Saltar ao contido

Carrasco (planta)

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Erica cinerea»)

O carrasco ou carroucha de tres follas[1] (Erica cinerea) é un tipo de uz, orixinario de Europa central e occidental, común en Galiza.

Descrición

[editar | editar a fonte]

É un arbusto de talle baixo cuxa altura varía entre 15 e 75 cm, coas follas finas en forma de agulla, de 4 a 7 mm de longo e verticiladas por tres. As franzas, rexas e pardas, áchanse cubertas por unha vilosidade de cor cinsenta.

As flores son urceoladas, rosas ou púrpuras (máis raramente brancas), de 4 a 7 mm de longo, en acios terminais, con pedúnculos pubescentes. Teñen tres bractéolas encaroadas aos sépalos, que son purpúreos, lanceolados, glabros e coa marxe papirácea. Corola de 4–7 mm, inchada no medio e estreitada na boca, de cor púrpura viva, raramente branca. Anteras con apéndices na súa base; non sobresaen da corola (inclusos). Floración estival, de mediados a finais do verán (de maio a setembro). O froito é unha cápsula miúda, que se atopa no interior da corola unha vez seca.

Medra en solos descalcificados (planta calcífuga) e non excesivamente húmidos. Forma parte de distintos tipos de uceiras e matogueiras de talle baixo. É unha planta frecuente en Galiza onde se desenvolve sobre solos acedos (silíceos) de pouca a mediana profundidade, mesturada con outras carrouchas, toxos e uces. Atópase desde o nivel do mar até os 100–1100 m en zonas con ombroclima de subhúmido a hiperhúmido.

Distribución

[editar | editar a fonte]

Por Europa atlántica e central. Na Península Ibérica abunda no norte, Galiza, Cordal Cantábrico, provincias norteñas de Castela e León.

As inflorescencias son antidiarreicas e están indicadas contra as afeccións renais e das vías urinarias. A parte empregada son as franzas con flores, que teñen acción adstrinxente e antiséptica nas vías urinarias grazas a súa riqueza en taninos e flavonoides.

Úsase coma especie para a produción do mel, (mel de uz ou de carroucha).

Os ramallos tiveron antano moita importancia para obter carbón vexetal, empregado nas ferrarías galegas, sendo con todo mellor especie a uz branca.

As carrouchas teñen ademais un gran valor paisaxístico, enriquecendo a paisaxe coa súa cor púrpura. Son unha das paisaxes máis típicas de Galiza e o litoral da Europa atlántica en xeral.

Xardinaxe

[editar | editar a fonte]

Cos restos de ramallos da carroucha e outras plantas desta familia fórmase un substrato moi empregado en xardinaxe para planta que non toleran o cal.

Esta especie, e moitas outras uces empréganse coma plantas ornamentais, con cultivares de flores de distintas cores. Dáse moi ben nos solos acedos galegos, aturando as secas e a exposición ao solo. É calcífuga, polo que non gosta de solos con cal, que lle causarían signos de deficiencia férrica. Emprégase para cubrir solos, en rocallas e xardíns con coníferas ananas e outras uces[2].

Os cultivares a seguir gañaron o premio de mérito da Royal Horticultural Society:

  • 'C.D. Eason'[3]
  • 'Pink Ice'[4]
  • 'Velvet Night'[5]

Ecoloxía e ameazas

[editar | editar a fonte]

As ameazas pasan pola redución especialmente en Galiza dos ecosistemas costeiros e especialmente pola substitución das uceiras, carroucheiras e toxeiras por plantacións forestais de eucaliptos e piñeiros. Outros problemas son a utilización de fertilizantes artificiais, a desaparición da gandaría rústica extensiva, a creación de vías forestais, a instalacións de enerxía eólica, ou a minaría. A desaparición das toxeiras e carroucheiras ten un efecto moi negativo na recuperación da vexetación e do solo.

Etimoloxía

[editar | editar a fonte]

O epíteto específico latino cinerea significa 'de cor sinsenta'.[6]

A orixe do nome vulgar galego carroucha non está claro. Podería derivar, igual que outras denominacións coma carrasca, carqueixa e queiruga, do latín carex -icis, etimoloxía xeralmente aceptada polos filólogos para carrizo, pero tamén podería ter unha orixe común ás palabras con carba: carballo ou carpaza, cuxa orixe probábel é unha raíz prerromana preindoeuropea car- ou k-ar-, que significa rocha, cousa de constitución dura, planta de monte, áspera e dura. Outra posibilidade, xunto coa orixe da palabra carpaza, é que derive do latín carpere, que significa rañar e, outra posibilidade máis é que estea relacionada coa palabra carapaccia, étimo que suxestiona para o castelán calabaza[7].

Nomes comúns

[editar | editar a fonte]

Os nomes comúns galegos son variados: queiroga de tres follas, carroucha de tres follas, carpaza de maio, carrasco, carrasca, urce de tres follas.

En portugués recibe o nome de urze-roxa.

Alamy.com: Erica cinerea

  1. Nomes vulgares galegos preferidos en Termos esenciais de botánica. Santiago de Compostela, Universidade, 2004
  2. A-Z encyclopedia of garden plants,2008, Reino Unido
  3. "RHS Plant Selector - Erica cinerea 'C.D. Eason'". Arquivado dende o orixinal o 18 de outubro de 2019. Consultado o 19 de xuño de 2013. 
  4. "RHS Plant Selector - Erica cinerea 'Pink Ice'". 24 de xaneiro de 2021. 
  5. "RHS Plant Selector - Erica cinerea 'Velvet Night'". Consultado o 24 de xaneiro de 2021. 
  6. Lorraine Harrison Latin for gardeners, Reino Unido, 2012
  7. Atlas Xeobotánico de Galicia

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]