Cuncas de Axtroki

Cuncas ou cascos de Axtroki
	Axtrokiko ontziak
Localización	Axtroki, Bolibar, Guipúscoa
Rexión	País Vasco
Tipo	Cascos e sombreiros de ouro da Idade de Bronce
Historia
Material	Ouro
Culturas	Relacionado posibelmente coa Cultura dos Campos de Urnas e con artefactos similares (casco de Leiro, coroa de Comerford, Goldhüte
Notas do sitio
Descuberto	1972

As cuncas de ouro de Axtroki ou cascos de Axtroki son dous obxectos de ouro en forma de cuncas ou cascos de finais da Idade do Bronce, atopados no preto do penedo de Axtroki no barrio de Bolibar de Escoriatza.^[1]

Descubrimento[editar | editar a fonte]

Atopáronse o 17 de agosto de 1972 tras un desprendemento de terra na rocha denominada Axtroki en Escoriatza. No derrube quedaron ao descuberto dous obxectos de ouro con forma de bolos ou gorros, un dentro do outro. O párroco de Bolibar, Cruz Abarrategui, recibiu as pezas atopadas por traballadores, que levou á ermida de Xantalen en Irún, onde estaban a facer escavacións arqueolóxicas. Investigadores como Ignacio Barandiaran confirmaron a importancia do achado.^[2]

Traslado[editar | editar a fonte]

Barandiaran deixou as pezas no museo San Telmo de Donostia. Pouco despois, foron trasladados ao Museo Arqueolóxico Nacional en Madrid,^[3] e dende entón hai unha reivindicación para levar as pezas ao País Vasco. O Concello de Escoriatza acordou en 2016 iniciar o proceso de recuperación a través do Goberno de Euskadi.^[4] Os exemplares están expostos no Museo San Telmo de Donostia e no Museo Ibarraundi de Escoriatza.

Características e iconografía[editar | editar a fonte]

María Teresa Andrés Ruperez, investigadora da Universidade de Zaragoza, fixo unha análise da iconografía destes obxectos, partindo da investigación e características doutros obxectos similares. En canto á función, parecen ser cascos máis que cuncas, e a iconografía fai pensar que se utilizaban para tarefas relixiosas. Ten as seguintes formas xeométricas: círculos, óvalos e Ss. Estas imaxes sinxelas serían abstraccións do sol, a lúa, estrelas e palmípedes e formarían un calendario.

Material: Ouro
Peso: entre os dous, 325 gramos^[3]
Técnica: Martelado, fundición

Semellanzas en toda Europa[editar | editar a fonte]

Crese que estas embarcacións foron utilizadas en cerimonias relixiosas ou rituais, e son similares en estilo a outras embarcacións da Idade de Bronce que se atopan en Europa central e na Europa atlántica.^[5] Teñen características semellantes, por exemplo, as cuncas de ouro de Terheide, as cuncas de ouro do tesouro de Eberswalde e o casco de Leiro.^[6]^[7] Diferentes na forma pero semellantes na decoración, os "sombreiros de ouro" ou Goldhüte, ou a coroa de Comerford.^[8]

Galería de imaxes[editar | editar a fonte]

En todos os obxectos menciponados hai formas como aneis solares, como en Axtrokin, e no seu simbolismo suxeríronse conexións cos ciclos do calendario solar ou lunar, e no caso dos Goldhüte tamén do ciclo metónico.

Cunca ou casco de Axtroki.
Cunca do tesouro de Eberswalde, Alemaña.
Cunca do tesouro de Terheide, Frisia.
Casco de Leiro, Galiza.
Detalle do tesouro de Borgbjerg, Dinamarca.
O tesouro de Midskov, Dinamarca.
Coroa de Comerford, illa de Irlanda, debuxada en 1832, (hoxe perdida).
Vasos de Villeneuve-Saint-Vistre no departamento de Marne. Museo Nacional de Antigüidades, Saint-Germain-en-Laye.
Cunca de ouro de Krottorf.

A forma dos conos ou sombreiros de ouro é ben diferente:

Cono de Avanton, Francia.
O sombreiro de ouro de Berlín.
O sombreiro de ouro de Ezelsdorf.
Sombreiro de ouro de Schifferstadt.

Pero a conexión está clara nos detalles:

Foro de detalle, con motivos astronómicos.
Detalle de Avanton
Detalle de Berlín
Ezelsdorf.
Schifferstadt.

Pola súa decoración e cronoloxía, tamén foron comparados cos vasos do Tesouro de Villena en Alacante.^[9] Pola época, a forma e a técnica, tamén se ligou coa vasilla de ouro de Altstetten, pero ten unha decoración diferente.