Corylus
| Abeleiras (xénero Corylus) | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Candeas de abeleira europea | |||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Especies | |||||||||||||||||
|
Corylus americana | |||||||||||||||||
Corylus, as abeleiras, son un xénero botánico de árbores caducifolias e grandes arbustos orixinario dos climas temperados do hemisferio norte. O xénero sitúase normalmente entre a familia dos bidueiros, as betuláceas,[1][2][3][4] aínda que algúns botánicos dividen ás abeleiras (cos carpes e xéneros aliados) nunha familia separada, Corylaceae.[5][6]
Descrición[editar | editar a fonte]
Posúen follas simples arredondadas con bordos de serrado duplo. As flores nacen a principios da primavera, antes que as follas e son monoicas, con amentos (candeas) de diferente sexo; os masculinos, de cor amarela pálida e entre 5 a 12 cm de longo, os femininos moi pequenos e practicamente ocultos nos gomos, das que abrollan unicamente os estilos vermellos en número de 1 a 3. O seu froito son noces de 1 a 2,5 cm de longo e 1 a 2 de diámetro, arrodeadas por un invólucro que encerra total ou parcialmente a noz. A forma e estrutura dos invólucros é moi importante para a identificación das diferentes especies de Corylus.
Taxonomía[editar | editar a fonte]
O xénero foi descrito por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum 2: 998–999. 1753.[7] A especie tipo é: Corylus avellana
Especies[editar | editar a fonte]
Hai entre 14 e 18 especies de abeleiras. A circunscrición de especies en Asia oriental é algo controvertida, con WCSP e Flora of China difierindo en que táxones son aceptados, de xeito que na listaxe a seguir, no que se refire a esta rexión, só se inclúen aqueles táxones aceptados por ambas as dúas fontes.[3][8][9][10] As especies agrúpanse do seguinte xeito:
- Abelá arrodeada por un invólucro plumoso e macío. Varios estemas, arbustos de até 12 m de alto.
- Invólucro curto, arredor da mesma lonxitude ca a abelá.
- Corylus americana — Abeleira americana. América do Norte oriental.
- Corylus avellana — Abeleira europea. Europa e Asia occidental.
- Corylus heterophylla. Asia.
- Corylus yunnanensis. China central e meridional.
- Invólucro longo, dúas veces a lonxitude da abelá ou máis, formando un "bico".
- Corylus colchica. Cáucaso.
- Corylus cornuta. América do Norte.
- Corylus maxima - Abeleira de Lambert. Sueste de Europa e suroeste de Asia.
- Corylus sieboldiana. Nordés de Asia e o Xapón (sin. C. mandshurica).
- Invólucro curto, arredor da mesma lonxitude ca a abelá.
- Abelá arrodeada por un invólucro espiñento e rexo. Árbores dun só pecíolo de até 20–35 m de alto.
- Invólucro moderadamente espiñento e tamén con pelos glandulares.
- Corylus chinensis. China occidental.
- Corylus colurna - Abeleira mediterránea. Sueste de Europa e Asia Menor.
- Corylus fargesii. China occidental.
- Corylus jacquemontii. Himalaia.
- Corylus wangii. Sueste da China.
- Invólucro densamente espiñento, semellante a unha inflorescencia de castiñeiro.
- Corylus ferox. Himalaia, Tíbet e suroeste da China (sin. C. tibetica).
- Invólucro moderadamente espiñento e tamén con pelos glandulares.
Existen varios híbridos, e poden ocorrer entre especies en diferentes seccións do xénero, p.e. Corylus × colurnoides (C. avellana × C. colurna). A especie de abeleira máis antiga confirmada é Corylus johnsonii que se atopa coma un fósil nas rochas da idade Ypresiana do Condado de Ferry, en Washington, Estados Unidos.[11]
Usos e cultivo[editar | editar a fonte]
As abelás producidas polo Corylus avellana (abeleira común europea) son as que se consomen amplamente. Este grande arbusto cultívase extensivamente por elas. Tamén se colleitan dalgunhas das demais especies, incluso a corylus máxima.
A abeleira turca Corylus colurna é amplamente cultivada como árbore ornamental en Europa e América do Norte. Esta especie non se adapta ao esterotipo Corylus arbustivos, senón que é unha grande árbore de máis de 35 m de alto cun único toro recto e robusto que pode acadar os 1,5 m de diámetro.
Adáptase ben ás difíciles condicións das espazos urbanos, o que incrementou a súa popularidade durante as últimas décadas.
A abeleira común é tamén un elemento importante para choer valados e crear "cerrumes vivos", o xeito tradicional de establecer estremas nas leiras na Europa Atlántica dende hai séculos (Galiza, Inglaterra...). Cultivábanse tamén pequenas fragas de abeleiras para obter madeira para construción, e pólas para cestos, e valos agropecuarios. Coas poliñas facíanse varas consideradas máxicas polas meigas e druídas.
Os Corylus son utilizados como fonte alimentaria polas larvas de varias especies de lepidópteros (bolboretas e avelaíñas).
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Germplasm Resources Information Network: Corylus Arquivado 14 de xaneiro de 2009 en Wayback Machine.
- ↑ Chen, Z.-D. et al. (1999). Phylogeny and evolution of the Betulaceae as inferred from DNA sequences, morphology, and paleobotany. Amer. J. Bot. 86: 1168–1181. Disponible en línea.
- ↑ 3,0 3,1 Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. Collins ISBN 0-00-220013-9.
- ↑ Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan ISBN 0-333-47494-5.
- ↑ Bean, W. J. (1976). Trees and Shrubs Hardy in the British Isles 8th ed., vol. 1. John Murray ISBN 0-7195-1790-7.
- ↑ Erdogan, V. & Mehlenbacher, S. A. (2002). Phylogenetic analysis of hazelnut species (Corylus, Corylacae) based on morphology and phenology. Sist. Bot. Dergisi 9: 83–100.
- ↑ "Corylus". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 2 de setembro de 2013.
- ↑ WCSP: Corylus[Ligazón morta]
- ↑ Flora of China: Corylus
- ↑ Flora of North America: Corylus
- ↑ Pigg, K.B.; Manchester S.R. & Wehr W.C. (2003). "Corylus, Carpinus, and Palaeocarpinus (Betulaceae) from the Middle Eocene Klondike Mountain and Allenby Formations of Northwestern North America". International Journal of Plant Sciences 164 (5): 807–822.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Corylus  |
 |
Wikispecies posúe unha páxina sobre: Corylus |
