a inmigración. Así coma os Mossos d'Esquadra, os corpos da policía municipais están baixo a autoridade do goberno catalán [8].

A diferencia das comunidades de Navarra e o País Basco, Cataluña non ten o seu proprio sistema fiscal. Deste xeito o sostemento económico da administración catalana depende case na súa totalidade dos fondos recaudados pola imposición do Estado Español e presupuestado para Cataluña. Isto converteuse nunha das prioriaddes do proceso de reforma do Estatut que se está levando a cabo neste 2005 [9]. Logo de que moitos estudos feitos por algunhas universidades e entidades financieiras confirmaran dun alto nivel de déficit fiscal (é dicir, a rexión paga máis do que recibe) [10], recibiu un forte apoio social, reclamando un maior nivel de autonomía fiscal no novo estatuto.

Provincias

Cataluña fórmase por catro provincias:

Provincia de Barcelona: Capital Barcelona
Provincia de Xirona: Capital Xirona
Provincia de Lleida: Capital Lleida
Provincia de Tarragona: Capital Tarragona

Especial referencia hai que facer do Val de Arán, cunha lingua propia (variante do occitano ou provenzal) que si ben non está incluida dentro da organización provincial, sí ten unha autonomía administrativa e tres linguas cooficiais.

As denominacións catalanas das capitais de Xirona e Lérida e das súas correspondentes provincias son (como as galegas) as oficiais en todo o territorio español (lei 2/1992 do 28 de febreiro de 1992), aínda que segue a ser común referirse a elas co topónimo español.

