Gabeador vermello
| Gabeador vermello Tichodroma muraria | |||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Lámina de T. muraria ♂ (arriba) e ♀ (abaixo).
| |||||||||||||||||||||||
| Estado de conservación | |||||||||||||||||||||||
 Pouco preocupante | |||||||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||||||||||
| Tichodroma muraria (Linnaeus, 1766) | |||||||||||||||||||||||
 Distribución de Tichodroma muraria
| |||||||||||||||||||||||
| Sinonimia | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
O gabeador vermello,[2] Tichodroma muraria, é unha pequena ave que se encontra en numerosas montañas de Eurasia, incluíndo os Pireneos, os Alpes e as montañas do Altai.
É o único membro do xénero Tichodroma, que, á súa vez, é o único da familia dos ticodromádidos (Tichodromadidae),[3][4]
Porén, algúns autores considérano como o único membro da subfamilia dos ticodromadinos (Tichodromadinae) da familia dos sítidos.[5][6]
Características
[editar | editar a fonte]O gabeador vermello é maiormente non migratorio (aínda que é migrados parcoal)[7], mudándose a alturas inferiores durante o inverno, e ás veces vaga máis lonxe aínda, cando, de cando en vez, usa canteiras ou edificacións.[8]
Aves illadas teñen invernado tan lonxe como en Inglaterra, e unha tamén invernou na Universidade de Ámsterdam.[Cómpre referencia]
Esta é unha ave de 15,5 a 17 cm de longo,[8] (a media é de 16 a 16,5 cm),[7][9] cunha plumaxe sorprendentemente atractiva en carmesí, gris e negro, con voo como de bolboreta, espasmódico, e con breves planeos,[8] e goridas inaccesibles. O seu nome común chinés significa flor de rocha.
Na estación reprodutiva, o macho pode ser a miúdo distinguido das femias pola súa gorxa negra, aínda que as femias teñen ás veces tamén a gorxa negra en graos variables.
Os inmaturos son máis pardos, e teñen o peteiro menor.[7]
Esta especie é bastante mansa, pero a miúdo é sorprendentemente difícil de ver nas ladeiras das montañas, ademais de porque adoita vivir en lugares inaccesíbeis, porque cando gabea por unha parede pode camuflarse coas súas cores grises e negras (a vermella das ás apenas se ve).[8]
Aliméntase de pequenos insectos que captura co seu longo bico nas físgoas das rochas, ou en voo, e tamén inclúe na súa dieta arañas e moluscos.[7] Aniña en cavidades rochosas,[8] pondo 4 ou 5 ovos brancos raiados, que son incubados pola femia. O canto do macho é unha secuencia de asubíos.
En voo parece unha bubela (Upupa epops) de cores estrañas, de aí os nomes vernáculos de bubela vermella e galego, ou abubilla de las paredes rocosas en castelán, ou unha bolboreta xigante,[7] pero rube paredóns de pedra coma se fose un rato.
En Europa pódese ver nas altas montañas do centro e o sur. Na Península Ibérica é sedentario nos Pireneos, e na Cordilleira Cantábrica é migra en outubro. Posibelmente estea en regresión. A súa presenza en Galicia é moi rara.[7]
As aves cara ao leste de Turkmenistán, desde o Irán até a China, son lixeiramente máis escuras, e foron clasificadas por Bonaparte, en Consp. Gen. Av. 1: 225, como unha subespecie, Tichodroma muraria nepalensis,[10] separada da subespecie típica, Tichodroma muraria muraria.
Taxonomía
[editar | editar a fonte]Descrición
[editar | editar a fonte]- Familia
A familia foi descrita en 1827 polo naturalista e ornitólogo inglés William John Swainson.
- Xénero
O xénero xa fora descrito en 1811 polo zoólogo alemán Johann Karl Wilhelm Illiger.
- Especie
A descrición da especie é máis antiga, xa que o seu autor foi Linneo, en 1766 (aínda que con outro nome, Certhia muraria,[11] por iso figura na bibliografía o nome e a data entre parénteses).
Etimoloxía
[editar | editar a fonte]- Familia
O nome da familia está formado, como é normal, sobre a raíz do xénero tipo (e neste caso único), engadíndolle a desinencia do latín científico ´-idea, plural neutro de ´-ideus, derivada do grego antigo εἴδος eídos, "aspecto", "aparencia", "forma", empregada para formar os nomes das familias de animais.
- Xénero
O nome do xénero Tichodroma está formado plos elementos do latín científico teicho- e -droma, tirados das voces do grego antigo τεῖχος teîchos "muro", "muralla", e δρόμος drómos, "carreira", "acción de correr".[12][13]
- Especie
O epíteto específico, muraria, e un adxectivo do latín medieval que significa "das murallas", derivado do latín clásico mūrus, -i, "muralla".[13] (O adxectivo equivalente do latín clásico é mūrālis).
