Alves Redol

Alves Redol

Nome orixinal	(pt) António Alves Redol
Biografía
Nacemento	29 de decembro de 1911 Vila Franca de Xira, Portugal
Morte	29 de novembro de 1969 (57 anos) Lisboa, Portugal
Datos persoais
País de nacionalidade	Portugal
Actividade
Ocupación	guionista , escritor , xornalista , revolucionario
Lingua	Lingua portuguesa e lingua castelá
Familia
Fillos	António Mota Redol (pt)

António Alves Redol, nado en Vila Franca de Xira o 29 de decembro de 1911 e finado en Lisboa o 29 de novembro de 1969, foi un escritor considerado como un dos expoñentes máximos do Neorrealismo portugués.

Traxectoria

António Alves Redol, criado no Ribatejo, presenciou desde mozo as precarias condicións de vida do home rural, o que máis tarde, irá refletir de forma preponderante na súa escrita.

Fillo dun comerciante de pequeno porte, na infancia soñaba facerse médico, mais, influenciado polo seu avó e dada a admiración que foi nutrindo polos xornalistas e escritores, pasou a aspirar a unha vida dedicada ás letras. O pai, no entanto, pretendía para o fillo unha carreira no comercio, mandando António Alves Redol frecuentar o Curso Comercial, no Colexio Arriaga. Ao redor dos 14 anos comezou a enviar as súas prosas para os xornais.

Aos 15 anos pasou a traballar como vendedor de mercearías e, máis tarde, de tecidos. Ao fin de pouco máis dun ano, corría o ano de 1929, parte para Angola, exercendo, primeiramente, a función de obreiro en Luanda e despois na agricultura, nunha facenda do interior, co obxectivo de conseguir novas e mellores perspectivas de vida futura. Con todo, depara, nesa rexión, cunha intensa situación de miseria e pobreza que o fai regresar á metrópole.

Cando regresa a Portugal, emprégase nunha casa comercial de automóbiles, pneumáticos e lubrificantes. Ao mesmo tempo dá clases de Lingua Portuguesa a título particular. Comeza a convivir con intelectuais de esquerda e súmase aos ideais do Partido Comunista Portugués e do Movemento de Unidade Democrática, contrapóndose, vehemente, á coxuntura política da época, traendo á tona diversas cuestións “esquecidas”.

En virtude da súa convivencia coas pésimas condicións de vida das capas rurais e de vivenciar dobremente esas condicións (na infancia e na xuventude), volveu o seu ollar para a dimensión social, máis especificamente, para as cuestións de reivindicación de mudanza social. A esa altura, reafirmou a súa vocación para a escrita. Creou a Sección “De sol a sol”, no xornal O Diabo, en que pasa a publicar textos voltos para as tensións sociais, contrapóndose, así, aos ideais de explotación dos réximes totalitarios.

Luiza Nelma Filius (2002) sinala o feito de a crise económica da década de 1920 ocasionar unha serie de problemáticas sociais, tales como: desemprego, fame, miseria e, sobre todo, a crise do capitalismo. Diante dese cuadro, xorden os regimes totalitarios (no solo portugués, o Salazarismo), iniciando unha intensa represión, censura e exploración das clases minoritarias.

Tendo como pano de fondo ese contexto, xorde o Neorrealismo, unha literatura de cuñho político, que se opón, vehementemente, á opresióno dos réximes totalitarios. Xorde, así, un novo concepto de arte nunha perspectiva de consciencialización, acompañada de novo papel social para o artista mentres defensor da sociedade que busca mellorías a partir da ampliación da visión de mundo. De entre os autores que defenden unha creación literaria de denuncias das condicións de explotación do pobo (a súa gran diversidade), está Alves Redol

Anabela de Oliveira Figueiredo sinala o feito de a obra de Redol estar directamente ligada ás cuestións económicas, políticas, sociais e culturais relativas ao mundo do autor. Ou sexa, os seus escritos vóolvense para unha perspectiva de cuño social, primando, sobre todo, pola crítica ao Réxime de Salazar, transformando as súas obras en instrumento de intervención social. Un aspecto que ilustra isto é o feito dese autor non se restrinxir ao uso de historias de ficción, mais, por enriba de todo, botar man de historias que inciden na realidade social circundante. Algunhas desas temáticas que até entón eran ignoradas.

En vista diso, Redol sofre represión pola ditadura militar, chegando até a ser prendido e torturado. Ao botar man desa postura de preocupación social, toma como base algúns ideais do marxismo e do socialismo, empregándoos na súa escrita os presupostos de autores revolucionarios clásicos tales como: Marx, Engels, Lenin, Lefebre, Bukharin e Georges Friedmann. E, á luz deses escritores adeptos do Marxismo e do Socialismo, Redol pasa a abordar as condicións de vida dos traballadores que vivían á marxe da sociedade por conta dunha explotación deshumana. Por tanto, retrata os diversos profesionais rurais e urbanos (destacando os seus moitos grupos), as súas angueiras do día a día e, sobre todo, as súas pésimas condicións de vida no transcurso do capitalismo.