Localidades

Lista de municipios de Cataluña

Comarcas

lista de comarcas de Cataluña

Vexa tamén

minnan:Catalunya tokipona:ma Katala

@@ Liña 1: / Liña 1: @@
+{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" width="300px" style="margin-left:15px;margin-bottom:10px"
-{|align="right"
+|+ <big>'''Comunitat Autònoma de Catalunya'''</big><br/>''Comunidade Autónoma de Cataluña''
-|[[Image:bandeiracataluña.png|thumb|right|Bandeira de Cataluña.]]
+|-
+| style="background:#efefef;" align="center" colspan="2" |
+{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
+|-
+| align="center" width="140" | [[Image:Bandeiracataluña.png|Bandeira de Cataluña]]
+| align="center" width="140" | [[Image:Escudocataluña.png | Escudo de Cataluña]]
 |-
-|[[Image:Cataluna municipalities.png|thumb|right|Mapa de distribución dos concellos en Cataluña.]]
 |}
+|-
-Cataluña é é unha [[Nacionalidade Histórica]] recoñecida na [[Constitución española]] con estatuto de [[Comunidade Autónoma]] situada na costa Noreste da [[Península Ibérica]], ao norte do río Senia, ata o límite coa [[Andorra]] e Occitania.
+| bgcolor="#c6c6c6" align="center" colspan="2" | [[image:ComAutCÑ.jpg|275px|thumb|Mapa de ubicación da Comunidade Autónoma de Cataluña]]
+|-
+| '''[[Capital]]''' || [[Barcelona]]
+|-
+| '''[[Lingua oficial|Linguas oficiais]]'''
+| [[español|castelán]] e [[catalán]]<br>No [[Val de Arán]], tamén [[Aranés]].
+|-
+| '''[[Superficie]]'''<br/>&nbsp;- '''total'''<br/>&nbsp;- '''% de España'''
+| [[Lista de comunidades autónomas españolas por superficie|Lugar nº 6]]<br/>[[1 E10 m2|32.114]] [[Kilómetro cadrado|km²]]<br/>6,3%
+|-
+| '''[[Poboación]]'''<br/>&nbsp;- '''Total (2003)'''<br/>&nbsp;- '''% de España'''<br/>&nbsp;- [[Densidade de poboación|Densidade]]
+| [[Lista de comunidades autónomas españolas por poboación|Lugar nº 2]]<br/>6.506.440<br/>15,6%<br/>190,73 hab./km²
+|-
+| '''[[Xentilicio]]'''<br/>&nbsp;- [[Español]]<br/>&nbsp;- [[Catalán]]
+| &nbsp;<br/>''catalán/catalana''<br/>''català/catalana''
+|-
+| '''Estatuto de autonomía''' || [[22 de decembro]] de [[1979]]
+|-
+| '''[[ISO 3166-2]]''' || CT
+|-
+| '''[[Els Segadors|Hino oficial]]''' || ''[[Els Segadors]]''
+|-
+| '''[[Cortes españolas|Representación<br/>parlamentaria]]'''<br/>&nbsp;- '''[[Congreso español|Congreso]]'''<br/>&nbsp;- '''[[Senado español|Senado]]'''
+| &nbsp;<br/>&nbsp;<br/>46 escanos<br/>7 escanos
+|-
+| '''[[Presidente da Generalitat de Cataluña|Presidente]]'''
+| [[Pasqual Maragall i Mira]] ([[PSOE|PSC]])
+|-
+| align="center" colspan="2" | [http://www.gencat.net Generalitat de Catalunya]
+|}
+'''Cataluña''' (''Catalunya'' en catalán, ''Catalunha'' en aranés) é un territorio histórico que na actualidade conforma, na meirande parte, unha [[comunidade autónoma]] dentro do Reino de España situada ao Este da [[Península Ibérica]]. Limita ao Norte con [[Francia]] e [[Andorra]], ao Este co [[Mar Mediterráneo]], ao sur coa [[Comunidade Valenciana]] e ao Oeste con [[Aragón]]. Historicamente [[Cataluña]] é unha rexión histórica que engloba as comarcas do Vallespir, o Conflent, o Capcir, o Rosellón e a parte norte de Cerdaña ou Alta Cerdaña, territorios ultrapirenaicos dependentes dos antigos condados do Rosellón e da Cerdaña e que perencen ao actual departamento francés de os Pirineos Orientais. É frecuente que estas comarcas se engloben baixo o nome de Alta Cataluña. Cataluña é a comunidade autónoma coa maior producción industrial de España, e é onde residen o 25% dos extranxeiros do país.
+== Lingua ==
-Os termos Cataluña, Principado de Cataluña ou Cataluña do Sur úsanse habitualmente para facer referencia á [[Comunidade Autónoma de Cataluña]], mentras que Cataluña do Norte refírese aos territorios cataláns baixo administración francesa. O termo Países Cataláns úsase para referirse a tódo-los territorios de fala catalana, incluíndo o País Valenciano, as Illas Baleares, a franxa do Ponent e [[Andorra]].
+O ''Estatut'' declara o [[catalán]] lingua propria de Cataluña. Tanto o [[catalán]] coma o [[castelán]] son linguas oficiais en todo o territorio. Ademáis, o [[aranés]] é unha lingua oficial no [[Val de Arán]].
-Como Comunidade Autónoma, Cataluña conta cun poder executivo (a [[Generalitat de Catalunya]]), un lexislativo (o [[Parlament de Cataluya]]), e está adscrito á [[Administración de Xustiza]] española, aínda pola banda autonómica, o sistema culmine no [[Tribunal Superior de Xustiza de Cataluña]].
+==Administración e Goberno de Cataluña==
-{{CCAA_España}}
+A Generalitat é a institución de autogoberno en Cataluña, componse dun Parlamento, un Presidente y un Consello Executivo [http://www10.gencat.net/gencat/AppJava/es/generalitat/generalitat/index.jsp].
