Hedd Wyn

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Infotaula de personaHedd Wyn

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento(cy) Ellis Humphrey Evans Editar o valor em Wikidata
13 de xaneiro de 1887 Editar o valor em Wikidata
Trawsfynydd Editar o valor em Wikidata
Morte31 de xullo de 1917 Editar o valor em Wikidata (30 anos)
Ieper, Bélxica Editar o valor em Wikidata
Lugar de sepulturaArtillery Wood Cemetery (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeReino Unido de Gran Bretaña e Irlanda Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupaciónpoeta , escritor Editar o valor em Wikidata
Pseudónimo literarioHedd Wyn Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua galesa Editar o valor em Wikidata
Carreira militar
Rama militarExército Británico Editar o valor em Wikidata
ConflitoPrimeira guerra mundial Editar o valor em Wikidata
Obra
Arquivos en
Familia
Cónxuxesen valor
ParentesGerald Williams (en) Traducir (sobriño) Editar o valor em Wikidata
Premios
Musicbrainz: 22e5c388-b247-424b-8f43-e27a572062fd WikiTree: Evans-17105 Find a Grave: 6351 Editar o valor em Wikidata

Hedd Wyn nado Ellis Humphrey Evans o 13 de xaneiro de 1887 foi un poeta en galés que morreu o 31 de xullo de 1917 en Passchendaele na Primeira guerra mundial. Escribiu gran parte da súa poesía mentres traballaba de granxeiro. O seu estilo, influenciado polo romanticismo trataba temas da natureza e relixión. Tamén escribiu poemas bélicos desde 1914.

Biografía[editar | editar a fonte]

Primeiros anos[editar | editar a fonte]

Naceu en Penlan,[1] unha casa no centro de Trawsfynydd, Meirionydd, Gales. Era o maior de once fillos. En 1887 a familia trasladouse a Cwm Prysor, a poucos km de Trawsfynydd, onde recibiu educación básica, traballou como pastor gandeiro[2] e pasou alí a maior parte da súa vida.[3]

A pesar da súa breve asistencia á escola formal (6-14) tiña talento para a poesía e compuxo o seu primeiro poema aos once anos, "Y Das Fawn" ('A turba'); mostrou interese pola poesía en galés e en inglés, en especial a de Percy Bysshe Shelley.

Eisteddfodau[editar | editar a fonte]

O seu talento para a poesía era coñecido na vila, participou en numerosos concursos e eisteddfodau locais, e gañou a súa primeira cadeira de bardo (Cadair y Bardd) en Bala en 1907. En 1910, o seu amigo o bardo Bryfdir (Humphrey Jones) deulle o nome de bardo Hedd Wyn nunha reunión de poetas en Blaenau Ffestiniog.[4][5] Para o seu nome bardo Hedd Wyn ([heːð wɨ̞n], "paz bendita") inspirouse na forma en que a luz solar penetraba na néboa dos vales de Meirionnydd[6]. Outro amigo íntimo seu foi o clérigo e escritor Silyn Roberts, coñecido como Rhosyr[7].

Desde 1913, Hedd Wyn comezou a ter sona pola súa poesía ao gañar cátedras nos eisteddfodau locais de Pwllheli, Pontardawe e Llanuwchllyn. En 1915 presentou o poema "Eryri" (oda a Snowdonia) no Eisteddfod nacional que se celebrou en Bangor, Gwynedd. Ao ano seguinte ocupou o segundo lugar no Eisteddfod en Aberystwyth con "Ystrad Fflur", un awdl escrito en honor de Strata Florida, as ruínas medievais da abadía cisterciense de Ceredigion.[8]

Primeira guerra mundial[editar | editar a fonte]

Hedd Wyn era pacifista e inicialmente non se alistou para a guerra, sentindo que nunca podería matar a ninguén.[9] A guerra deixou os inconformistas galeses profundamente divididos. Tradicionalmente, non eran afíns á guerra, e houbo un importante enfrontamento entre os que apoiaban a acción militar e os que adoptaban unha postura pacifista por motivos relixiosos.[10]

Na guerra, Hedd Wyn produciu algunhas das súas poesías máis destacadas, incluíndo "Plant Trawsfynydd" ('Os fillos de Trawsfynydd'), "Y Blotyn Du" ('O punto negro'), "Nid â'n Ango" ('Non será esquecido') e "Rhyfel" ('Guerra'), unha das súas obras máis citadas.

