Saltar ao contido

Ana Blandiana

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Infotaula de personaAna Blandiana

(2019) Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento(ro) Otilia Valeria Coman Editar o valor em Wikidata
25 de marzo de 1942 Editar o valor em Wikidata (82 anos)
Timișoara, Romanía Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeRomanía Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade Babeș-Bolyai (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoPoesía, ensaio, actividade literaria, Prosa, tradución literaria, translation from English (en) Traducir e tradução para romeno (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Ocupaciónpoetisa , ensaísta , escritora de literatura infantil , xornalista , escritora , tradutora Editar o valor em Wikidata
Período de actividade1952 Editar o valor em Wikidata -
Membro de
Pseudónimo literarioAna Blandiana Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua romanesa, inglés estadounidense e lingua inglesa Editar o valor em Wikidata
Familia
CónxuxeRomulus Rusan (1960–2016), death of subject's partner
Premios

BNE: XX858812 Musicbrainz: 65f4ff18-0d56-48e2-9e4b-781c081cfd57 Discogs: 1186995 Editar o valor em Wikidata


Ana Blandiana (pseudónimo de Otilia Valeria Coman) nada en Timișoara en 1942, é un poeta, ensaísta e figura política romanesa. Blandiana é unha das figuras literarias de Romanía, crítica do aparello político e de censura comunista de Nicolae Ceaușescu. Foi galardoada o 23 de maio co Premio Princesa de Asturias das Letras 2024.[1]

Traxectoria[editar | editar a fonte]

O seu pai, profesor e sacerdote ortodoxo, foi perseguido e encarcerado polo réxime comunista e morreu ao pouco de saír da prisión. Da aldea de Transilvania onde naceu a súa nai, tomou o seu nome literario. Malia ser filla dun “inimigo do pobo”, tras a aparición do seu primeiro poema en 1959 nunha revista, prohibíuselle estudar na universidade. Traballou e viaxou como xornalista.

De 1964 é o seu primeiro libro de poemas, Primeira persoa do plural; en 1982, recibiu o premio Herder da Universidade de Viena polo conxunto da súa obra literaria. No seu país, durante a dominación comunista, recibiu o recoñecemento merecido.

O seu primeiro libro de relatos, As catro estacións, data de 1977. Proxectos de pasado, publicado en 1982, consta de once relatos. Foron comparados con Edgar Allan Poe, Franz Kafka ou Xullo Cortázar.

É autora de máis de trinta libros de poesía, ensaio, narrativa fantástica e novelas. A súa obra traduciuse a 24 idiomas. É presidenta de honra do PEN de Romanía, é tamén membro da Academia Europea de Poesía, da Academia de Poesía Mallarmé e da Academia Mundial de Poesía (Unesco).

Foi investida Doutora "Honoris causa" pola Universidade de Salamanca.[2]

Obras editadas en romanés[editar | editar a fonte]

Libros de poesía[editar | editar a fonte]

  • Persoana întâia plural, 1964
  • Călcâiul vulnerabil, 1966;
  • A treia taină, 1969;
  • 50 de poeme, 1970;
  • Octombrie, Noiembrie, Decembrie, 1972;
  • Poeme, 1974;
  • Somnul din somn, 1977;
  • Întâmplări din grădina mea, 1980;
  • Ochiul de greier, 1981;
  • Ora de nisip, 1984;
  • Stea de pradă, 1986;
  • Alte întâmplări din grădina mea, 1987;
  • Întâmplări de pe strada mea, 1988;
  • Poezii, 1988;
  • Arhitectura valurilor, 1990;
  • 100 de poeme, 1991;
  • În dimineața de după moarte, 1996;
  • La cules îngeri, 1997, 2003, 2004;
  • Cartea albă a lui Arpagic, 1998;
  • Balanța cu un singur talger, 1998;
  • Soarele de apoi, 2000;
  • Refluxul sensurilor, 2004;
  • Poeme (1964-2004), 2005;
  • Întoarcerea lui Arpagic, 2008;
  • Patria mea A4, 2010;
  • Pleoape de apă, 2010;
  • În bibliotecă, 2018
  • Variațiuni pe o temă dată, 2018

Ensaios[editar | editar a fonte]

  • Calitatea de martor, 1970, 2003
  • Eu scriu, tu scrii, el/ea scrie, 1975
  • Cea mai frumoasă dintre lumile posibile, 1978
  • Coridoare de oglinzi, 1983
  • Autoportret cu palimpsest, 1985
  • Orașe de silabe, 1987
  • Geniul de a fi, 1998
  • Ghicitul în mulțimi, 2000
  • Cine sunt eu?, 2001
  • A fi sau a privi, 2005
  • O silabisire a lumii, 2006
  • Spaima de literatură, 2006
  • Fals tratat de manipulare, 2013
  • Istoria ca viitor, 2017
  • Soră Lume, 2020