Moitos aspectos expostos na obra de Redol reflicten as súas vivencias particulares. Partindo dese presuposto, non só presentaba as penurias ás que era sometido ese pobo, mais, sobre todo, evidenciaba a súa natureza. Con iso, as personaxes do novelista, en xeral, son presentadas, de forma que as súas individualidades sexan expostas. Con todo, reflexionan un todo na mesma condición. Iso, de certa forma, evidencia unha dicotomía (individual vs colectivo). Nalgúns casos, até establece comparacións entre o animal e o home, en vista das pésimas condicións de vida deste último. Porén, ao presentar esa faceta, bota man dunha crítica e dun discurso velado, en función da represión política. Isto é, polo feito de a literatura estar silenciada por conta da opresión, e adecúa a súa linguaxe, escribindo de forma non explícita. Noutras palabras, el revela a súa preocupación social, as súas ideoloxías subxacentes e os seus non ditos, por intermedio dunha linguaxe nin sempre obxectiva e directa. Destácase, aínda, o feito de o autor traballar en constante renovación do seu estilo de escrita.

A obra de Redol é amparada por unha perspectiva social, primando a abordaxe de aspectos sociopolíticos e económicos, focalizando, en especial, personaxes que reflexionan sobre a diversidade dos grupos da sociedade portuguesa (rural e urbana). A pesar das súas obras seren pautadas dunha perspectiva de unión de factores, elixindo como obxecto de estudo a novela, a dramaturxia, obras voltas para nenos e mozos, destaca, sobre todo, a temática da preocupación social, evidenciando a desigualdade intensa na distribución da encaixes. De aí provén a súa importancia en canto escrito neorrealista. Non só por “iniciar unha nova estética literaria no século XX”, mais, sobre todo, por volver o seu ollar para o sufrimento do pobo [a cuestión da explotación a que eran sometidos as persoas das clases baixas, condicións de vida, miseria, fame, prostitución etc.]

Opinións sobre Alves Redol

Alves Redol

Moitos críticos literarios e autores expresaron as súas opinións sobre o autor, entre eles, Mário Dionísio que prologou a obra Barranco de Cegos (Alves Redol: 1961) cos seguintes dicires: "...Novela do Ribatejo, si, e o máis completo libro que se escribiu sobre unha rexión que xa entusiasmara Garrett e interesara Ramalho. Novela dunha familia poderosa e dun mundo que en torno a ela e baixo ela gravita, de campesiño, varinos, valadores. Mais novela tamén dunha época e dun país. Fundamentalmente, de cegos que conducen cegos para o barranco, na imaxe de S. Mateus, e do esforzo máis ou menos cego, denodado e violento, para evitalo en balde.Quen son os cegos? Os políticos dun goberno que cede perante as desordes dos tempos (industria, camiños de ferro, liberalismo) en vez de reaxir con dureza, como pensa Diogo Relvas."

A autora de contos e poesías para o público adulto e infantil Matilde Rosa Araújo di: “Xulgo que toda obra de Alves Redol vive na raíz dun profundo respecto de amor polos dereitos do Home. E, necesariamente, polos dereitos do neno.”

Arquimedes da Silva Santos expresa a súa opinión sobre Redol: “... a calidade doutra súa arte, hoxe tan raramente cultivada, a da amizade. Sentímola, compañeiros de Vila Franca, cando promovía reunións de lectura e reflexión na súa casa, prestándonos libros, levándoos a colaborar en xornais e revisadas, ou organizando sesións culturais, paseos e visitas a museos, aproximando persoas de distintas estratos socioeconómicos, de rurais e cidadáns, de embarcadizos ribatexanos a universitarios lisboetas, nunha convivencia de comuñón.”

Redol sobre si mesmo

Alves Redol recibiu duras críticas polo feito de a súa obra abordar personaxes, temas e situacións que non eran explorados pola literatura e de utilizar unha linguaxe simple que incorporaba a fala das personaxes de acordo co ambiente en que vivían. Por iso, na epígrafe de Gaibéus, el dá o seguinte aviso: “Esta novela non pretende ficar na literatura como obra de arte. Quere ser, antes de todo, un documental humano fixado no Ribatejo. Despois diso, será o que os outros entenderen".

Redol expresa o seu orgullo e pracer de exercer a súa profesión na declaración seguinte: “Se algún día alguén me preguntase que aprendizaxe debería un mozo facer para chegar a novelista, se o ofício se ensinase, eu diría que mentres a vida lle non dese todas as voltas e reviravoltas, amores, sufrimentos, repúdios, soños, frustracións, equívocos, etc., etc., (...) sería avisado de que o mandase ensinar ao zapateiro, non para saber botar tombas e medias solas, porque nin para tanto el usufrutuará, ás veces, coa escrita, mais para que gañase o hábito de padecer ben, amarrado ao asunto durante largos anos, antes que probase o paladar gostoso dalgunhas horas de pleno pracer.”

Foi director do semanario ribatexano Goal (1933) e tamén se encontra colaboración da súa autoría no semanario Mundo Literario (1946-1948).