Recrutamento[editar | editar a fonte]

O cartel de recrutamento "Lord Kitchener Wants You" de 1914.

Aínda que o traballo agrícola foi clasificado como unha ocupación reservada estratéxica, en 1916 a familia Evans foi obrigada a enviar un dos seus fillos para unirse ao exército británico. Hedd Wyn, de 29 anos, alistouse en lugar do seu irmán máis novo Robert. En febreiro de 1917, recibiu o seu adestramento en Liverpool, pero en marzo de 1917 o goberno solicitou labregos para arar e moitos soldados foron liberados temporalmente. Hedd Wyn recibiu sete semanas de permiso. Pasou a maior parte deste permiso traballando no awdl Yr Arwr ('O heroe')[11], a súa presentación para o National Eisteddfod. Segundo o seu sobriño, Gerald Williams,

"1917 foi un ano húmido. Volveu para catorce días de permiso e escribiu o poema "Yr Arwr" sobre a mesa onda o lume. Sendo un tempo chuvioso, ficou outros sete días. Estes días extra convertérono nun desertor. Así que a policía militar foi buscalo e levouno ao cárcere de Blaenau. Dende alí viaxou á guerra a Bélxica. Debido a que se foi con tanta présa esqueceu o poema sobre a mesa, polo que o volveu escribir na viaxe. Por tanto, hai dúas copias: unha en Aberystwyth e outra en Bangor."[12]

En xuño de 1917, Hedd Wyn uniuse aos Royal Welsh Fusiliers en Francia. A súa chegada deprimiuno, como se exemplifica na súa cita: "Peso tempo, alma pesada, corazón pesado. Esa é unha trinidade incómoda, non?" Con todo, en Fléchin rematou a súa entrada na National Eisteddfod e asinouna "Fleur de Lis". O 31 de xullo o batallón marchou cara á ofensiva coñecida como batalla de Passchendaele.

Terceira batalla de Ypres e morte[editar | editar a fonte]

A tumba de Hedd Wyn no cemiterio de Artillery Wood, Boezinge, Bélxica.

Hedd Wyn resultou ferido de morte nas primeiras horas da Terceira Batalla de Ypres. Avanzaba cara a un punto forte alemán – nas ruínas da aldea belga de Hagebos – cando foi alcanzado.[13] Nunha entrevista de 1975, Simon Jones, un veterano dos Royal Welsh Fusiliers, recordou:

"Comezamos por Canal Bank en Ypres, e matárono no medio de Pilckem. Escoitei a moitos dicir que estaban con Hedd Wyn isto e aquilo, ben eu estaba con el... Podo dicir que foi unha casca-nasal (proxectil) no estómago o que o matou. Podería dicir que... El ía diante miña, e vin como caeu de xeonllos e colleu dous puñados de terra... Estaba morrendo, claro... Había padiolas que viñan detrás de nós... Estarías incumprindo as regras se foses axudar a alguén ferido estando nun ataque".[14]

Entre as vítimas mortais dese día tamén se atopaba o poeta de guerra irlandés Francis Ledwidge.

Hedd Wyn foi enterrado no cemiterio de Artillery Wood, preto de Boezinge.[15] A súa lápida recibiu as palabras adicionais Y Prifardd Hedd Wyn ("O bardo xefe, Hedd Wyn").