Prosa[editar | editar a fonte]

  • Cele patru anotimpuri, 1977, 2001 - relatos fantásticos;
  • Proiecte de trecut, 1982 - relatos fantásticos;

Tamén publicados conxuntamente co título Orașul topit și alte povestiri fantastice, 2004;

  • Sertarul cu aplauze, 1992, 1998, 2002, 2004 - Novela;
  • Imitație de coșmar, 1995 - Novela curta.
  • Povestiri fantastice, 2016

Varios

  • Poezie și politica: convorbiri cu... Miron Radu Paraschivescu, Ion Vinea, Petre Pandrea, Geo Dumitrescu, Adrian Păunescu, Marin Sorescu, Cezar Baltag, Ilie Costantin, Ana Blandiana, Virgil Teodorescu, Nichita Stănescu, Paul Anghel - Ilie Purcaru; Bucuresti, Albatros, 1972
  • Banchetul de litere: dialoguri cu Ana Blandiana, Nicolae Breban, Augustin Buzura, Ion Ianoși, Gabriela Melinescu, Irina Petraș, Dumitru Radu Popa, Alex Ștefănescu, Ion Vianu - Aura Christi; București, Ideea Europeană, 2006
  • Timpul scrie pe trupul meu versuri , 2008 - selección de versos (audiobook).

Libros e antoloxías traducidas a outros idiomas[editar | editar a fonte]

  • Homokora - Kriterion Konyvkiado, Bucuresti, 1971 (húngaro);
  • Pieta achillesowa i inne wiersze, Wydawnictwo Literackie, Krakow - Wroclaw, 1982 (polaco);
  • Valaki engem almodik, Kriterion Konyvkiado, Bucuresti, 1985 (húngaro);
  • San v sania, Narodna Cultura, Sofia, 1986 (búlgaro);
  • Kopie eines Alptraums, Volk und Welt, Spektrum, Berlín, 1988 (alemán);
  • L'ora di sabbia, Edizioni Saval, Bologna, 1987 (italiano);
  • Stihotvorenia, rasscazi, esse, Radouga, Moskva, 1987 (ruso);
  • The Hour of Sand, Anvil Press Poetry, London, 1989, 1990 (inglés);
  • Mineviku - Plaanid, L.R., Tallin, 1989 (estonio);
  • Sniega Stunda, Liesna, Riga, 1989 (letón);
  • En kyrka full av fjarilar, Symposion Bokforlag, Stockholm, 1990 (sueco);
  • Kanskje noen drommer meg, Solum Forlag, Oslo, 1990 (noruego);
  • Kopie eines Alptraums, Steidl Verlag, Bokforlaget Hypatia, Stockholm, 1992 (sueco);
  • L'eglise fantome, Syros-Alternatives, Paris, 1992 (francés);
  • Kopie van een nachtmerrie, Ámsterdam, 1992 (holandés);
  • Svedotzi, Biblioteka Kov, Vrsatz, 1993 (serbio);
  • Poezi, Shtepia Botuese Enciklopedike, Tirana, 1993 (albanés);
  • Presentation/ Vorwort/ Prezentare, editie trilingva, DAAD (Deutscher Akademischer Austauschdienst/ Office Allemand d'echange universitaires), Paris, 1993 (alemán, francés, rumano);
  • Streiflicht – Eine Auswahl zeitgenössischer rumänischer Lyrik (81 rumänische Autoren), - "Lumina piezișă", antologie bilingvă cuprinzând 81 de autori români în traducerea lui Christian W. Schenk, Dionysos Verlag 1994, (alemán, rumano);
  • Clair de mort, Librairie Bleue, Troyes, 1994 (francés);
  • Kopi av et mareritt, Gyldendal Norsk Forlag, Oslo, 1995 (noruego);
  • Die Applausmaschine, Steidl Verlag, Gottingen, 1993 (alemán);
  • Engelernte, Ammann Verlag, Zúrich, 1994 (alemán);
  • L'architecture des vagues, les Ateliers du Tayrac, 1995 (francés);
  • Kopie eines Alptraums, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main, 1996 (alemán);
  • Ofullbordad helvet, Forlags ab Gondolin, 1997 (sueco);
  • Szelet Allat, Pont, Budapest, 1998 (húngaro);
  • Gedichten, Go-Bos Press, 1998 (holandés);
  • Sternenherbst, Dionysos,traducere Christian W. Schenk, 1999 (alemán);
  • Cekmedjeto s aplodismenti, DAR, Sofia, 1999 (búlgaro);
  • Potreba za priciom, Arka, Smederevo, 2000 (serbio);
  • Isbrane pesmi, Cankarjeva zalozba, Ljubljana, 2003 (esloveno);
  • Potreba za razgovor, Arka, Smederevo - Id. Skoplje, 2004 (macedonio);
  • Ana Blandiana, Sower, Beijng, 2004 (chino),
  • Arhanghel vo saghi, Editia Plejadi, Struga, 2004 (macedonio);
  • Un tempo gli alberi avevano occhi, Donzelli Editore, Roma, 2004 (italiano);
  • Projectos de passado, Editura Cavallo de Ferro, Lisabona, 2005 (portugués).
  • Proyectos de pasado, Periférica, Cáceres, 2008 (español).
  • Las cuatro estaciones, Periférica, Cáceres, 2011 (español).
  • La meva pàtria A4, trad. de Corina Oproae, Cafè Central-Eumo, Vic, 2015 (catalán)

