Ans de Tellado, Paleo, Carral
| Ans de Tellado | |
|---|---|
| Parroquia | Paleo |
| Concello | Carral |
| Coordenadas | 43°13′11″N 8°21′28″O / 43.21973, -8.35788 |
| Poboación | 43 hab. (2016) |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Ans de Tellado é un lugar da parroquia de Paleo, no concello de Carral, na comarca da Coruña. Segundo o INE[1] en 2016 tiña 43 habitantes (22 mulleres e 22 homes).
Xeografía
[editar | editar a fonte]O lugar de Ans de Tellado atópase no camiño que vai entre a vila de Carral e o río Barcés. Está atravesado pola estrada N-550 e a carón dos tres camiños a Santiago de Compostela que se entretecen pola bisbarra: un polo Val de Barcia e San Pedro de Rubieiro, o segundo pola actual estrada N-VI e o terceiro e máis antigo, o chamado inglés, que discorre por Sarandós (Abegondo), As Travesas e Hospital de Bruma, xa en Mesía.
Toponimia
[editar | editar a fonte]O topónimo está constituído por dous elementos. O etnotopónimo (de etnia, Ans) fai referencia ao asentamento da familia Ans no seu traslado dende a veciña parroquia de Orto (Abegondo) a finais do século XVIII, formándose coma un pequeno núcleo de poboación dependente da vila de Carral.
O elemento de referencia a unha edificación (Tellado), pode facer referencia a enterramentos con cuberta de tégulas, tipo tellado, similares a outros atopados nas proximidades, ben nos montes do Xalo ou en Lavandeiras, na veciña Cerceda.
Historia
[editar | editar a fonte]As seguintes referencias son un extracto do libro Os Ans de Ans de Tellado. Xenealoxía dun apelido[2]:
A primeira referencia documentada do lugar de Ans data dun rexistro notarial de xaneiro de 1514, no que comparece Juan Dans, «'c'omo yo Juan Dans, vecino de la feligresía Dans», coma fiador dun veciño de Carral, preso no cárcere real. Con posterioridade atópanse outras referencias escritas en diferentes litixios dos séculos XVIII e XIX, depositados no Arquivo do Reino de Galicia.
En 1709, no "Litixio de Antonio Salgado, clérigo de menores, con Pedro da Insua e consortes. Misión en posesión de bens vinculados por Esteban García Salgado en que se comprende o lugar de Ans de Tellado”. Neste documento cítase o lugar de Ans de Tellado en varias ocasións, «enteramente del lugar que se dice do tellado […]» (folio 2), «y entre ellas la quarta parte enteramente del lugar de ans do tellado», «del lugar de ans de tellado» (folio 8), ou «lugar de Ans de Tellado» (folio 12)[3].
En 1737, no “Litixio de Manuel Antonio de Ans con Antonio Gómez de Barral, sobre o territorio e prado da pena en Miraflores”[4]. Cabe sinalar que a xurisdición de Miraflores comprendía as parroquias de Sergude, Carnoedo, Guísamo, Orto, Lubre, Mosteirón, Osedo, Ouces e Sada, segundo indica o autor Vilar Hermidas no seu libro San Xián de Sergude, 2002.Ano 1762. “Litixio de Andrés de Ans con Domingo Buján sobre maravedís”[5].
Ano 1800. “Litixio Nicolasa de Ans y Benito Amor con José Naveira, sobre demanda de nulidade polo foro da peza nomeada do francés” [6].
Aparece citado no Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz[7]. No mapa da Coruña deseñado en 1865 polo cartógrafo Francisco Coello Quesada aparece por vez primeira o nome completo de Ans de Tellado. Tamén aparece así recollido no tomo VII do Itinerario descriptivo Militar de España (1866). No percorrido entre A Coruña e Ourense dise: «Ans de Tellado, ald. [...] esta aldea y la siguiente pertenecen al ayuntamiento de Carral, feligresía de San Esteban de Paléo; la primera tiene 23 edificios, y 3 la segunda».
Xa de xeito habitual aparecerá mencionado o nome de lugar “Ans de Tellado” nos posteriores censos de poboación. Así indícanse 27 edificios e unha poboación de 172 persoas no Nomenclátor do 1888, que aumentará a 29 edificios e 167 persoas no Nomenclátor do 1900, e a 42 edificios e 187 persoas no Nomenclátor do 1940.