Legado[editar | editar a fonte]

Eisteddfod Nacional[editar | editar a fonte]

Recibiu postumamente a cátedra de bardo no Eisteddfod Nacional. O 6 de setembro de 1917 tivo lugar a cerimonia de Presidencia do Bardo en Birkenhead Park, Inglaterra; asistiu o primeiro ministro británico de fala galesa, David Lloyd George. Despois de que os adxudicatarios anunciasen que a entrada presentada co pseudónimo Fleur de Lys resultou gañadora, soaron as trompetas para que o autor se identificase. Despois de tres citacións, o arquidruída Dyfed anunciou que o gañador fora morto en combate seis semanas antes. A cadeira baleira foi entón cuberta nunha saba negra e entregada aos pais de Evans. Aquel festival denomínase Eisteddfod y Gadair Ddu ('O Eisteddfod da cadeira negra').

A cadeira foi feita a man polo artesán flamengo, Eugeen Vanfleteren (1880–1950), un carpinteiro nado en Malinas, Bélxica, que fuxira a Inglaterra ao estalar a guerra, instalándose en Birkenhead.[16]

Manuscritos e publicacións[editar | editar a fonte]

Estatua de Hedd Wyn na súa aldea natal de Trawsfynydd .

Xusto despois do Eisteddfod, formouse un comité en Trawsfynydd para coidar do legado do poeta. Baixo o liderado de JR Jones, o director da escola, todos os manuscritos da man do poeta foron recollidos e conservados coidadosamente. Debido aos esforzos do comité, publicouse en 1918 a primeira antoloxía da obra do bardo, titulada Cerddi'r Bugail ('Os poemas do pastor'). Os manuscritos foron doados á Biblioteca Nacional de Gales en 1934.[17]

Hedd Wyn, Ei Farddoniaeth, unha antoloxía completa das súas obras, foi publicada en 2012.

O poema "Yr Arwr" ("O heroe"), polo que Hedd Wyn gañou o National Eisteddfodd, aínda se considera a súa obra máis grande. A oda estrutúrase en catro partes e presenta dous personaxes principais, Merch e Drycinoedd ('Filla das tempestades') e Arwr. Houbo moito desacordo sobre o significado da oda. Pódese dicir con certeza que Hedd Wyn, como o seu poeta favorito Shelley, desexaba unha humanidade perfecta e un mundo perfecto durante o caos da guerra.[18]

Merch y Drycinoedd foi percibido como un símbolo de amor, beleza da natureza e creatividade; Yr Arwr como símbolo de bondade, liberdade e xustiza. Deséxase que co seu sacrificio, e a súa unión con Merch y Drycinoedd ao final da oda, chegue unha idade mellor.

Trawsfynydd[editar | editar a fonte]

Unha estatua de bronce de Hedd Wyn, vestido de granxeiro, foi inaugurada pola súa nai no centro da vila en 1923. Leva un englyn que Hedd Wyn escribira en memoria dun amigo asasinado, Tommy Morris.

A cadeira barda de Evans está en exposición permanente na granxa da súa familia preto de Trawsfynydd. Yr Ysgwrn foi preservada tal e como estaba en 1917 polo sobriño do poeta, Gerald Williams. En 2012, foi galardoado cun MBE pola súa "contribución excepcional" á conservación do patrimonio do seu tío.[19] A Autoridade do Parque Nacional de Snowdonia anunciou o día de San David de 2012 que adquirira a granxa para a nación galesa. Os obxectivos da Autoridade son protexer e preservar o sitio e mellorar a experiencia do visitante para compartir a historia de Hedd Wyn.[20]

Conmemoracións do centenario[editar | editar a fonte]

En agosto de 2014, o Welsh Memorial Park, Ypres, foi presentado en Pilckem Ridge. O monumento á guerra atópase preto do lugar onde Hedd Wyn foi ferido mortalmente.[21]

Para conmemorar o 100º aniversario da súa morte, fíxose unha cadeira bárdica, presentada ao goberno galés nun servizo especial de lembranza no parque Birkenhead en setembro de 2017[22]. Tamén se inaugurou un monumento ao poeta no parque, o lugar do Eisteddfod Nacional de 1917.[23]

