Arcaísmo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Cartel co arcaísmo inglés Ye Olde.

Un arcaísmo[1] (do grego antigo: ἀρχαϊκός, archaïkós, 'anticuado', ou de grego antigo: ἀρχαῖος, archaîos, 'antigo'), é un termo ou elemento lingüístico amplamente empregado nunha época pasada, e que en gran parte caeu en desuso, sendo utilizado marxinalmente en contextos moi específicos ou con fins especiais.

Arcaísmos lingüísticos[editar | editar a fonte]

En lingüística histórica, o termo arcaísmo úsase para designar un termo léxico ou un elemento gramatical empregado no pasado na maior parte do dominio dunha lingua determinada, pero que desapareceu da fala cotiá maioritaria,[2] e só é usado en certos contextos, en certas variantes illadas e non ten un uso amplo na maioría de variedades da lingua.

O oposto a un arcaísmo relativo é unha innovación. Cando un elemento vello é substituído nalgunha das variedades dunha lingua, dise que devandita variedade innovou no uso dese elemento.

No galego[editar | editar a fonte]

Os arcaísmos galegos son palabras que existían no galego medieval, mais que no presente non se aceptan por seren consideradas antigas debido a tres factores:

  • Algunhas destas palabras xa eran pouco usuais na época medieval (ex. *vegada, por vez).
  • Outras voces interpretáronse mal: como o tan empregado erroneamente *conquerir (usado como conseguir), e que na Idade Media significaba conquistar.
  • E incluso outras formas estaban nunha fase evolutiva (como *caor ou *coor)

Outros arcaísmos[editar | editar a fonte]

  • *capiduo, *caloña, *estormento, *estoria, *maor, *outo, *tiduo, *trebuto... Algúns deles aínda existen nos topónimos, como é o caso de Montouto ou Toxosoutos.

A aceptación[editar | editar a fonte]

Existen casos específicos onde un termo moi habitual do galego medieval si que se acepta. Este pode ser o caso dos indefinidos "ren" e "res", que figuraban no DRAG en 2014.[3] Ás veces a lingua común ou a terminoloxía e a neoloxía poden botar man de formas antigas para ampliar o seu significado ó presente e recuperar o seu uso. Así, estas dúas palabras, perdidas no galego oral, recuperáronse a partir de galego medieval (ou a partir do seu outro herdeiro directo, o portugués).

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para arcaísmo.
  2. Thomas Burns McArthur; Roshan McArthur (2005). Oxford University Press, ed. Concise Oxford Companion to the English Language. p. 162. ISBN 978-0-19-280637-6. Consultado o 4 de setembro de 2013. 
  3. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para ren.