Escolmas en inglés[editar | editar a fonte]

  • 2019 -Testament - 400 Years of Romanian Poetry/400 de ani de poezie românească - Minerva Publishing 2019 - Daniel Ioniță (editor and principal translator), with Daniel Reynaud, Adriana Paul, and Eva Foster. ISBN 978-973-21-1070-6
  • 2020 - Romanian Poetry from its Origins to the Present - bilingual edition - Daniel Ioniță (editor and principal translator) with Daniel Reynaud, Adriana Paul, and Eva Foster - Australian-Romanian Academy Publishing - 2020 - ISBN 978-0-9953502-8-1 ; OCLC 1288167046
  • Testament - Anthology of Romanian Verse - American Edition - monolingual English language edition - Daniel Ioniță (editor and principal translator) with Eva Foster, Daniel Reynaud, and Rochelle Bews - Australian-Romanian Academy for Culture - 2017 - ISBN 978-0-9953502-0-5
  • Born in Utopia - An anthology of Modern and Contemporary Romanian Poetry - Carmen Firan and Paul Doru Mugur (editors) with Edward Foster - Talisman House Publishers - 2006 - ISBN 1-58498-050-8
  • The Phantom Church and Other Stories from Romania - Georgiana Farnoaga and Sharon King (editors and translators) - University of Pittsburgh Press - 1997 - ISBN 978-0-8229-5608-2

Obras en francés[editar | editar a fonte]

  • Les poésies Pietà et Intolérance, traduites par Ion Pop et Serge Fauchereau pour la première, et par Ion Pop uniquement, pour la seconde, dans Les Lettres nouvelles, collection dirigée par Maurice Nadeau, numéro spécial de février 1976 paru sous le titre d'Écrivains roumains d'aujourd'hui, p. 209-2011
  • Étoile de proie (Stea de pradă), traduit du roumain par Hélène Lenz, Saint-Jean-de-Bruel, France, Les ateliers du Tayrac, coll. « Tripes » 1991, 77 p. (ISBN 2-906014-17-6)
  • L'église fantôme, traduit du roumain par Micaela Slǎvescu, Syros-Alternatives, Paris, 1992
  • Clair de mort, trad. de Gérard Bayo, Troyes, France, Éditions Librairie Bleue, 1994 ; rééd. Éd. Unicité, collection Cahiers bleus, 2022
  • L’Architecture des vagues (Arhitectura valurilor), traduit du roumain par Hélène Lenz, Saint-Jean-de-Bruel, France, Les ateliers du Tayrac, coll. « Tripes » 1995, 79 p. (ISBN 2-906014-29-X)
  • Autrefois les arbres avaient des yeux : anthologie, 1964-2004, sélection et traduction de Luiza Palanciuc, Troyes, France, Éditions Librairie Bleue, coll. « Cahiers bleus-poésie », 2005, 180 p. (ISBN 2-86352-257-4)
  • Le tiroir aux applaudissements [Sertarul cu aplauze], extrait dans Douze écrivains roumains , Les Belles Étrangères, 2005, p. 43
  • Les Saisons, nouvelles traduites du roumain par Muriel Jollis-Dimitriu, Éditions Le Visage Vert, 2013 (ISBN 978-2-9180-6120-5)
  • Variations sur un thème donné / Variațiuni pe o temă dată, traduit du roumain par Jean Poncet, Lyon, France, Jacques André éditeur, coll. « Poésie XXI » 2022, 132 p. (ISBN 978-2-7570-0486-9)

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Aguilar, Andrea (2024-05-23). "La poeta rumana Ana Blandiana se alza con el Premio Princesa de Asturias de las Letras" (en castelán). Consultado o 2024-05-23. 
  2. "Ana Blandiana y Avelino Corma ya son doctores honoris causa de la Universidad de Salamanca". Diario Noticias Salamanca 24 Horas (en castelán). 2021-07-03. Consultado o 2024-05-23.