En novembro de 2017, como parte das conmemoracións anuais do Armisticio británico, emitiuse unha instalación de vídeo que conmemoraba a vida de Hedd Wyn nas paredes exteriores da Biblioteca Nacional de Gales, Aberystwyth.[24] O traballo foi a culminación dun proxecto no que participaron máis de 800 escolares e adultos de escolas primarias e secundarias de Gales que analizaba a vida e o legado do poeta.[25][

Na cultura popular[editar | editar a fonte]

Película[editar | editar a fonte]

O filme biográfico Hedd Wyn saíu en 1992. A película, que protagonizaba Huw Garmon como o poeta, está baseada nun guión de Alan Llwyd. Representa a Hedd Wyn como un heroe tráxico que non lle gusta moito o ultranacionalismo da guerra que o rodea e a súa loita condenada por evitar o servizo militar.

En 1993 Hedd Wyn gañou o Premio de Televisión da Royal Television Society na categoría Best Single Drama. Converteuse no primeiro filme británico en ser nomeado á mellor película en lingua non inglesa na 66ª edición dos Óscar.[26] En 1994, nos acabados de inaugurar premios BAFTA Cymru, gañou en seis categorías: Mellor director (Paul Turner), Mellor Deseño (Jane Roberts e Martin Morley), Mellor Drama - Gales (Shan Davies e Paul Turner), Mellor Montaxe (Chris Lawrence), Mellor música orixinal (John ER Hardy) e Mellor guionista - galés (Alan Llwyd).[27]

Literatura[editar | editar a fonte]

The Black Chair, unha novela xuvenil de 2009 de Phil Carradice, está baseada na vida de Hedd Wyn.[28] En xullo de 2017, Y Lolfa publicou An Empty Chair, outra novela xuvenil que conta a historia de Hedd Wyn desde o punto de vista da súa irmá adolescente, Anni (nai de Gerald Williams[29]). É unha adaptación de Haf Llewelyn da súa premiada novela en lingua galesa, Diffodd Y Sêr.[30]

Música[editar | editar a fonte]

