Agustina Bessa-Luís

Agustina Bessa-Luís
	;
Biografía
Nacemento	15 de outubro de 1922 ; Vila Meã, Portugal (pt)
Morte	3 de xuño de 2019 (96 anos); Porto, Portugal
Actividade
Campo de traballo	Literatura portuguesa, literatura infantil e xuvenil, Guión e biografía
Ocupación	escritora, biógrafa, dramaturga, guionista, novelista
Membro de	Academia Brasileira de Letras
Premios
	(2004) Premio Camões; doutora honoris causa pola Universidade do Porto; Gran oficial da Orde militar de Santiago da Espada; Gran Cruz da Orde de Santiago da Espada; oficial da Orde das Artes e as Letras; Prémio Seiva (pt) ;
Descrito pola fonte	Dictionary of Women Worldwide; Metzler Autorinnen Lexikon (en) , (p.53–55) >>>:Bessa-Luís, Agustina

Maria Agustina Ferreira Teixeira Bessa, máis coñecida como Agustina Bessa-Luís, nada en Vila Meâ (Amarante) o 15 de outubro de 1922 e finada en Porto o 3 de xuño de 2019,^[1] foi unha escritora portuguesa.

Está considerada unha das figuras máis importantes, e se cadra a máis orixinal, das letras portuguesas do século XX.^[2] En 2006 o Centro PEN Galicia outorgoulle o premio Rosalía de Castro.^[3]

Traxectoria

A familia paterna procedía da zona de Amarante, a súa avoa materna era de Zamora e Agustina falaba español con soltura.

En 1932 a familia se trasladouse a Porto. Agustina casou en 1945 e foi vivir a Coímbra. Desde 1950 residiu en Porto co seu marido, con estadías breves fóra de Portugal.^[2]

Conta cunha ampla obra de máis de media centena de títulos en diversos xéneros, entre os que se inclúen a narrativa, o teatro e os libros infantís.^[4] Algunhas das súas obras foron traducidas para alemán, castelán, dinamarqués, francés, grego, italiano, e romanés.

Coa novela Mundo Fechado estreouse como novelista, mais foi A Sibila a que lle trouxo un enorme prestixio. A súa escrita opónse a qualquera tentativa de contextualización, en termos de correntes, na historia da literatura portuguesa. A escritora xurdiu no panorama literario portugués nun momento en que a oposición entre o neorrealismo e o modernismo do movemento da Presença atinxía o seu auxe. Dedicouse case inteiramente á literatura e, desde súa estrea en 1948, mantivo un ritmo de publicación moi alto.^[5]

Algúns dos seus libros teñen versión cinematográfica ao cargo de Manoel de Oliveira, como por exemplo Fanny Owen que deu en Francisca (1981).^[6] Foi escritora do guión da película Party (1996), do mesmo director.^[7]

Foi membro do Conselho Directivo da Comunitá Europea degli Scrittori, de Roma, en 1961 e 1962 e tamén membro da Académie Européenne des Sciences, des Arts et des Lettres, de París, da Academia Brasileira de Letras e da Academia das Ciências de Lisboa, onde foi nomeada sócia-emérita, en 2013. Colaborou en varias publicacións periódicas, foi directora do xornal O Primeiro de Janeiro (1986 e 1987). Dirixiu o Teatro Nacional de D. Maria II.^[8]

En 2005 participou no programa da RTP Ela por Ela, serie de 13 episodios sobre proverbios e aforismos, en conversa con Maria João Seixas, dirixido por Fernando Lopes.^[9]

En xullo de 2006, pouco despois de terminar A Ronda da Noite, deixou de escribir e retirouse da vida pública, `por motivos de saúde.^[10]

Á súa morte o goberno portugués decretou un día de loito nacional.^[11]