Clasificación
[editar | editar a fonte]- Familia Tichodromidae[14] Swainson, 1827 [4]
- Xénero Tichodroma Illiger, 1811 [15]
- Tichodroma muraria (Linnaeus, 1766) [16][17]
- Tichodroma muraria muraria (Linnaeus, 1766)
- Tichodroma muraria nepalensis Bonaparte, 1850 [10]
- Tichodroma muraria (Linnaeus, 1766) [16][17]
- Xénero Tichodroma Illiger, 1811 [15]
Status
[editar | editar a fonte]A Unión Internacional para a Conservación da Natureza e dos Recursos Naturais (UICN) cualificou en 2016 o estado de conservación desta especie como LC (pouco preocupante), cualidicación que mantén na actualidade (abril de 2017), debido a que ten unha área de dispersión moi grande e polo tanto, non se acerca aos limiares de vulnerábel baxio o criterio do tamaño desta área (media de ocorrencia, máis de 20 000 km2 combinado cunha diminución ou flutuacón do tamaño do rango, grao/calidade do hábitat, ou o tamaño da poboación e dun pequeno número de localizacións ou fragmentación severa). A tendencia da poboación parece estábel e, por tanto, a especie non se acerca aos limiares de vulnerábel baixo o criterio da tendencia da poboación (estimándose unha diminución do 30 % en máis de dez anos ou tres xeracións). O tamaño da poboación é moi grande, con máis de 10 000 individuos maduros.[18]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Cracraft, J., F. Keith Barker, Michael Braun, John Harshman, Gareth J. Dyke, Julie Feinstein, Scott Stanley, Alice Cibois, Peter Schikler, Pamela Beresford, Jaime García-Moreno, Michael D. Sorenson, Tamaki Yuri & David P. Mindell (2004): "Phylogenetic relationships among modern birds (Neornithes): toward an avian tree of life", en J. Cracraft & M. J. Donoghue (eds.) New York: Oxford University Press. ISBN 0-1951-7234-5, pp. 468–489.
- ↑ gabeador -ra 1 adx Que gabea. 2 1 s m ANIMAL/ORNIT Ave da orde dos paseriformes que se alimenta especialmente de invertebrados. [...] 4 gabeador vermello [Tichodroma muraria] ANIMAL/ORNIT Gabeador, da familia dos ticodromádidos, de peteiro fino, longo e lixeiramente curvado, de cor cinsenta, coas as ás negras e vermellas, e a gorxa e a parte superior do peito negras na plumaxe estival. No Dicionario de galego. Ir Indo Edicións, Vigo, 2004, ISBN 84-7680-504-7.
- ↑ Del Hoyo et alt. 2007.
- ↑ 4,0 4,1 Tichodromidae Swainson, 1827 no ITIS.
- ↑ Family Sittidae. Evolution and systematics en encyclopedia.com (en inglés).
- ↑ Sittidae. Sub-family: SITTINAE, genus Sitta; Subfamily: TICHODROMINAE, genus Tichodroma Arquivado 23 de agosto de 2017 en Wayback Machine. en twycrosszoo.org.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Penas Patiño et al. (1991), p. 274.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Svensson, Lars & Peter J. Grant (2001), p. 324.
- ↑ Peterson et al. (1973).
- ↑ 10,0 10,1 Tichodroma muraria nepalensis Bonaparte, 1850 en Avibase. The World Bird Database.
- ↑ Tichodroma muraria en Handbook of the Birds of the World.
- ↑ Tichodroma no Merriam-Websters Dictionary.
- ↑ 13,0 13,1 Jobling, James A. (2010). The Helm Dictionary of Scientific Bird Names. London: Christopher Helm. ISBN 978-1-4081-2501-4.
- ↑ Sinónimo de Tichodromadidae.
- ↑ Tichodroma Illiger, 1811 no ITIS.
- ↑ Tichodroma muraria (Linnaeus, 1766) no ITIS.
- ↑ Tichodroma muraria na ADW.
- ↑ BirdLife International (asesor); Butchart, S. & Symes, A. (revisores) (2016): Tichodroma muraria na Lista vermella da UICN. Versión 2016-3. Consultada o 6 de abril de 2017.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Gabeador vermello  |
 |
Wikispecies posúe unha páxina sobre: Gabeador vermello |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie D. (editors). (2007): Handbook of the Birds of the World. Volume 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Bellaterra (Barcelona): Lynx Edicions. ISBN 978-84-96553-42-2.
- Harrap, Simon & David Quinn (1996): Chickadees, Tits, Nuthatches, and Treecreepers. Pinceton: Princeton University Press. ISBN 978-0-6910-1083-0.
- Penas Patiño, Xosé M., Carlos Pedreira López e Carlos Silvar (1991): Guía das aves e Galicia. A Coruña: Bahia Edicións. ISBN 84-8767-406-2.
- Peterson, Roger; Guy Mountfort & P. A. D. Hollom (1973): Guía de campo de las aves de España y demás países de Europa. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-2820-334-2.
- Svensson, Lars, & Peter J. Grant (2001): Guía de aves. La guía de campo de aves de España y de Europa más completa. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-2821-218-X.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Tichodromidae Swainson, 1827 no ITIS.
- Tichodroma Illiger, 1811 no ITIS.
- Tichodroma muraria na ADW.
- Tichodromadidae en Fauna Europaea.
- Tichodroma no NCBI.
- Tichodroma muraria na EOL. Con información (en inglés), numerosas imaxes, mapas de distribución e bibliografía.
- Wallcreeper (Tichodroma muraria) en ARKive. Con información (en inglés), numerosas fotos e un vídeo.
- L’oiseau papillon. La vie incroyable du Tichodrome Arquivado 11 de xullo de 2017 en Wayback Machine.. Vídeo documental de 26 minutos, por Frank Neveu.
- Tichodrome échelette. Tichodroma muraria en Oiseaux.net (en francés).
- Tichodroma muraria na Lista vermella da UICN (en inglés).