Gaibéus

Gaibéus é a primeira novela de Alves Redol e inaugura, en 1939, no neo-realismo en Portugal. Gaibéus son campesiños da provincia portuguesa do Norte do Ribatejo ou da Beira Baixa que van traballar nas "lezírias" durante a collleita do arroz. Retrata "un pobo resignado que loita afincadamente durante o tempo quente, antes da chegada do inverno, en condicións extremas para facer render as poucas moedas que lles pagan por tamaña dureza. Por un lado o traballo arduo de sol a sol, as doenzas (malaria), a fatiga e a teimosia facer en cada vez o traballo máis rápido para obter máis rendemento, a sede, a fame, a pobreza extrema. Por outro lado, o modo como cubrían as escasas horas de lecer, os soños dunha vida mellor, os proxectos sen logro, o viño para alegrar os espíritos. As mulleres aínda sofren doutro tipo de explotación, sendo suxeitas aos caprichos do señor das terras que as escolle para os seus praceres carnais."

Obras

Novelas

• Gaibéus (1939). En Caminho, 2011.
• Marés (1941). En Caminho, 2011.
• Avieiros (1942). En Caminho, 2011. Novela lírica.
• Fanga (1943). En Caminho, 2011.
• Anúncio (1945)
• Porto Manso (1946). En Caminho, 2011.
• Ciclo Port-Wine:
  • Horizonte Cerrado (1949). En Caminho, 2015.
  • Os Homens e as Sombras (1951). En Caminho, 2015.
  • Vendima de Sangue (1953). En Caminho, 2015.
• Olhos de Áuga (1954). En Caminho, 2011.
• A Barca dos Sete Lemes (1958). En Caminho, 2011.
• Uma Fenda na Muralha (1959). En Caminho, 2011.
• Cabalo Espantado (1960). En Caminho, 2018.
• Barranco de Cegos (1961), con prefacio de Mário Dionísio. En Caminho, 2009, 464 páxs.
• O Muro Branco (1966). En Caminho, 1997.
• Os Reinegros (1972)

Relato

• Nasci Com Passaporte de Turista (1940). En Caminho, 2011.
• Espólio (1943)
• Comboio das Seis (1946)
• Noite Esquecida (1959)
• Constantino, Guardador de Vacas e de Sonhos (1962). En Caminho, 2015.
• Histórias Afluentes (1963)
• Três Contos de Dentes Para o Ofício 4001(1968)

Teatro

• Maria Emília (1945)
• Forja (1948)
• O Destino Morreu de Repente (1967)
• Fronteira Fechada (1972)
• Teatro. Textos publicados e inéditos (2013). INCM – Imprensa Nacional Casa da Moeda.

Literatura infantil

• A Vida Mágica da Sementinha (1956). En Caminho, 2012.
• A Flor Vai Ver o Mar (1968). En Caminho, 2006.
• A Flor Vai Pescar Num Bote (1968). En Caminho, 2006.
• Uma Flor Chamada Maria (1969). En Caminho, 2008.
• Maria Flor Abre o Livro das Surpresas (1970). En Caminho, 2008.

Estudos

• Gloria: Uma Aldeia do Ribatejo (1938). En Caminho, 2004.
• A França: Da Resistência á Renascença (1949)
• Cancioneiro do Ribatejo (1950). En O Mirante, 2015.
• Ribatejo (En Portugal Maravilhoso) (1952)
• Romanceiro Geral do Povo Português (1964)

Conferencia

• Le Roman de Tage (Edición da Union Française Universitaire, París) (1946)

Véxase tamén

Bibliografía

• Abdala Junior, Benjamin (2007). Literaturas de Língua Portuguesa: marcos e marcas – Portugal. São Paulo: Arte & Ciência.
• _____ e Pascholin, Maria Aparecida (1990). História social da literatura portuguesa. 3. ed.São Paulo: Ática.
• Fillus, Luiza Nelma (2002). Perfis femininos em Gaibéus de Alves Redol. Analecta. Guarapuava, Paraná, v. 3, n. 2, p. 125-132.
• Mendoça, Fernando (1966). O romance português contemporâneo. Assis: FFCLA.
• Moisés, Massaud (1974). A literatura portuguesa. 12.ed. São Paulo: Cultrix.
• Redol, Alves (1983). Gaibéus. 8. ed. Lisboa: Publicações Europa-América.
• Resende, Kellen Millene Camargos. O silêncio e a literature em Gaibéus. Revelli – Revista de Educação, Linguagem e Literatura da UEG – Inhumas, v. 1, n. 1, marzo, p. 20-31.
• António José e Lopes, Óscar (2000). História da literatura portuguesa. 17. ed. Porto: Porto Editora.
• Santilli, Maria Aparecida (1979). Arte e representação da realidade no romance português contemporâneo. São Paulo: Edições Quiron Limitada.
• Silva, Garcez da (1990). Alves Redol e o Grupo Neo-Realista de Vila Franca. Lisboa: Caminho.
• Torres, Alexandre Pinheiro (1979). Os Romances de Alves Redol. Lisboa: Morais Editora

Ligazóns externas

Alves Redol, Vida e Obra - 1.ª parte (RTP), 1991