Obra

Narrativa

1948: Mundo Fechado (reeditado en 2004, con prólogo novo)
1950: Os Super-Homens
1951-1953: Contos Impopulares. En español: Cuentos impopulares, Madrid, Alianza, 1982.
1954: A Sibila. En español: La sibila, Madrid, Alfaguara, 2005.
1956: Os Incuráveis
1957: A Muralha
1958: O Susto
1960: Ternos Guerreiros
1961. O Manto
1962: O Sermão do Fogo. En español: Sermón de fuego, Madrid, Texto, 2007.
1964: As Relações Humanas: I - Os Quatro Rios
1965: As Relações Humanas: II - A Dança das Espadas
1966: As Relações Humanas: III - Canção Diante de uma Porta Fechada (reeditados xuntos en Século XXI)
1967: A Bíblia dos Pobres: I - Homens e Mulheres
1970: A Bíblia dos Pobres: II - As Categorias
1971: A Brusca (relatos)
1975: As Pessoas Felizes
1976: Crónica do Cruzado Osb
1977: As Fúrias
1979: Fanny Owen. En español: Fanny Owen, Barcelona, Crítica, 1988
1980: O Mosteiro
1983: Os Meninos de Ouro
1983: Adivinhas de Pedro e Inês
1984: Um Bicho da Terra (novela sobre Uriel da Costa)
1984: Um Presépio Aberto
1985: A Monja de Lisboa (novela sobre Maria da Visitação)
1987: A Corte do Norte (novela histórica)
1988: Prazer e Glória
1988: A Torre (relato)
1989: Eugénia e Silvina
1991: Vale Abraão
1992: Ordens Menores
1994: As Terras do Risco
1994: O Concerto dos Flamengos
1995: Aquário e Sagitário
1996: Memórias Laurentinas
1997: Um Cão que Sonha
1998: O Comum dos Mortais
1999: A Quinta Essência
1999: A Bela Adormecida (relato)
1999: Dominga (relato)
2001: O Princípio da Incerteza: I — Jóia de Família
2002: O Princípio da Incerteza: II — A Alma dos Ricos
2003: O Princípio da Incerteza: III — Os Espaços em Branco
2004: Antes do Degelo
2005: Doidos e Amantes
2006: A ronda da noite
2012: Cividade (relato de 1951)
2018: Deuses de Barro^[12] (novela de 1942)

Literatura infantil

1983: A Memória do Giz (ilustrado por Teresa Dias Coelho)
1987: Contos Amarantinos (ilustrado por Manuela Bacelar)
1987: Dentes de Rato (ilustrado por Martim Lapa). En español: Dientes de ratón, Madrid, Alfaguara, 1990.
1990: Vento, Areia e Amoras Bravas (ilustrado por Mónica Baldaque)
2004: O soldado romano (ilustracións de Chico)
2007: O Dourado (ilustrado por Helena Simas)

Teatro

1958: Inseparável ou o Amigo por Testamento
1961: As Etruscas
1986: A Bela Portuguesa
1992: Estados Eróticos Imediatos de Soren Kierkegaard
1996: Party: Garden-Party dos Açores, diálogos
1998: Garret: O Eremita do Chiado

Biografías

1979: Santo António
1979: A Vida e a Obra de Florbela Espanca
1979: Florbela Espanca
1981: Sebastião José
1982: Longos Dias Têm Cem Anos — Presença de Vieira da Silva
1986: Martha Telles: o Castelo Onde Irás e Não Voltarás

Crónicas, memorias, textos variados

1961: Embaixada a Calígula (relato de viaxe)
1979: Conversações com Dimitri e Outras Fantasias (ensaios)
1980: Arnaldo Gama. "Gente de Bem"
1981: A Mãe de um Rio (texto con fotografía)
1981: Dostovievski e a Peste emocional
1981: Camilo e as circunstâncias
1982: Antonio Cruz, o Pintor e a Cidade
1982: D.Sebastião: o Pícaro e o Heroíco
1982: O Artista e o Pensador como Minoria Social
1984: "Menina e Moça" e a teoria do inacabado
1986: Apocalipse de Albrecht Dürer (interpretación de Douro)
1987: Introdução à lieitura da Sibila
1988: Aforismos
1991: Breviário do Brasil (diario de viaxe)
1994: Camilo: Génio e Figura
1995: Um Outro Olhar sobre Portugal (relato de viaje), con fot. de Pierre Rossollini, e ilustracións de Maluda
1996: Alegria do Mundo I: escritos dos anos de 1965 a 1969
1997: Douro (texto e fotografía), coa súa filla Mónica Baldaque
1998: Alegria do Mundo II: escritos dos anos de 1970 a 1974
1998: Os Dezassete Brasões (texto e fotografía)
2000: O Presépio: Escultura de Graça Costa Cabral (texto e fotografía). Con Pedro Vaz
2000: Contemplação Carinhosa da Angústia (ensaios). En español: Contemplación cariñosa de la angustia, Valladolid, Cuatro.ediciones, 2004
2001: As Meninas (texto e pintura)
2002: O Livro de Agustina (autobiografía)
2002: Azul (divulgación). Con Luísa Ferreira
2002: As Estações da Vida (texto con fotografía de Jorge Correia Santos)
2004: O Soldado Romano ( ilustrado por Chico)
2012: Civilidade (ensaios)
2012: Kafkiana (ensaios)
2013: Caderno de significados
2017: Ensaios e Artigos (1951-2007), Fundação Calouste Gulbenkian, 2793 pp., 3 vols., recompilación final dos seus ensaios