O tema "Halflife"[31] do álbum de 2015 Everyone Was a Bird do grupo de música electrónica de vangarda Grasscut fai referencia a Hedd Wyn como unha figura da historia de Trawsfynydd, fusionando a súa presenza coa dos reactores da central nuclear de Trawsfynydd.[32]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ "Trawsfynydd – History" (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  2. ↑ Llwyd (2009), p. 17
  3. ↑ Llwyd (2009), p. 7
  4. ↑ "JONES, HUMPHREY ('Bryfdir '; 1867 - 1947), poet and 'compère' of eisteddfodau ; Dictionary of Welsh Biography". Biography.Wales. Consultado o 2022-06-08. 
  5. ↑ "Hedd Wyn". Crickhowell High School (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  6. ↑ "Wyn". Poets' graves. Consultado o 23 de xuño de 2016. 
  7. ↑ Tony (2020-10-03). "From Llanllyfin to Lewisham and a meeting with Lenin, the life of Silyn Roberts, a Welsh quarryman turned poet and presbyterian minister". Ladywell Live (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  8. ↑ "Cerddibugail; Ystrad Fflyr". freepages.books.rootsweb.ancestry.com (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 26 de xullo de 2011. Consultado o 08 de xuño de 2022. 
  9. ↑ Ivanic, Roz; Edwards, Richard; Barton, David; Martin-Jones, Marilyn; Fowler, Zoe; Hughes, Buddug; Mannion, Greg; Miller, Kate; Satchwell, Candice (2009-03-04). Improving Learning in College: Rethinking Literacies Across the Curriculum (en inglés). Routledge. ISBN 978-1-134-03147-4. 
  10. ↑ Shipton, Martin (2014-12-30). "The First World War, pacifism, and the cracks in Wales' Nonconformism movement". WalesOnline (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  11. ↑ "Cerddibugail/ Yr arwr". freepages.books.rootsweb.ancestry.com (en galés). Arquivado dende o orixinal o 27 de abril de 2009. Consultado o 08 de xuño de 2022. 
  12. ↑ "Rhagor; article". museumwales.ac.uk (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 20 de marzo de 2012. Consultado o 08 de xuño de 2022. 
  13. ↑ "Flanders community remembers Welsh dead in 'dark days' of World War I". BBC News (en inglés). 2013-02-13. Consultado o 2022-06-08. 
  14. ↑ "1920". Museum Wales. 2007-04-25. Arquivado dende o orixinal o 21 de xuño de 2013. Consultado o 2014-05-19. 
  15. ↑ CWGC. "Private Ellis Humphrey Evans ; War Casualty Details 61117". CWGC (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  16. ↑ Dehandschutter, Lieven (2001). Hedd Wyn. A Welsh tragedy in Flanders. Gante, Flandres, Bélxica: Vormingscentrum Lodewijk Dosfel. p. 47. 
  17. ↑ "'Yr Arwr', Hedd Wyn ; Llyfrgell Genedlaethol Cymru". www.llyfrgell.cymru (en galés). Consultado o 2022-06-08. 
  18. ↑ "Alwyn, Cerddibugail, Yr arwr". freepages.books.rootsweb.ancestry.com (en galés). Arquivado dende o orixinal o 27 de abril de 2009. Consultado o 8 de xuño de 2022. 
  19. ↑ "Wales honours: Libyan Mahdi Jibani MBE for medical and interfaith work". BBC News (en inglés). 2012-12-29. Consultado o 2022-06-08. 
  20. ↑ "Yr Ysgwrn". Snowdonia National Park (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  21. ↑ "Flanders community remembers Welsh dead in 'dark days' of World War I". BBC News (en inglés). 2013-02-13. Consultado o 2022-06-08. 
  22. ↑ "New chair marks Welsh WW1 poet Hedd Wyn's centenary". BBC News (en inglés). 2017-01-13. Consultado o 2022-06-08. 
  23. ↑ "Birkenhead festival marks Hedd Wyn Black Chair centenary". BBC News (en inglés). 2017-09-09. Consultado o 2022-06-08. 
  24. ↑ "Hedd Wyn video installation on National Library of Wales". BBC News (en inglés). 2017-10-05. Consultado o 2022-06-08. 
  25. ↑ "War poet Hedd Wyn remembered in unique video installation beamed on to the National Library of Wales". ScottishPower (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  26. ↑ "Hedd Wyn (1992)". BFI (en inglés). Consultado o 2022-06-08. 
  27. ↑ "BAFTA Awards, Wales (1994)". IMDb. Consultado o 2022-06-08. 
  28. ↑ Carradice (2009).
  29. ↑ "Gerald Williams: Man who kept WW1 poet Hedd Wyn memory alive dies". BBC News (en inglés). 2021-06-11. Consultado o 2022-06-08. 
  30. ↑ "An Empty Chair (ISBN 9781784614522) ; Haf Llewelyn ; Y Lolfa". www.ylolfa.com. Consultado o 2022-06-08. 
  31. ↑ "Grasscut - Halflife". Consultado o 2022-06-08. 
  32. ↑ "Everyone Was A Bird ; Caught by the River ; Caught by the River". www.caughtbytheriver.net. Consultado o 2022-06-08. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Carradice, Phil (2009). The Black Chair. Pont Books. ISBN 978-1-84323-978-9
  • Dehandschutter, Lieven (1º Edn 1992, 4ª Edn 2001). Hedd Wyn. A Welsh tragedy in Flanders. Vormingscentrum Lodewijk Dosfel (Gante, Flandres, Bélxica)
  • Llwyd, Alan (2009). Stori Hedd Wyn, Bardd y Gadair Ddu. The Story of Hedd Wyn, the Poet of the Black Chair. Cyhoeddiadau Barddas / Barddas Publications. ISBN 978-1-906396-20-6

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hedd_Wyn&oldid=6275527»