Regencós

Regencós
	Regencós (es); Regencós (ca)
	Bandeira Brasón
Localización
	41°57′16″N 3°10′17″L / 41.954444444444, 3.1713888888889Coordenadas: 41°57′16″N 3°10′17″L / 41.954444444444, 3.1713888888889
Estado	España
Comunidade autónoma	Cataluña
Provincia	provincia de Xirona
Comarca	Baix Empordà
Capital	Regencós
Poboación
Poboación	269 (2023) (42,7 hab./km²)
Número de fogares	19 (1553)
Lingua oficial	lingua catalá
Xeografía
Superficie	6,3 km²
Altitude	78 m
Comparte fronteira con	Begur ; Pals ; Palafrugell ; Torrent
Organización política
• Alcaldesa	Pilar Pagès Andrés (2019–)
Identificador descritivo
Código postal	17214
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	17144
Código territorial IDESCAT	171447
Páxina web	regencos.cat

Regencós é un concello catalán da comarca do Baix Empordà, na provincia de Xirona. Atópase a 78 metros sobre o nivel do mar, ao leste da capital comarcal na marxe esquerda do río Ter, limitando concretamente con Pals ao norte, Begur ao norte, leste e sur, Palafrugell ao sur e ao oeste, e Torrent ao oeste. O concello de Regencós comprende o barrio de Puigcalent e o barrio de Arrabassada. A súa festa celébrase en San Vicente (Sant Vicenç), o domingo máis próximo ao 22 de xaneiro.

Etimoloxía[editar | editar a fonte]

A etimoloxía do nome da vila parece bastante escura e complexa.

F. de B. Moll e Moreu-Rey relacionárono co nome propio xermánico Reginkoz.^[1] Isto podería explicar a pronuncia popular do nome en catalán que converte o segundo "e" nun "i" (pronúnciase Regincós e non Regencós).
Os censos de 1365 a 1370 denomínao Rajacós, unido neste caso a Esclañá como Sclanyà e Rajacós.^[2]
Un autor dun inventario de Peratallada en 1395 fala de Rivo Jonchoso e que derivaría de Riu de Jones. Iso é difícil de aceptar, xa que non hai río (riu) nas inmediacións.^[3]

Historia[editar | editar a fonte]

Atopáronse restos neolíticos no monte Quermany, de 221 metros de altura (coas famosas pedras do raio), aínda que na zona pertencente ao concello de Pals. En Quermany, propiamente comarca regingonenc, fican restos dunha antiga canteira explotada na época altomedieval; pódense ver pedras labradas por toda a zona (un exemplo significativo é un sarcófago a medio tallar).

As primeiras referencias ao nome de Regencós na historia remóntannos a 1312, en plena Baixa Idade Media. Trátase de concesións de privilexios, liberdades e inmunidades por parte de Jaime II a Esclañá e Regencós. Estes privilexios foron concedidos anteriormente polo barón Gilabert de Cruilles. Parece ser que Regencós, xunto con Esclañá e Bagur, foron entregadas por Pedro o Cerimonioso (1336-1387) á familia Cruïlles (liñaxe fidalga que chegou a tomar o control do Baix Empordà da vila da que toman o seu nome). Se temos en conta que nesta época se cita a vila co nome do lugar en lugar do castelo, pode levarnos a deducir que a muralla que a rodeaba sería posterior, de finais do século XIV ou XV.

Lenda[editar | editar a fonte]

A lenda O tesouro do dragón de Quermany foi recollida polo poeta Joaquim Bonet i Miró (1861-1924), un enorme dragón vello repousaba no alto da montaña. A súa misión na vida era gardar o cume e o seu castelo porque no seu interior agardaba un tesouro. O tesouro era nin máis nin menos que un saco de trigo e fabas.^[4] O romanticismo posterior quixo transformar os produtos agrícolas nunha fortuna en ouro. Pero esqueceron o simbolismo da lenda. O verdadeiro tesouro non é o ouro, tan sedutor para unha lenda, senón o trigo e as fabas, alimento para un pobo que debeu instalarse ao pé da montaña.

Economía[editar | editar a fonte]

O sector principal é o primario, centrado na agricultura de secaño. A chaira dedícase ao forraxe e ao cultivo de cereais como o millo. Quedan algunhas oliveiras e viñas, antes máis estendidas.

Tamén conta cunha industria cerámica tradicional e importante coa produción de tellas. Esta obra tradicional pódese ver na porta occidental da muralla medieval. A zona dos fornos cerámicos estendíase pola zona occidental da vila. O florecemento desta actividade céntrase a finais do século XIX até mediados do XX (chegando nesta última etapa os 18 fornos). Pero a competencia dun centro máis industrializado como é a Bisbal d'Empordà provocou o descenso desta produción.

O sector terciario impulsouse recentemente coa creación de infraestruturas que faciliten o turismo e as visitas á vila.

Lugares de interese[editar | editar a fonte]

Restos da muralla medieval, posiblemente de finais do XIV ou XV. A este respecto consérvanse aínda algúns restos, aínda que a maior parte están en ruínas ou asimilados a distintas vivendas da vila. A muralla tiña dúas torres e dúas entradas porticadas. Unha destas portas, a carón da torre oeste, non ten a súa entrada orixinal xa que está feita con tellas posteriores.
Igrexa de Sant Vicenç. Este edificio data de principios do século XIX, posiblemente entre 1805-1815. Non presenta especial interese artístico (nave, capelas laterais e ábsida poligonal) aínda que está construído sobre unha anterior, que até 1788 pertenceu á Parroquia de Bagur.
Diferentes masías espalladas polo terreo menos accidentado, dende o século XVI até o XVIII:
- Can Bofill e Mas Prats con elementos dos séculos XVI e XVII. Teñen ventás gótico-renacentistas.
- Mas Pagés e Molin dèn Coll, ambos situados preto da Riera dos Molinos, conservan elementos de antigos muíños fariñeiros, hoxe en desuso.
Hotel Teatro. É un hotel catro estrelas, situado na Praza Maior, que promoveu o turismo na vila.
Hotel Can Casi. No barrio de Puigcalent, é un Máis que data de 1704 convertido nun hotel ecolóxico que promociona produtos locais e de tempada.

Na cultura popular[editar | editar a fonte]

O anuncio do queixo da marca Gran Capitán (do grupo Forlasa) no que se recolle na localidade unha posta en escena do personaxe do libro, Lazarillo de Tormes. O camiño que van en carro é o que vai dende a vila até o cemiterio.

En 2022 a vila foi nomeada pola CNN estadounidense unha das "15 cidades pequenas máis bonitas de Europa", xunto a Guimarães as dúas únicas da Península Ibérica.^[5]