+O Parlamento de Cataluña (''Parlament'') ten 135 escanos, elixidos por sufraxio. O Parlamento é a ferramenta lexislativa de Cataluña [http://www.parlament-cat.net/portal/page?_pageid=34,33596&_dad=portal&_schema=PORTAL].
+O Presidente (''President'') e o Consello Executivo serven como autoridade executiva e son elixidos polo Parlamento. O Goberno catalán componse de 16 departamentos o consellerías [http://www10.gencat.net/gencat/AppJava/es/generalitat/index.jsp].
-[[category:España]]
+Aínda que se atopan algunhas excepcións, a maior parte do poder xudicial encóntrase baixo a autoridade central española. Nembargantes, en Cataluña aplícase o Dereito Civil Catalán, o cal é distinto ao resto de [[España][http://civil.udg.es/normacivil/catalunya.htm]. Unha lei catalana é regulada polo defensor do pobo (''Síndic de Greuges'') [http://www.sindicgreugescat.org], o cal trata os problemas que poidan surxir entre os cidadáns ou organizacións coa ''Generalitat'' ou outros gobernos locais.
+A rexión mantén unha loita política dende [[1979]] para obter maiores niveis de autonomía. Logo de Navarra e o País Basco, Cataluña ten o nivel máis alto de autogoberno de España. A Generalitat retén competencia exclusiva nalgunhas materias coma cultura, medioambente, comunicacións, transporte, comercio, seguridade pública e gobernos locais. En moitas áreas como a educación, seguridade social ou xustiza, a xurisdición compártese co resto do Estado Español [http://www10.gencat.net/gencat/AppJava/es/generalitat/generalitat/competencies/index.jsp]..
+Un exemplo do nivel autonómico Catalán é que dispón da súa propria policía autónoma, os chamados ''Mossos d'Esquadra'', quenes a día de hoxe están sustituíndo á ''Guardia Civil y Policía Nacional'', a cal está baixo a autoridade do estado central. Ao chegar a completa sustitución no [[2008]] [http://www.gencat.net/mossos/cme/desplegapdf/despleg.pdf], o Estado Español manterá un número limitado de axentes na rexión para algunhas cuestións relaciondas co terrorismo e a inmigración. Así coma os ''Mossos d'Esquadra'', os corpos da policía municipais están baixo a autoridade do goberno catalán [http://www.gencat.net/mossos/cme/organitzacio/contingutpdf/FuncPGME.pdf].
+A diferencia das comunidades de [[Navarra]] e o [[País Basco]], Cataluña non ten o seu proprio sistema fiscal. Deste xeito o sostemento económico da administración catalana depende case na súa totalidade dos fondos recaudados pola imposición do Estado Español e presupuestado para Cataluña. Isto converteuse nunha das prioriaddes do proceso de reforma do ''Estatut'' que se está levando a cabo neste 2005 [http://www.gencat.net/nouestatut]. Logo de  que moitos estudos feitos por algunhas universidades e entidades financieiras confirmaran dun alto nivel de déficit fiscal (é dicir, a rexión paga máis do que recibe) [http://www.desequilibri.net], recibiu un forte apoio social, reclamando un maior nivel de autonomía fiscal no novo estatuto.
+==Provincias==
+Cataluña fórmase por catro provincias:
+*[[Provincia de Barcelona]]: Capital [[Barcelona]]
+*[[Provincia de Xirona]]: Capital [[Xirona]]
+*[[Provincia de Lleida]]: Capital [[Lleida]]
+*[[Provincia de Tarragona]]: Capital [[Tarragona]]
+Especial referencia hai que facer do [[Val de Arán]], cunha lingua propia (variante do [[occitano]] ou [[provenzal]]) que si ben non está incluida dentro da organización provincial, sí ten unha autonomía administrativa e tres linguas cooficiais.
+As denominacións catalanas das capitais de Xirona e Lérida e das súas correspondentes provincias son (como as galegas) as oficiais en todo o territorio español (lei 2/1992 do [[28 de febreiro]] de [[1992]]), aínda que segue a ser común referirse a elas co topónimo español.
+==Localidades==
+* [[Lista de municipios de Cataluña]]
+== [[Comarcas de Cataluña|Comarcas]] ==
+* [[lista de comarcas de Cataluña]]
+==Vexa tamén==
+*[[Literatura en catalán]]
+*[[Viella]]
+*[http://ca.wikipedia.org  Viquipèdia (a wikipedia en catalán)]
+{{CCAA_España}}
-[[an:Cataluña]]
-[[ar:منطقة كاتالونيا الذاتية الحكم]]
 [[ast:Cataluña]]
-[[ca:Comunitat Autònoma de Catalunya]]
+[[ca:Comunitat autònoma de Catalunya]]
-[[cs:Katalánsko]]
-[[da:Catalonien]]
 [[de:Katalonien]]
 [[en:Catalonia]]
 [[eo:Katalunio]]
-[[es:Cataluña]]
 [[et:Kataloonia]]
-[[fa:کاتالونی]]
 [[fi:Katalonia]]
 [[fr:Catalogne]]
-[[ga:An Chatalóin]]
-[[he:קטלוניה]]
-[[hu:Katalónia]]
 [[it:Catalogna]]
 [[ja:カタルーニャ州]]
-[[ka:კატალონია]]
 [[la:Catalonia]]
 [[lt:Katalonija]]
-[[mi:Kataronia]]
+[[minnan:Catalunya]]
 [[nl:Catalonië]]
-[[nn:Catalonia]]
 [[no:Catalonia]]
-[[oc:Comunautat autonoma de Catalonha]]
 [[pl:Katalonia]]
 [[pt:Catalunha]]
 [[ro:Catalonia]]
-[[ru:Каталония]]
 [[sv:Katalonien]]
-[[tl:Catalunya]]
+[[tokipona:ma Katala]]
-[[tr:Katalonya]]
-[[zh-min-nan:Catalunya]]
+[[category:españa]]