Adaptacións cinematográficas da súa obra^[8]

1981: Francisca, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre Fanny Owen
1993: Vale Abraão, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre Vale Abraão
1995: O Convento, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre As Terras do Risco
1996: Party, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre Party: Garden-Party dos Açores
1998: Inquietude, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre A Mãe de um Rio. (Premio Globo de Ouro (1999) para a mellor realización).
2001: Porto da minha infância, dirixida por Manoel de Oliveira
2002: O Princípio da Incerteza, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre O Princípio da Incerteza
2005: Espelho Mágico, dirixida por Manoel de Oliveira, sobre A Alma dos Ricos
2009: A Corte do Norte, dirixida por João Botelho

Recoñecementos^[8]

1954: Premio Delfim Guimarães da Guimarães Editores pola obra A Sibila
1966: Premio Eça de Queirós do Secretariado Nacional de Informação pola obra A Sibila
1967: Premio Ricardo Malheiros da Academia das Ciências de Lisboa pola obra Canção Diante de uma Porta Fechada
1977: Premio Nacional de Novelística do Secretariado Nacional de Informação pola obra Homens e Mulheres
1980: Premio Ricardo Malheiros da Academia das Ciências de Lisboa (Prémio Literário), pola obra As Fúrias
1980: Premio P.E.N. do Clube Português de Ficção, pola obra O Mosteiro
1980: Distinguida coa Ordem de Sant'Iago da Espada
1983: Premio D. Dinis da Fundação Casa de Mateus pola obra O Mosteiro
1984: Grande Prémio de Romance e Novela da Associação Portuguesa de Escritores pola obra Os meninos de ouro
1988: Premio de Romance e Novela da Associação Portuguesa de Escritores, pola obra Os Meninos de Ouro
1988: Medalha de Honra da Cidade do Porto
1989: Grao de Officier de l'Ordre des Arts et des Lettres atribuído pelo goberno francés
1993: Premio RDP Antena 1 da Literatura (Ex-aequo), pola obra Prazer e Glória
1994: Premio da Crítica do Centro Português da Associação Internacional de Críticos Literários, pola obra Ordens Menores
1996: Premio Municipal Eça de Queirós da Câmara Municipal de Lisboa
1996: Premio de Prosa de Ficção, pola obra As Terras do Risco
1997: Premio Máxima de Literatura, polas obras Memórias Laurentinas e Party
2001: Premio Internacional União Latina, de Italia, pola obra Um Cão que Sonha
2001: Grande Prémio de Romance e Novela da Associação Portuguesa de Escritores por Jóia de Família
2004: Premio Camões^[4]
2005: Doutora Honoris Causa pola Universidade do Porto / Facultade de Letras
2006: Premio Rosalía de Castro do Centro PEN Galicia

Notas

↑ "Morre aos 96 anos a “indómita” escritora portuguesa Agustina Bessa-Luís". Sermos Galiza. 3 de xuño de 2019. Arquivado dende o orixinal o 04 de xuño de 2019. Consultado o 6 de xuño de 2019.
↑ ^2,0 ^2,1 "Agustina Bessa-Luís" (en castelán). 2019-07-22.
↑ "O PEN Clube de Galicia entrega mañá en Santiago os premios Rosalía de Castro". La Voz de Galicia (en castelán). 2006-05-23. Consultado o 2020-12-12.
↑ ^4,0 ^4,1 "Agustina Bessa-Luís Prémio Camões 2004". cvc.instituto-camoes.pt. Arquivado dende o orixinal o 03 de xuño de 2019. Consultado o 26 de xuño de 2019.
↑ "Agustina Bessa-Luís" (en portugués). 2020-02-11.
↑ "Francisca (1981)" (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2019.
↑ "Party (1996)" (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2019.
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Godinho de Lacerda Ramalhete, Ana Maria. "Nos lugares da infância, o sonho e a liberdade. Estudo comparatista sobre livros para a infância e juventude de Agustina Bessa-Luís e Luísa Dacosta" (PDF). repositorioaberto.uab.pt (en portugués). Consultado o 30 de marzo de 2020.
↑ Portugal, Rádio e Televisão de. "ELA POR ELA - Artes e Cultura - RTP". www.rtp.pt (en portugués). Consultado o 2020-03-30.
↑ Lourenço, Eduardo (29 de novembro de 2008). "A indomável" (PDF). web.archive.org. Archived from the original on 11 de maio de 2012. Consultado o 30 de marzo de 2020.
↑ "Muere a los 96 años la gran escritora portuguesa Agustina Bessa-Luís". La Voz de Galicia (en castelán). 2019-06-03. Consultado o 2020-03-30.
↑ Marques, Joana Emídio. ""Deuses de Barro": o inédito que Agustina escreveu aos 19 anos". Observador (en portugués). Consultado o 2020-03-30.