Lugares e parroquias
[editar | editar a fonte]Lugares de Paleo
[editar | editar a fonte]| Lugares da parroquia de Paleo no concello de Carral (A Coruña) | |
|---|---|
|
As Ameixeiras | Ans de Tellado | Belvís | Cabrois | Carral | O Casal | Os Chás | Coiro | Fócanos | O Marco das Eiras | O Outeiro | Outra Aldea | O Paraíso | O Pedreiro | Quenllo | Reboredo | O Xalo |
Parroquias de Carral
[editar | editar a fonte]Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ INEbase, Instituto Nacional de Estadística (eds.). "Nomenclátor: Población del Padrón Continuo por Unidad Poblacional" (en castelán).
- ↑ Fernández Ans, Pablo Xosé (2018). Os Ans de ans de Tellado. Xenealoxía dun apelido. ISBN 9780244946814.
- ↑ Arquivo Reino de Galicia, sinatura C-16215-18.
- ↑ Arquivo Reino de Galicia, sinatura C-4840-39.
- ↑ Arquivo Reino de Galicia, sinatura C-5075-37.
- ↑ Arquivo Reino de Galicia, sinatura C-14858-18.
- ↑ Madoz, Pascual (1846). "ANS". Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) II. Madrid. p. 324.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Erias Martínez, A. (1990): "O xacemento arqueolóxico de Paleo (Carral): dun machado da cultura megalítica a unha necrópole tardorromana e/ou altomedieval". Anuario Brigantino, nº 13, pp. 27–46.
- Fernández Ans, P. (2013): "O castro de Ameás, Carral. Un achádego arqueolóxico". Amigos do Arqueolóxico, boletín nº26, pp. 34–39.
- Fernández Ans, P. (2018): Os Ans de Ans de Tellado. Xenealoxía dun apelido. Ed. Pablo Xosé Fernández Ans.
- Fernández Malde, A.; Castro Vilariño, J.F. et al. (eds. Asociación de Desenvolvemento Rual Mariñas-Betanzos) (2011): "A Via per loca marítima ao seu paso polo territorio Mariñas-Betanzos", Abegondo, A Coruña.
- Ferreira Priegue, E. (1988): "Los caminos medievales de Galicia". Edición Museo Arqueolóxico Provincial, Grupo Marcelo Macías, Ourense.
- González, Tomás (1829): Censo de las Provincias y Partido de la Corona de Castilla en el siglo XVI. Madrid, pp. 39.
- Instituto Geográfico y Estadístico (1892): "Nomenclátor de las ciudades, villas, lugares, aldeas y demás entidades de población de España en 1º de enero de 1888". Dirección General del Instituto Geográfico y Estadístico t. XVI: provincia de La Coruña, Madrid, 1892.
- Depósito de la Guerra (1866-1868): "Itinerario descriptivo militar de España". Edición Cuerpo de Estado Mayor del Ejercito VII, (1866), Madrid, vol. VII, pp. 11–602.
- Kremer, D. (2007): "Onomástica Galega. Con especial consideración da situación prerromana" Arquivado 30 de novembro de 2015 en Wayback Machine.. Verba, Anuario Galego de Filoloxía. Anexo 58, Actas do 1º coloquio de Trier 19-20 de maio de 2006, pp.12.
- López Ferreiro, A. (1899): Historia de la Santa A. M. Iglesia de Santiago de Compostela. Santiago, vol. II, Apéndices.
- Luengo Martínez, J. M. (1942): "Sepulcro romano hallado en el lugar de la Hermida, ayuntamiento de Culleredo, La Coruña". Boletín de la Real Academia Galega, nº 269-270, pp. 174–177.
- Madoz, Pascual (1849). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) XII. Madrid. p. 580.
- Rordríguez Campomanes, P. (1761): Itinerario Real de Postas de dentro y fuera del Reyno. Ed. facsímile Centro de Publicaciones del Ministerio de Transportes, Turismo y Comunicaciones, Madrid, 1988.
- Vilar Hermidas, X. L. (1996): San Estevo de Paleo. Concellaría de Cultura, Concello de Carral.
- Valdés Blanco-Rajoy, R. (1996): "La necrópolis tardoromana de Guisande". Gallaecia, nº14-15, pp. 469–495.