Véxase tamén

Bibliografía

Bulger, Laura Fernanda (199o). A Sibila: Uma superação inconclusa. Lisboa.
Castelo Branco, Maria do Carmo (1990). A fala da Sibila: nótulas para a leitura de “A Sibila” de Agustina Bessa Luís. Porto
Costa, Maria Moreira da (1990). A Sibila de Agustina Bessa Luís. Mem Martins.
Dumas, Catherine (2002). Estética e personagens no romance de Agustina Bessa Luís. Porto.
Leão, Isabel Vaz Ponce de; Olímpio Pinheiro (1999). Agustina 1948-1998. Bodas escritas de oiro. Porto.
Lemos, Filomena Maria; Laura Maria Pereira (2000). Ler, reler, criar, produzir… a obra literária “Dentes de Rato”.
Lima, Isabel Pires de (2001). Vozes e olhares no feminino. Porto.
Lopes, Silvina Rodrigues (1989.). A alegria da comunicação. Lisboa-
Lopes, Silvina Rodrigues (1992). Agustina Bessa Luís: As hipóteses do romance. Porto.
Machado, Álvaro Manuel (1983). Agustina Bessa Luís: O Imaginário Total. Lisboa.
Manuel, Maria Antónia Câmara; João Manuel Morais (1987). Análise de “A Sibila” de Agustina Bessa Luís. Lisboa.
Marinho, Maria de Fátima (1999). O romance histórico em Portugal. Porto
Padrão, Maria Glória; Maria Helena Padrao (1987). A Sibila de Agustina Bessa Luís: o romance e a crítica. 3a ed.
Padrão, Maria Helena (1998). Os Sentidos da Paixão. Edições da Universidade Fernando Pessoa, Porto.
Portela Filho, Artur (1986). Agustina por Agustina. Entrevista conduzida por Artur Portela Fº, Lisboa.
Saraiva, Antonio José; Lopes, Óscar (1978): História da literatura portuguesa. Porto.

Ligazóns externas

Entrevista Arquivado 20 de xuño de 2019 en Wayback Machine. na Nosa Terra

[1] "Morre aos 96 anos a “indómita” escritora portuguesa Agustina Bessa-Luís". Sermos Galiza. 3 de xuño de 2019. Arquivado dende o orixinal o 04 de xuño de 2019. Consultado o 6 de xuño de 2019.

[:0-2] 2,0 ^2,1 "Agustina Bessa-Luís" (en castelán). 2019-07-22.

[3] "O PEN Clube de Galicia entrega mañá en Santiago os premios Rosalía de Castro". La Voz de Galicia (en castelán). 2006-05-23. Consultado o 2020-12-12.

[cvc-4] 4,0 ^4,1 "Agustina Bessa-Luís Prémio Camões 2004". cvc.instituto-camoes.pt. Arquivado dende o orixinal o 03 de xuño de 2019. Consultado o 26 de xuño de 2019.

[5] "Agustina Bessa-Luís" (en portugués). 2020-02-11.

[6] "Francisca (1981)" (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2019.

[7] "Party (1996)" (en castelán). Consultado o 6 de xuño de 2019.

[:1-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Godinho de Lacerda Ramalhete, Ana Maria. "Nos lugares da infância, o sonho e a liberdade. Estudo comparatista sobre livros para a infância e juventude de Agustina Bessa-Luís e Luísa Dacosta" (PDF). repositorioaberto.uab.pt (en portugués). Consultado o 30 de marzo de 2020.

[9] Portugal, Rádio e Televisão de. "ELA POR ELA - Artes e Cultura - RTP". www.rtp.pt (en portugués). Consultado o 2020-03-30.

[10] Lourenço, Eduardo (29 de novembro de 2008). "A indomável" (PDF). web.archive.org. Archived from the original on 11 de maio de 2012. Consultado o 30 de marzo de 2020.

[11] "Muere a los 96 años la gran escritora portuguesa Agustina Bessa-Luís". La Voz de Galicia (en castelán). 2019-06-03. Consultado o 2020-03-30.

[12] Marques, Joana Emídio. ""Deuses de Barro": o inédito que Agustina escreveu aos 19 anos". Observador (en portugués). Consultado o 2020-03-30.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]